της Όλγας Σελλά
Στο φουλ βρίσκονται οι θεατρικές μηχανές αυτή την περίοδο. Όλες οι παραστάσεις της πρώτης περιόδου της σεζόν έχουν ξεκινήσει και η καθεμιά προσπαθεί να κερδίσει τη μερίδα του κοινού. Κάποιες επενδύουν στα μεγάλα ονόματα και στο εντυπωσιακό θέαμα. Και υπάρχουν και άλλες που χαμηλόφωνα, επενδύουν στο αμιγές θέατρο, με έμφαση στο κείμενο και στις ερμηνείες. Είναι πολλές στην πρώτη κατηγορία, είναι επίσης πολλές στη δεύτερη. Που επιμένουν να στρέφονται σε σύγχρονα σημαντικά κείμενα, να αναζητούν τους χυμούς τους και να τους μεταφέρουν, με τη μυσταγωγία του θεάτρου, στο σύγχρονο κοινό. Σε δύο από αυτές θα σταθώ σήμερα, που συνδέονται έμμεσα αλλά ισχυρά χάρη στον αλληγορικό τρόπο που προσεγγίζουν τον άνθρωπο, τον κόσμο, τη ζωή: στην παράσταση που σκηνοθετεί η Σοφία Μαραθάκη στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, εμπνευσμένη από το έργο του Θόρντον Ουάιλντερ «Με νύχια και με δόντια» και σ’ ένα έργο που πολλοί σκηνοθέτες αγαπούν να παρουσιάζουν, στις «Δούλες» του Ζακ Ζενέ, που σκηνοθετεί ο Γιώργος Σκεύας στο θέατρο «Αποθήκη».
«Με νύχια και με δόντια»
Ο Θόρντον Ουάιλντερ εμπνεύστηκε το κείμενό του από την «Αγρυπνία των Φίννεγκαν» του Τζέιμς Τζόυς, και πρόκειται για μια πραγματικά παράδοξη αφήγηση της ιστορίας του ανθρώπινου γένους, που προσεγγίζει αλληγορικά την αγωνία για το τέλος του κόσμου και της Ιστορίας. Και πώς θα μπορούσε να σκεφτεί κάτι διαφορετικό ο Θόρντον Ουάιλντερ, αφού το έργο έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη το 1942, καταμεσής του Β Παγκοσμίου Πολέμου; Με κεντρικά πρόσωπα μια τυπική μικροαστική αμερικανική οικογένεια, τον κύριο και την κυρία Ανθρώπου, τον Τζωρτζ και τη Μάτζι και τα παιδιά τους, τον Χένρι και την Γκλάντις, που την παρακολουθούμε να προσπαθεί να επιβιώσει σ’ ένα διάστημα πέντε χιλιάδων χρόνων (!)–με χιούμορ και αισιοδοξία- σε εξαιρετικά ανατρεπτικές συνθήκες, όπως πλημμύρες, λοιμοί, παγετώνες και πόλεμοι. Γιατί «καταμεσής της ζωής βρισκόμαστε στην αγκαλιά του θανάτου»… Από μηχανής θεός, αφηγητής και ο άνθρωπος που βλέπει και σχολιάζει τα πράγματα διαφορετικά είναι η υπηρέτριά τους η Σαμπίνα (εξαιρετική η Ελεάνα Καυκαλά στην ερμηνεία της), η οποία προτάσσει το χιούμορ και την αδυσώπητη σάτιρα σε πολύ ιδιαίτερες καταστάσεις. Μια παράσταση που παίζει διαρκώς με τη συνθήκη «θέατρο μέσα στο θέατρο», γιατί, όπως λέει ο Ουάιλντερ «δεν πιστεύω ότι το θέατρο είναι ένα μέρος όπου ο κόσμος πρέπει να πληγώνεται».
Χωρίς να βρισκόμαστε σε μια αντίστοιχη περίοδο, αλλά με πολλά μέτωπα και κρίσεις να σοβούν και να απειλούν τον πλανήτη, η Σοφία Μαραθάκη, με την ομάδα ΑΤΟΝΑΛ, έχοντας στη διάθεσή τους τη νέα μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά, που έγινε ειδικά για την παράσταση, αγγίζει μ’ έναν έξυπνο, κεφάτο, σουρεαλιστικό τρόπο, σ’ έναν σχεδόν γυμνό από σκηνικά χώρο, τεράστια θέματα που το κείμενο του Ουάιλντερ θίγει (περιβάλλον, ενέργεια, καταστροφή της φύσης, πόλεμος, πολιτισμός, μετακινήσεις πληθυσμών, οικογένεια).
Ένα σπουδαίο κείμενο, που η Σοφία Μαραθάκη και η ομάδα της προσέγγισαν με δραματουργική ευστοχία, δίνοντας ρυθμό και την ουσία του κειμένου στην παράσταση, αγγίζοντας με ευαισθησία καθοριστικές στιγμές της ανθρώπινης διάθεσης. Μια παράσταση με ελάχιστα μέσα, αλλά με περίσσευμα θεατρικής διάθεσης, την οποία υπηρέτησαν όλοι οι ηθοποιοί και οι συντελεστές της.
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς, Σκηνοθεσία: Σοφία Μαραθάκη, Δραματουργική επεξεργασία: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου, Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης, Μουσική: Βασίλης Τζαβάρας, Κίνηση: Βρισηίδα Σολωμού, Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης, Βοηθός σκηνοθέτιδας: Γιώργος Λόξας
Παραγωγή: Ομάδα Θεάτρου ΑΤΟΝΑλ
Εκτέλεση παραγωγής: Polyplanity Productions /Βίκυ Στρατάκη &
Νίκος Χαραλαμπίδης.
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Παίζουν οι ηθοποιοί: Βασίλης Καλφάκης, Νάντια Κατσούρα, Ελεάννα Καυκαλά, Γιώργος Λόξας, Σοφία Μαραθάκη, Μάριος Παναγιώτου, Μαρία Παρασύρη, Γιώργος Σύρμας
Θέατρο του Νέου Κόσμου, Κεντρική Σκηνή
Από 11.11.2022 ως 08.01.2023
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 100 λεπτά
Μέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 21:00, Σάββατο 18:30, Κυριακή 21:15
Οι Δούλες
Μέσα σ’ ένα σκηνικό που θα μπορούσε να είναι ένα μεγαλοαστικό σπίτι, αλλά και μια φαντασίωση, έχει στήσει ο Γιώργος Σκεύας, που υπογράφει σταθερά τα τελευταία χρόνια και τα σκηνικά στις παραστάσεις που σκηνοθετεί, το εμβληματικό έργο του Ζαν Ζενέ «Οι Δούλες». Έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1947 και από τότε βρίσκεται πάντα μέσα στις παραστάσεις κάθε σεζόν, σε κάθε μέρος του κόσμου. Ένα έργο στο οποίο συνήθως τονίζεται ο ταξικός του σχολιασμός, αλλά είναι πολλά περισσότερα. Και η παράσταση του Γιώργου Σκεύα τα αναδεικνύει αυτά τα περισσότερα. Τη γλώσσα του κειμένου πρώτα πρώτα, χάρη στη μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη (εκείνην στην οποία είχε στηριχτεί και ο Λευτέρης Βογιατζής), την εναλλαγή των ρόλων εξουσιαζόμενου και εξουσιάζοντος, την αγωνία να κυριαρχήσουμε απέναντι στον άλλον, την εξάρτηση, τη φαντασίωση ενός κόσμου διαφορετικού από αυτόν που ζούμε αντιγράφοντας ρόλους από έναν κόσμο που βιώνουμε ως παρατηρητές. Και ταυτοχρόνως ο Ζαν Ζενέ εντάσσει υπαινικτικά τη συμπεριφορά της αποικιοκρατικής, τότε, Γαλλίας προς τους κατοίκους των αποικιών της (αναφέρεται το Νησί του Διαβόλου, τη Γουιάνα π.χ., που γνωρίσαμε ξεκάθαρα στον «Πεταλούδα», έναν τόπο φρίκης και ντροπής). «Στρώσε την ουρά, ουραγέ»! «Νομίζετε ότι θα μου υποκλέπτετε το κάλλος του ουρανού και να μου το στερείτε;», «Είστε οι παραμορφωτικοί καθρέφτες μας, το κατακάθι μας, το όνειδός μας», λέει η κυρία (Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου), απευθυνόμενη προς τις δούλες της, μ’ έναν αμφίσημο σουσουδισμό, σε μία από τις πλέον εύστοχες ερμηνείες αυτού του ρόλου, που δεν είναι γραμμικός, δεν είναι ρεαλιστικός.
«Μας αγαπάει όπως την πολυθρόνα της». «Θα μας διαφθείρει με γλυκύτητα» λένε στις κουβέντες τους η Κλαιρ (Αμαλία Καβάλη) με την Σολάνζ (Αγγελική Παπαθεμελή), που όταν είναι μόνες παριστάνουν μεταξύ τους ακριβώς αυτή τη σχέση εξουσίας και υποταγής, που έχει και έντονο ερωτισμό και τεράστια εξάρτηση της μίας από την άλλη, των δύο από την κυρία, εντέλει.
Με προσοχή στη λεπτομέρεια, όπως πάντα, ο Γιώργος Σκεύας στήνει μια παράσταση που στέκεται περισσότερο στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων που εξουσιάζονται και εξουσιάζουν, αναδεικνύοντας απολύτως το διακύβευμα του Ζενέ. Δίνοντας έτσι, χάρη και στις εξαιρετικά εύστοχες και έμπειρες ερμηνείες των τριών ηθοποιών μια χαμηλόφωνη, αλλά ουσιαστική ανάγνωση του πασίγνωστου έργου.
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης, Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Σκεύας, Μουσική: Σήμη Τσιλαλή, Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας, Βοηθός σκηνοθέτη: Γιάννης Σαβουϊδάκης, Βοηθός σκηνογράφου & ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη, Φωτογραφίες παράστασης : Εβίτα Σκουρλέτη
Παραγωγή: Αθηναϊκά Θέατρα
Παίζουν οι ηθοποιοί (αλφαβητικά):
Αμαλία Καβάλη (Κλαιρ)
Αγγελική Παπαθεμελή (Σολάνζ)
Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου (Κυρία)
Θέατρο Αποθήκη, Σαρρή 40, Ψυρρή
Μέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη στις 8μ.μ., Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 9μ.μ., Κυριακή στις 6μ.μ.
