Της Κατερίνας Σχινά.
Ο Τζων Φώουλς, που γεννήθηκε σαν σήμερα – στις 31 Μαρτίου του 1926 και πέθανε πριν από δέκα ακριβώς χρόνια – υπήρξε ο μεγάλος φίλος της Ελλάδας, ο αφοσιωμένος στη γαλλική κουλτούρα, ο παθιασμένος με τη φυσική ιστορία, ο συναρπαστικός ημερολογιογράφος, ο γεωλόγος, ο κοινωνικός ιστορικός. Και, στο μυθιστόρημα, ένας από τους πρώτους εισηγητές του μεταμοντερνισμού στην μυθοπλασία. Στο σπουδαίο του βιβλίο «Η ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» (στα ελληνικά κυκλοφορεί σε μετάφραση Φαίδωνα Ταμβακάκη από τις εκδόσεις ‘Εστία’), ο Φώουλς ως αφηγητής αιφνίδια εισβάλλει στην ιστορία, αναστέλλει την πρόοδό της προς ένα μετρημένο βικτωριανό τέλος και ανοίγεται σε όλες τις πιθανότητες· και τότε συντελείται μια ιλιγγιωδώς πρωτοποριακή, αφηγηματικά, χειρονομία – ιλιγγιωδώς πρωτοποριακή γιατί συμβαίνει στους κόλπους μιας ερωτικής περιπέτειας προορισμένης φαινομενικά για το πλατύ κοινό. Και δεν είναι μονάχα αυτό. Γιατί σ’ αυτήν την ιστορία, γραμμένη μέσα σε «ραψωδιακή έξαψη», καθώς αποφάνθηκε κάποτε ένας κριτικός, ο Φώουλς παρασύρει τους μεσο-βικτωριανούς ήρωές του σε τεράστιες μεταπτώσεις χρόνου, κουλτούρας, τόπου και ύφους, τους καταποντίζει στα τάρταρα και τους εξυψώνει ξανά, τους υποβάλλει σε μια βασανιστική πορεία πνευματικής και ηθικής εξέλιξης, λες και κρατάει, πραγματικά, το ραβδί ενός μάγου. Μεταρσιωμένος. Εκστατικός. Αρκεί να θυμηθούμε τις εμβληματικές τελευταίες φράσεις του μυθιστορήματος: «Τελικά βρήκε έναν κόκκο πίστης μέσα του, μια αληθινή μοναδικότητα πάνω στην οποία θα οικοδομήσει. Έχει ήδη αρχίσει να καταλαβαίνει πως η ζωή δεν είναι ένα σύμβολο, δεν είναι ο γρίφος και η αποτυχία να τον μαντέψεις, δεν είναι να κατοικήσεις ένα πρόσωπο μόνο του ή να σε εγκαταλείπουν στην πρώτη κακή ζαριά. Ζωή είναι να αντέξεις απελπισμένα, έστω και ανεπαρκώς, με κενό, στη σιδερένια καρδιά της πόλης».
Αγαπήσαμε πολύ τον Τζων Φώουλς, όχι μονάχα από την «Ερωμένη», αλλά και από τον «Μάγο», το «ελληνικό» του μεταφυσικό μυθιστόρημα, από τον ιδιότυπο «Συλλέκτη», από τον «Εβένινο Πύργο», από τις «Σκουληκότρυπες» επίσης, το βιβλίο με τα εξομολογητικά, στον τόνο τους, δοκίμιά του. Τον αγαπήσαμε για τον λυρικό τρόπο με τον οποίο βίωσε την καθηγητική θητεία του στις Σπέτσες, ως δάσκαλος στην Αναργύριο-Κοργιαλένειο Σχολή. Για τον μετριοπαθή, μελίρρυτο λόγο του. Άλλωστε, πώς να αφήσει αδιάφορο τον αναγνώστη του ένας συγγραφέας που περιέγραφε τη διαδικασία της συγγραφής σαν κηπουρός; «Ο άγριος κήπος είναι η φαντασία. Ο περιποιημένος η λογική, που αναθεωρεί και σχηματοποιεί». Αυτός ο κηπουρός της συγγραφής, γενναιόδωρος, ευγενικός, αδιάφορος για τη φήμη, όπως τον περιγράφουν οι φίλοι του, μπορεί να άλλαξε την κατεύθυνση του αγγλικού μυθιστορήματος, αλλά θα προτιμούσε, καθώς φαίνεται, να τον θυμούνται και για κάτι άλλο. Για το ότι δεν έπαψε ποτέ να δοξολογεί την ομορφιά του κόσμου, που θέλησε να αποτυπώσει στις σελίδες του, με τόσο πάθος.
