του Φίλιππου Φιλίππου
Οι αναγνώστες της αστυνομικής λογοτεχνίας, όπως και κάθε άλλου λογοτεχνικού είδους, εκφράζουν την προτίμησή τους σε ορισμένους συγγραφείς, επειδή αυτοί γράφουν βιβλία που τους γοητεύουν και τους κάνουν να περνούν καλά. Κατά καιρούς, τα αναγνωστικά γούστα αλλάζουν κι αυτό οφείλεται σε ποικίλους λόγους. Ως γνωστόν, άλλοι αναγνώστες διαβάζουν μετά μανίας τα βιβλία της Άγκαθα Κρίστι (με ήρωα τον Ηρακλή Πουαρό ή την Μις Μαρπλ) και των άλλων Βρετανών συγγραφέων μυστηρίου που ανήκουν στο είδος «ποιος το έκανε», άλλοι εκείνα του Χάμετ και του Τσάντλερ, τα λεγόμενα hard-boiled, ή σκληρά αναγνώσματα, κι άλλοι τα ψυχολογικά θρίλερ της Πατρίσια Χάισμιθ ή τα αστυνομικά του Ζορζ Σιμενόν είτε με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ είτε χωρίς αυτόν. Στη διάρκεια του εικοστού αιώνα, αυτά ήταν τα αστυνομικά διαβάσματα ανά τον κόσμο.
Τα τελευταία χρόνια στο χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας έχουν μπει ορμητικά κάποιοι Σκανδιναβοί συγγραφείς, κυρίως Σουηδοί και Νορβηγοί, που επέφεραν κάποιες αλλαγές στο είδος, οι οποίες άρεσαν σε ένα κομμάτι του αναγνωστικού κοινού. Οι αλλαγές αυτές εντοπίζονται στους ήρωες των αστυνομικών ιστοριών, στη θεματική και στον τρόπο αφήγησης. Μια αλλαγή είναι ης εξής: αντί για έναν κεντρικό ήρωα, αστυνομικό ή ιδιωτικό ντετέκτιβ, το έγκλημα επιχειρεί να το διαλευκάνει μια ομάδα αστυνομικών. Πάει ο Ηρακλής Πουαρό, πάει ο Φίλιπ Μάρλοου, πάει ο Μαιγκρέ, πάει κι ο δικός μας αστυνόμος Μπέκας. Το είδος αυτό που το έχει υπηρετήσει κυρίως ο Αμερικανός Εντ Μακμπέιν αποκαλείται police procedural και σήμερα το καλλιεργούν πλείστοι Σκανδιναβοί συγγραφείς –κάποιοι από αυτούς το εγκαταλείπουν σιγά σιγά.
Το καλλιεργούν όμως και Έλληνες συγγραφείς, κυρίως νεώτερων ηλικιών, που προσπαθούν να σαγηνεύσουν τους καινούργιους αναγνώστες, οι οποίοι βλέπουν ανάλογες ταινίες και σειρές στην τηλεόραση, κάτι που μάλλον ενοχλεί τους παλιούς λάτρεις της Κρίστι, του Τσάντλερ, του Σιμενόν και του Μαρή.
Τούτος ο πρόλογος γράφεται για έναν και μοναδικό λόγο: για να εισάγει τον αναγνώστη στον κόσμο του Γρηγόρη Αζαριάδη, κυρίως στο πρόσφατο μυθιστόρημα του Η Οργάνωση. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο συγγραφέας ο οποίος εμφανίστηκε στο λογοτεχνικό χώρο μάλλον αργά, το 2012, με το μυθιστόρημα Παλιοί λογαριασμοί, έχει επηρεαστεί από πολλούς συγγραφείς διαφόρων εθνικοτήτων όπου περισσότερο είναι εμφανείς οι επιρροές του από τους Σκανδιναβούς.
Ο Αζαριάδης, αφηγείται καλά, ξέρει να δημιουργεί ήρωες και πλοκές, αλλά μολονότι τονίζει συνεχώς πως είναι μεγάλος θαυμαστής του Αμερικανού Τσάντλερ, του Γάλλου Μανσέτ και του σουηδικού ζεύγους Σγιεβάλ-Βαλέε, η γραφή του είναι απολύτως ταυτισμένη με εκείνη των σύγχρονων Σκανδιναβών, κυρίως του Νέσμπο και του Άρνε Νταλ. Όχι μόνο δανείζεται ιδέες και τεχνάσματα από αυτούς, αλλά κάνει κάτι πρωτότυπο: προχωράει τον τρόπο αφήγησής του πιο μπροστά από αυτούς. Θα γίνω πιο σαφής παρακάτω, ας πω όμως λίγα λόγια για την ιστορία που αφηγείται στο παρόν μυθιστόρημα.
Η Οργάνωση, όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «Είναι δομημένη στα πρότυπα μιας πολυεθνικής εταιρείας με διαχωρισμένους τομείς και διαφορετικούς υπεύθυνους για κάθε τομέα: πορνεία, ναρκωτικά, εκβιασμοί, δικαστικές αποφάσεις δολοφονίες. Έχει απλώσει τα πλοκάμια της στη Δικαιοσύνη, στα ΜΜΕ, στην αστυνομία, στην πολιτική –παντού. Είναι ένα πανίσχυρο και αόρατο κύκλωμα διαφθοράς και διαπλοκής που ελέγχει τα πάντα στην κοινωνία μας. Είναι μια Υπερκυβέρνηση του οργανωμένου εγκλήματος. Είναι η Οργάνωση».
Πρόκειται, λοιπόν, για ενδιαφέρον θέμα. Ας δούμε και την υπόθεση του μυθιστορήματος. Τριάντα χρόνια πριν, τον Ιανουάριο του 1987, κάποιος Ιωάννου, δολοφονείται κατά διαταγήν του λεγόμενου Βασιλιά, αρχηγού μιας συμμορίας που διακινεί ναρκωτικά, από τον κακοποιό Στράτο και τον γιο του Βασιλιά, τον Βίκινγκ. Ο μικρός γιος του Ιωάννου παρακολουθεί τους δύο άντρες να σκοτώνουν τον πατέρα, τη μητέρα και την αδερφή του –γλίτωσε από τη σφαγή από σπόντα. Αμέσως μετά, την άγρια σκηνή διαδέχεται μια άλλη: ο γιος του Βασιλιά βιάζει την ανήλικη κόρη κάποιου Γεωργίου, ενός αστυνόμου, με τον οποίο συνεργάζεται. Αυτός συγκαλύπτει την άγρια δολοφονία. Έπειτα, μεταφερόμαστε πολλά χρόνια πριν, το 1992, όταν ο γιος του Ιωάννου αποφασίζει να ψάξει για τους δολοφόνους των δικών του. Πράγματι, το 2007, τον βλέπουμε ως Μαύρο να ψάχνει στα μπαρ ρωτώντας για τους δολοφόνους. Στο μεταξύ, τον Ιανουάριο του 2017, η σαραντάρα αστυνόμος Τρύπη από τη ΓΑΔΑ, μαζί με την ομάδα της (Μπρίνης, Φούκουρας, Μόραλης, ιατροδικαστής Κουρούτσος ), ασχολείται με τη δολοφονία ενός ζευγαριού που φαίνεται να δολοφονήθηκαν από επαγγελματίες. Αργότερα, οι αστυνομικοί αυξάνονται (Βεργίνης, Μπελκάντης, Καραμήτρος, Τουμπερλέκας, Παραδιώτης), ενώ εμφανίζονται πολλά πρόσωπα του υποκόσμου: Ράγκναρ, Αφεντικό, Όντιν, Βαρόνος, Αγκιμπού, Μαντί, Τίγρης, Τζακ, Σιμενός, Μαιγκρέ, Αλτσχάιμερ, Πάντσο, Μπιζού, Μπιλ, Γκοστ, Λόκι, Λοχίας).
Το θέμα που διάλεξε ο Γρηγόρης Αζαριάδης το έχουν επιλέξει αρκετοί ξένοι συγγραφείς, οι οποίοι όμως το αξιοποιούν με τους παλιούς και δοκιμασμένους τρόπους, χωρίς τεχνάσματα και προσπάθειες εντυπωσιασμού. Τα πισωγυρίσματα (μερικά χρόνια πριν, εβδομάδες αργότερα, μερικά λεπτά αργότερα, την ίδια στιγμή, το επόμενο λεπτό), το πλήθος των αστυνομικών, τα παρατσούκλια ορισμένων ηρώων και άλλα τινά μπερδεύουν τον αναγνώστη, τον κάνουν να ξεχνάει ποιος έκανε τι, να συγχέει τον χρόνο δράσης, να μη θυμάται πότε συνέβη κάτι, με λίγα λόγια όλα αυτά τα τεχνάσματα τον δυσκολεύουν, αντί να τον εντυπωσιάζουν. Θυμίζω πως ο Αντρέα Καμιλέρι κι ο Πέτρος Μάρκαρης έγιναν αγαπητοί στο αναγνωστικό κοινό επειδή η γραφή τους είναι απλή και κατανοητή: θα γίνουν κι αυτοί κλασικοί. Οι κλασικοί , οι οποίοι διαβάζονταν συστηματικά τον εικοστό αιώνα, διαβάζονται μέχρι σήμερα και θα διαβάζονται πάντα.
Γρηγόρης Αζαριάδης, Η Οργάνωση,Εκδόσεις Bell, 2022, σελ. 408, τιμή 11,90 ευρώ
Βρες το εδώ
