της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Περιδιαβαίνοντας στην Έκθεση διαπιστώσαμε ότι λίγα ήταν τα περίπτερα των εκδοτών που δεν είχαν να επιδείξουν παιδικές εκδόσεις. Ωστόσο, ανάμεσα στο πλήθος ξεχωρίσαμε κάποιους εκλεκτικούς μικρούς εκδότες με περιορισμένη παραγωγή και εξαιρετικά βιβλία. Εκδότες που βρήκαν τη θέση τους στο χώρο επενδύοντας στην ποιότητα. Ρομαντικό; Όχι! Μάλλον επικερδές, απ’ό,τι μας είπαν. Η τάση για τη δημιουργία μικρών εκδοτικών μονάδων φαίνεται να αναπτύχτηκε και αλλού τώρα με την κρίση, όπως επισήμανε ο Αργεντίνος Νταμιάν Ταμπαρόφσκι, που μίλησε στην Έκθεση, για τη χώρα του.
Παρουσιάζουμε τέσσερις νέους και δραστήριους εκδότες παιδικών βιβλίων για αναγνώστες προσχολικής ηλικίας και μέχρι 11-12 ετών:
Ο Επόμενος Σταθμός και οι Εκδόσεις Διάπλους είναι δύο θεσσαλονικιότικοι εκδοτικοί οίκοι οι οποίοι έχουν συστηματική παρουσία σε εκδηλώσεις σχολείων, νηπιαγωγείων και των βιβλιοθηκών της πόλης. Εκδίδουν μετρημένα βιβλία κάθε χρόνο, μεχρι δύο ο Επόμενος Σταθμός και επτά ως δέκα ο Διάπλους- αποκλειστικά βιβλία ελλήνων συγγραφέων ο δεύτερος.
Ο Γιώργος Κουραβέλος και η Νοεμί Σματζά των εκδόσεων Κόκκινο, με έδρα την Καλαμάτα, συμμετείχαν για 5η φορά στην Έκθεση. Εκδίδουν 6 τίτλους το χρόνο και μέχρι στιγμής μόνο μεταφράσεις. Παρά τις δυσκολίες στη διακίνηση, νίκησε η ποιότητα, το Κόκκινο έγινε γνωστό και οι πωλήσεις αυξάνονται προοδευτικά. Εντελώς νέος εκδοτικός οίκος τα Key Books, με τρία προς το παρόν εξαιρετικά επίσης βιβλία της Καταλανής Μάρτα Αλτές.
Τέσσερις εκδότες, ήδη εδραιωμένοι στο χώρο του βιβλίου, αναπτύσσουν τις παιδικές τους σειρές αποφεύγοντας τη μαζική παραγωγή: Η Νεφέλη διακρίνοντας τη δυναμική που έχει το ποιοτικό παιδικό βιβλίο έστησε για πρώτη φορά ειδικό παιδικό περίπτερο για να υποστηρίξει αξιοπρόσεχτες εκδόσεις. Η Νεφέλη συμπληρώνει τον υπάρχοντα παιδικό της κατάλογο με επίσης εφτά ως δέκα βιβλία το χρόνο.Η Νομική Βιβλιοθήκη, χωρις να ξεφεύγει από τη φυσιογνωμία της ως εκδότης νομικών βιβλίων, άλλαξε το ύφος της υπάρχουσα μικρής παιδικής σειράς της και την εμπλούτισε εκδίδοντας σύντομα μυθιστορήματα με θέματα αιχμής που συνδυαζουν τη λογοτεχνία με θέματα δικαίου. Προγραμματισμός τέσσερα βιβλία κάθε χρόνο.Πέρασαν δεκαετίες από την έκδοση του Ντίλι Ντίλι του Σπύρου Βασιλείου μέχρι να αποφασίσει ο Ίκαρος να χτίσει συστηματικά από το 2012 παιδική σειρά. Τα παιδικά βιβλία του Ίκαρου κάλυψαν εν μέρει τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και σταδιακά ανοίχτηκαν σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ο προγραμματισμός 15 ελληνικοί και μεταφρασμένοι τίτλοι το χρόνο. Οι Εκδόσεις Καστανιώτη, με πολλούς παιδικούς και νεανικούς τίτλους, περιορίζονται στην έκδοση 7-10 νέων βιβλίων ετησίως προσανατολισμένους περισσότερο στο εφηβικό κοινό.
Οι εκδότες με τους οποίους συζητήσαμε, ιδιαίτερα οι μικροί, (συμπεριλαμβανουμε και το Καλειδοσκόπιο που δεν είχε φέτος περίπτερο στην Έκθεση) κάνουν τη διαφορά γιατί φαίνεται ότι, παρά το οικονομικό άγχος και ανεξάρτητα από την επιφάνεια του καθενός στο χώρο των εκδόσεων, έχουν κοινή αντίληψη. Την ακόλουθη: εκδίδουν λίγα σε αριθμό βιβλία, πιστεύουν στη μακροχρόνια και σταθερή οικονομική απόδοση αντί μίας περιστασιακής έκρηξης στις πωλήσεις, η οποία όμως σβήνει γρήγορα, συνεργάζονται συστηματικά με εξαιρετικούς συγγραφείς και εικονογράφους, επιλέγουν προσεχτικά τι θα μεταφράσουν (ως επι το πλέιστον διεθνώς βραβευμένα βιβλία) και εμφανίζονται σταθερά στις βραχείες λίστες των βραβείων. Το παιδικό βιβλίο είναι ο προθάλαμος για τη δημιουργία μελλοντικών αναγνωστών. Πρέπει να έχει ποιότητα και να μην παλιώνει, να ξεχωρίζει, να είναι αισθητικά και παιδαγωγικά άψογο, να το αγαπούν και οι ενήλικοι.
****
Παιδική γωνιά: ο παιδότοπος της Έκθεσης
Πολλές εκατοντάδες παιδιά πήραν μέρος στις εκδηλώσεις της Παιδικής γωνιάς που λειτούργησε και τις 4 μέρες από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Όσα είχαμε γράψει το 2011 στο περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ εξακολουθούν να ισχύουν.
Συνοψίζουμε:
1. Ο χώρος
Ο χώρος των παιδικών εκδηλώσεων θα πρέπει να είναι ‘ήσυχος’ . Οι παιδικοί χώροι με το χρώμα και τα πολλά ανοίγματα μπορεί να είναι αισθητικά όμορφοι, δεν διευκολύνουν όμως την ουσιαστική επαφή παιδιών και συγγραφέα. Προτείνουμε να οργανωθεί μια «παιδική βιβλιοθήκη», κοντά στα περίπτερα των εκδοτών παιδικών βιβλίων, όπου φοιτητές και φοιτήτριες των παιδαγωγικών τμημάτων θα έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν με παιδιά και τους συγγραφείς τους κάνοντας ταυτόχρονα την πρακτική τους. Στο χώρο αυτό τα παιδιά θα μπορούν να ανακατεύουν τα βιβλία και να τα γνωρίζουν, να διαβάζουν, να συναντήσουν ανθρώπους του βιβλίου και να παίρνουν μέρος σε κάποιο βιβλιοφιλικό πρόγραμμα.
2. Το φαινόμενο «παίζω χωρίς να διαβάζω»
Έχουμε την εντύπωση ότι τα παιδιά ήρθαν στις εκδηλώσεις για το παιχνίδι που είχε σχέση με κάποιο βιβλίο. Το βάρος πρέπει να δίνεται στο βιβλίο και όχι στο παιχνίδι. Ζωγραφικές, θεατρικά δρώμενα, κουίζ, κλπ, καλά είναι όλα, άλλα τι μένει στο παιδί εκτός ίσως από την ανάμνηση μιας ευχάριστης δραστηριότητας; Συγγραφείς, εκδότες, εικονογράφοι, όλοι θέλουν να προωθήσουν τη δουλειά τους, να διαθέσουν τα βιβλία τους και αυτό είναι απολύτως θεμιτό. Όμως το παιδικό κοινό έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στο παιχνίδι.
3. Αφήγηση/ακρόαση
Η αφήγηση και η ακρόαση μιας ιστορίας είναι κάτι μαγικό. Ο συγγραφέας δεν είναι διασκεδαστής. Ας δώσουμε την ευκαιρία στα παιδιά να ακούσουν, να προσηλωθούν, να φανταστούν, να νιώσουν τις ιστορίες. Ο απελπιστικός θόρυβος δε βοηθάει τα παιδιά να συγκεντρωθούν.
4. Σχολικές τάξεις
Συνηθίζεται οι σχολικές τάξεις να συναντούν συγγραφείς την Παρασκευή το πρωί. Για να είναι γόνιμες αυτές οι συναντήσεις πρέπει να υπάρχουν 3 προϋποθέσεις:
α. οι μαθητές να έχουν διαβάσει το/τα βιβλίο/α του συγγραφέα που θα συναντήσουν ώστε να μπορούν να συζητήσουν μαζί του
β. οι εκπαιδευτικοί να μη συνοδεύουν απλά την τάξη τους αλλά να συμμετέχουν μαζί με τους μαθητές τους
γ. οι συναντήσεις πρέπει να γίνονται με μικρές ομάδες 25-30 παιδιών. Συζήτηση με 100 μαθητές δεν γίνεται.
Αναρωτιόμαστε λοιπόν για άλλη μία φορά εάν οι συγγραφείς συνάντησαν παιδιά- αναγνώστες ή απλά συνάντησαν παιδιά. Και αν τα παιδιά γνώρισαν τα βιβλία ή συνάντησαν κάποιον Χ που έπαιζε μαζί τους.
Γιατί βέβαια ήταν πραγματικά ευχάριστο να βλέπεις ματάκια να λάμπουν και φωνούλες να ακούγονται, αλλά…
****
Μια γιορτή της γνώσης με περιεχόμενο!
Πολύ κοντά στο χώρο της Έκθεσης, μία άλλη σημαντική εκδήλωση με τίτλο ΑΠΘ την Κυριακή.
Το Αριστοτέλειο άνοιξε τις πόρτες του, τα σπουδαστήρια, τα εργαστήρια, τα αρχεία, τις συλλογές, τα μουσεία του, για τρεις συνεχόμενες Κυριακές, ώστε οι πολίτες να γνωρίσουν τις δραστηριότητές του και να το εγγράψουν στη συνείδησή τους ως ένα ζωντανό οργανισμό που ανθίσταται στα σκουπίδια και το χαβαλέ . Όπως μας είπε ο πρύτανης κ. Περικλής Μύτκας φέτος είναι η δεύτερη φορά που επιχειρείται αυτό το άνοιγμα και περίμεναν μερικές χιλιάδες επισκέπτες.
Στη διοργάνωση συμμετείχαν εθελοντικά μέλη του διδακτικού και του διοικητικού προσωπικού του πανεπιστημίου και 700 προπτυχιακοί και περίπου 150 μεταπτυχιακοί φοιτητές, οι οποίοι ξενάγησαν το κοινό και έκαναν εργαστήρια για μικρούς και μεγάλους. Κάθε σχολή, τμήμα, τομέας οργάνωσε ποικίλες δράσεις: από νανοτεχνολογία και ρομποτική μέχρι ανασκαφές, βοτανική, μετεωρολογία, διαχείριση αποβλήτων, μουσικά παιχνίδια, κατασκευές…
