Tου Νίκου Κουρμουλή.
Υπάρχουν φορές που η απόλαυση στην ανάγνωση είναι λυτρωτική διαδικασία. Ο ψυχίατρος και ποιητής Σωτήρης Παστάκας αφηγηματογραφεί περιστατικά από τον επαγγελματικό του βίο και όχι μόνο. Ουσιαστικά λαμβάνει αφορμή από αληθινά γεγονότα συνθέτοντας τα σ’έναν προσωπικό καμβά ερωτημάτων. Σε αντίθεση με το γιαλομικό μοντέλο του ποπ φιλοσοφίζειν ο Παστάκας εισχωρεί στην επιδερμίδα του δράματος της ψυχής με αξιοζήλευτη ελαφροπερπατησιά.
Στην ολιγοσέλιδη επιφάνεια των διηγημάτων σχεδιάζεται η ενδοχώρα των προσλήψεων του γιατρού με τον ασθενή, του γιατρού με το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά και του διανοούμενου που στοχεύει να στηλιτεύσει τους φενακισμούς που κουβαλά η φιλοσοφία. Η κατά τον Νίτσε φιλοσοφική πρόοδος, που δεν είναι άλλη από την αυτοβιογραφική κατάθεση του καθενός.
Οι απόπειρες του συγγραφέα θάλλουν στον ευδόκιμο χώρο ανάμεσα στο τραγικό και το κωμικό. Εκεί δηλαδή που ο θάνατος συναντά την διακωμώδηση του και η φάρσα την τραγική της κατάληξη. Η εμπειρία του Παστάκα από την κλινική άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας στο Δαφνί προσδίδει μια άλλη διάσταση στο εν λόγω τομίδιο. Η κοινωνική γείωση που προσφέρει η παραπάνω εμπειρία, ακροβατώντας στις κόγχες της γραφειοκρατείας, της επιστημονικής τομής και των δομικών εκτυπώσεων, όντων παραδομένων στην παράνοια, βγαίνει με πάθος στις σελίδες του. Εξάλλου όπως αναφέρει και ο ίδιος: «η ψυχιατρική επιστήμη δεν κάνει τίποτε άλλο από το να μαθαίνει από τα λάθη της»
Συλλαμβάνονται οι πτυχές της ανθρώπινης φύσης; Ή μάλλον μπορούν να γιατρευτούν οι πληγές της; Ο συγγραφέας συμβάλλει στο να κατανοηθούν οι ρωγμές της χωρίς ίχνος διδακτισμού, φυσικά. Παραθέτει και επεμβαίνει ενεργητικά προσδίδοντας στην μαρτυρία την μυθοπλαστική της διάσταση. Που κάθε άλλο παρά ψευδής είναι. Αποτελεί το εκτός κάδρου κομμάτι ενός χαμένου παζλ. Ανήσυχη γραφή που σκορπίζεται στους δρόμους της συμπεριφορικής ενσυναίσθησης θεράπων και θεραπευόμενου. Η σύγκρουση και η συμμαχία. Ένας συσχετισμός δυνάμεων που ανατρέπει το διαρκές παρόν και των δύο πλευρών.
Πρόσωπα με ιδιότητες που δεν αρκούνται μόνο σε έναν γνωσιοθεωρητικό πειραματισμό αλλά συμπληρώνουν την αφαιρετική φόρμα της καθημερινής ουτοπίας που εντάσσεται στην διαλεκτική της ανθρώπινης συνείδησης. Η παράνοια μετατρέπεται σε παρανόηση. Τα υποκείμενα εναποθέτουν τους χαμένους οδοδείκτες των ψυχών τους στις συμπληγάδες των πιθανοτήτων. Μπορεί και κάτι να συμβεί. Ποτέ δεν γνωρίζει κανείς.
Το δυνατό άρωμα που αφήνουν πίσω τους τα αφηγηματικά περάσματα του συγγραφέα, οφείλονται κυρίως στην εγρήγορση που εμφανίζει ο συγγραφέας στο να «τραβάει» προς την κατεύθυνση που τον ενδιαφέρει το αληθινό γεγονός. Επεμβαίνει ουσιαστικά μετατρέποντας την μαρτυρία (που έτσι κι αλλιώς από μόνη της δεν έχει διαστάσεις) σε ένα κειμενικό ιντερλούδιο. Οι ιστορίες του Παστάκα επικαλούνται τα πρακτικά μιας συνεδρίας για να εισβάλουν στον πραγματικό χώρο της φαντασίας.
Η βεβαιότητα μέσα στην σχετικότητα του γίγνεσθαι διαθλάται και γίνεται ένα κουβάρι από ορμές. Απλόχερα ο συγγραφέας αποκαθηλώνει την καθαρότητα των υφιστάμενων στερεοτύπων και προβληματίζεται πάνω στην καθέλκυση της κανονικότητας. Που δεν είναι τίποτε άλλο, από ένα ακόμη κλισέ. Άσιμος, Ακριθάκης, Σιδηρόπουλος εξέρχονται από τις σελίδες όχι ως τοτέμ, αλλά ως άγγελοι καθόδου. Όπως και η Κρίστεβα και ο Παντελής της ημίσειας ώρας και ο Θάνος στην Ηρακλειά και η Μπουμπού με τα φιρφιρίκια και η Βαλεντίνη η εύκολη, και ο Πουλικάκος πατήρ και ο Λουκάς ο συλλέκτης και ο Καίσαρ των διαστροφών και το πάρτι με τον Ασώπαστο και η ανάσταση του Άκη Χανδρινού και τόσοι άλλοι που τους έχεις δει και για μια στιγμή, στάθηκες απλώνοντας τους το χέρι.
Όπως λέγεται πολύ σωστά στην αρχική σκηνή «όποιος διαβεί τη πόρτα της Ψυχιατρικής, μπορεί να αγοράσει μόνο ένα είδος. Το ψυχιατρικό μαγαζάκι δεν λειτουργεί όπως η Δέλτα της γειτονιάς….ο ατυχής πελάτης θα πρέπει να διαλέξει ένα και μόνο είδος που ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του, στην οικογενειακή του παράδοση, στην εικόνα που τρέφει για τον εαυτό του και γιατί όχι ακόμη και στην εικόνα που θα ήθελε να παραδώσει στους απογόνους του»
Σωτήρης Παστάκας
«Ο δόκτωρ Ψ και οι ασθενείς του»
εκδ: Μελάνι
σελ: 208
