της Όλγας Σελλά
Οι αναβιώσεις έχουν και γοητεία και ρίσκο. Η πρώτη είναι προφανής: ανασύρουν και ξαναζωντανεύουν σημαντικές και ιστορικές στιγμές της τέχνης και επενδύουν, ασφαλώς, στη συγκίνηση της νοσταλγίας. Το ότι το ρίσκο είναι μεγάλο, είναι κι αυτό προφανές. Γιατί πάντα οι αναβιώσεις γίνονται σε χρόνο διαφορετικό από τον αρχικό, γιατί τα πρόσωπα είναι συνήθως διαφορετικά -σπανίως εμφανίζονται κάποιοι από τους αρχικούς πρωταγωνιστές των γεγονότων-, γιατί το βλέμμα των θεατών είναι διαφορετικό με τα χρόνια. Και γιατί ίσως τα ίδια τα έργα (θεατρικά, μουσικά, κινηματογραφικά, χορευτικά) να μην αντέχουν, αυτά τα ίδια, στο χρόνο.
Μια τέτοια αναβίωση φιλοξενείται αυτόν τον καιρό στο θέατρο «Ακροπόλ». Πρόκειται για το γνωστό έργο του Ελβετού Αλφρέντ Ζερί «Το έκτο πάτωμα», που γράφτηκε το 1937 και έκτοτε έχει παρασταθεί σε σκηνές όλου του κόσμου σε πάρα πολλές γλώσσες. Στην Ελλάδα το έφερε μόλις το 1938 η Μαρίκα Κοτοπούλη, ήταν μια από τις μεγάλες επιτυχίες της, την επανέλαβε πολλές φορές και ήταν και η τελευταία της παράσταση, το 1952, πριν από το θάνατό της. Σ’ εκείνην την παράσταση έπαιζε και ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο οποίος αργότερα, τη δεκαετία το ’60 το παρουσίασε σε διασκευή (επί το ελληνικότερον) του Δημήτρη Γιαννουκάκη με τον τίτλο «Οι κυρίες της αυλής» (στο θέατρο Γκλόρια τότε). Με τον ίδιο τίτλο έγινε και κινηματογραφική επιτυχία, το 1966, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου (μία από τις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου που λατρεύω να ξαναβλέπω).
Όμως στο «Ακροπόλ» δεν αναβιώνει η παράσταση ούτε της Κοτοπούλη ούτε του Ντίνου Ηλιόπουλου, αλλά μία μεταπολιτευτική επιτυχία, που διασκευάστηκε από την Άννα Παναγιωτοπούλου και τον Πλάτωνα Μαυρομούστακο και παρουσιάστηκε στο θέατρο «Περοκέ» τη σεζόν 1991-1992 σε σκηνοθεσία Δημήτρη Έξαρχου με τους: Χρήστο Βαλαβανίδη, Ελένη Γερασιμίδου, Νένα Μεντή, Έρρικα Μπεγιέτη, Κατιάνα Μπαλανίκα, Γιώργο Νινιό, Στέλιο Μάινα, Σοφία Ολυμπίου, Άννα Παναγιωτοπούλου, Τάσο Χαλκιά, Χρήστο Χατζηπαναγιώτη, Κώστα Μπάση, Πάνο Ρεντούμη, Βασίλη Λαζαρίδη. Καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία εκείνης της παράστασης είχαν η μουσική και τα τραγούδια της, που έχουν την υπογραφή του Σταμάτη Κραουνάκη και της Λίνας Νικολακοπούλου. Τραγούδια που αγαπήθηκαν, ξεπέρασαν κατά πολύ το διάστημα της παράστασης, τραγούδια που στίχοι τους έγιναν ατάκες διαχρονικές, που τραγουδιούνται ακόμα, γοητεύουν πάντα.
Εκείνη η παράσταση αναβιώνει φέτος στο «Ακροπόλ» με την ίδια μουσική, την ίδια διασκευή και την ίδια σκηνική όψη. Η οποία είχε κρατήσει τη γαλλική εκδοχή της ιστορίας και βρισκόμαστε στο έκτο πάτωμα -χωρίς ασανσέρ φυσικά- μιας πολυκατοικίας στο Παρίσι, όπου, κατ’ ευφημισμόν, επάνω, στα ψηλά, κατοικούν οι κατώτερες οικονομικά τάξεις. Ζευγάρια ή μόνοι άνθρωποι, βιοπαλαιστές, ονειροπόλοι, που παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, που ερωτεύονται και πικραίνονται, που φαντασιώνονται ότι είναι μεγάλοι συγγραφείς ή μεγάλοι ζωγράφοι, που ανακατεύονται στις ζωές των άλλων. «Ποιος πήγε κι άπλωσε τα ρούχα στην ταράτσα; Ε; Ε;» Και η σπιτονοικοκυρά, το οικονομικά ισχυρό και ανάλγητο πρόσωπο της μικροκοινωνίας τους.
Ο Αλφρέντ Ζερί έντυσε με χιούμορ τη ρουτίνα αυτών των ανθρώπων, και περιέγραψε με τρυφερότητα τις αδυναμίες τους, τις εμμονές τους, τις υπερβολές τους και τις υστερίες τους ακόμα. Και εστίασε στην αλληλεγγύη που τελικά υπερισχύει στις σχέσεις τους.
Ο Γιώργος Βάλαρης υπογράφει τη σκηνοθεσία της αναβίωσης φέτος στο θέατρο «Ακροπόλ» έχοντας στη διάθεσή του έναν ισχυρό θίασο μουσικών παραστάσεων. Με πρώτη τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου που είναι η αφηγήτρια και «Το πνεύμα του έκτου πατώματος» (και είναι πάντοτε μαγική), και μαζί της οι Υρώ Μανέ, Ελένη Καστάνη, Δημήτρης Πιατάς, Κώστας Μακεδόνας, Ευαγγελία Μουμούρη, Δανάη Λουκάκη, Δημήτρης Φραγκιόγλου και οι νεότεροι Μαριαλένα Ροζάκη, Αρμάν Εδουάρδος Μενετιάν, Βασίλης Αθανασόπουλος. Κράτησε για καμβά τη διασκευή της Άννας Παναγιωτοπούλου και του Πλάτωνα Μαυρομούστακου, και φυσικά τη μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη και τους στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου.
Η αλήθεια είναι ότι ηθογραφικά το έργο του Αλφρέντ Ζερί δεν αντέχει στο 2023. Αντέχουν όμως οι ανθρωπότυποι που σκιαγραφεί ο συγγραφέας τους, με χιούμορ, κατανόηση και τρυφερότητα. Υπάρχουν όλοι αυτοί οι τύποι γύρω μας σήμερα, αρκετά διαφορετικοί. Όμως η παράσταση του Γιώργου Βάλαρη έφερε στη σκηνή του «Ακροπόλ» ακριβώς την ίδια παράσταση (που δεν την είχα δει, δυστυχώς, αλλά από τα φιλμάκια που διασώθηκαν μπορώ να αντιληφθώ ότι συνομιλούσε ευθέως με το κλίμα, την παράδοση και την αύρα του «Ελεύθερου Θεάτρου»), χωρίς να ανανεώσει έστω την όψη της (τη σκηνική, την ενδυματολογική). Ενδεχομένως αυτό να ήταν στους όρους της αναβίωσης, αλλά πάντα μπορεί κανείς στο θέατρο να βάλει μια πινελιά διαφορετική. Έτσι, τα ισχυρά χαρτιά της παράστασης ήταν η μουσική, τα τραγούδια και οι ηθοποιοί της. Και νομίζω ότι εκεί πόνταρε και εκεί επένδυσε κυρίως η παράσταση του Γιώργου Βάλαρη. Στη νοσταλγία και τη συγκίνηση που επιφέρει, αλλά και στη φρεσκάδα της μουσικής και των στίχων που είναι διαρκής. Και η αλήθεια είναι ότι από ένα σημείο και μετά αφέθηκα σ’ αυτά και σιγομουρμούρισα το «Τα μάτια κλείστε/ γλυκά ακουμπήστε/ στην κουπαστή./ Τον χρόνο αφήστε,/ καινούργια ψέματα/ να φανταστεί./» ή το «Τι ώρα είναι; Τι μέρα είναι; Και ποια χρονιά;/ Το θέμα είναι να έχεις βούτυρο στη φρυγανιά…». Αφαιρώντας όμως τη συγκίνηση και το κέφι που τα τραγούδια ή κάποιες ατάκες αγαπημένες δημιούργησαν, έμεναν αρκετά αρνητικά. Οι άνισες ερμηνείες, ο ρυθμός που συχνά χανόταν, η απουσία σκηνοθετικής καθοδήγησης με αποτέλεσμα οι έμπειροι ηθοποιοί να ακολουθούν το ένστικτο και το ταλέντο τους. Και παρότι ήταν μια παραγωγή που εκ πρώτης όψεως τα είχε όλα (και ζωντανή μουσική), η αίσθηση ήταν ότι κάτι έλειπε, που δεν δημιουργούσε συχνά τη ζητούμενη θερμοκρασία.
Η ταυτότητα της παράστασης
Συγγραφέας: Αλφρέντ Ζερί, Διασκευή: Άννα Παναγιωτοπούλου- (Πλάτων Μαυρομούστακος), (Γιώργος Βάλαρης και ο θίασος, Σκηνοθεσία: Γιώργος Βάλαρης
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης, Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου, Σκηνικά: Μανόλης Παντελιδάκης, Κοστούμια: Χάρης Σουλιώτης, Σχεδιασμός φωτισμού: Λευτέρης Παυλόπουλος, Χορογραφία: Μάρκος Γιακουμόγλου, Μουσική ενορχήστρωση: Δημήτρης Ανδρεάδης, Βίντεο: Τεντ Ζωγράφος, Διεύθυνση παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα, Βοηθός σκηνοθέτη-παραγωγής : Κωνσταντίνος Φρίγγας, Βοηθός Β’ σκηνοθέτη: Φαίη Σούκου, Βοηθός σκηνογράφος: Ελίνα Δράκου
Φωτογράφος promo: Γιώργος Καλφαμανώλης, Trailer παράστασης: Φώτης Φωτόπουλος
Πρωταγωνιστούν (με σειρά εμφάνισης):
Υρώ Μανέ (Ζερμαίν Λεσκαλιέ), Κώστας Μακεδόνας (Μαξ Λεσκαλιέ), Ελένη Καστάνη (Κυρία Μαρέ), Δανάη Λουκάκη (Ζαν), Μαριαλένα Ροζάκη (Εντβίζ Οσπώ), Αρμάν Εδουάρδος Μενετιάν (Ζοζό), Βασίλης Αθανασόπουλος (Ζονβάλ), Δημήτρης Φραγκιόγλου (Γιατρός), Ευαγγελία Μουμούρη (Η κυρία με τα γκρι) και ο Δημήτρης Πιατάς (Οσπώ)
Η Μίρκα Παπακωνσταντίνου είναι «Το Πνεύμα του Έκτου Πατώματος»
Συμμετέχουν οι μουσικοί:
Πιάνο: Δημήτρης Κίκλης, Ακουστικό μπάσο: Αποστόλης Παρασκευαίδης, Ακορντεόν: Άρτεμις Βαβάτσικα
Ημέρες & Ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη και Κυριακή : 19:00, Πέμπτη 20:00, Παρασκευή : 21:00, Σάββατο 17:45 και 21:15