Του Νίκου Κουρμουλή.
Η διηγηματική πρόζα της Γιασμίνα Ρεζά εκτός από την εφευρετική τονικότητα της διαπερνά το χοντρό κέλυφος του κυνισμού γύρω μας. Σίγουρα είναι μία από τις συγγραφείς που χαίρεσαι να διαβάζεις αφού κάθε φορά θα βρει τον τρόπο να ερεθίσει τους νευρώνες του καλού γούστου. Ενώ, με άνεση έμπειρου κατασκόπου, αποκρυπτογραφεί τον δαιδαλώδη κόσμο των ασυνείδητων σχεδόν συνειρμών της καθημερινότητας. Μέρος των οποίων συστήνουν το είδος της αλήθειας από την οποία είμαστε φτιαγμένοι.
Το παρόν τομίδιο δανείζεται τον τίτλο του από μια ρήση του Μπόρχες. Η κατάφαση μιας ασταθούς διαβεβαίωσης, που σαφώς κρύβει μέσα της κι ένα σαρκαστικό ερώτημα. Ενδεχομένως η ύπαρξη ενός ερωτηματικού στο τέλος της φράσης να έθετε την ισορροπία της κατασκευής σε κίνδυνο. Το προφανές δεν έχει χώρο εδώ. Ή μάλλον αντέχει έως ότου καταφέρει να ξεγελάσει τον αναγνώστη. Τα διηγήματα που υφαίνει η Ρεζά τριγυρίζουν πέριξ είκοσι και κάτι προσώπων, που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα. Απαντώνται κάτω από διάφορες σχέσεις: εραστές, παντρεμένα ζευγάρια, μέλη οικογένειας, συνάδελφοι στη δουλειά.
Ένα δίκτυο παραποτάμων που δεν καταλήγουν απαραίτητα σε μια κεντρική αρτηρία. Στην επιφάνεια τους πλέει ακυβέρνητη η βάρκα των επιθυμιών. Εκείνων των μύχιων έως και στιγμιαίων εξάρσεων της έλξης και της απώθησης. Εκεί που και ο αμνός, μετατρέπεται σε κτήνος και το αντίθετο. Δίχως να ξεφεύγει από το πολιτισμικό του κλουβί. Καθότι η Ρεζά κινείται στη σφαίρα της γόνιμης ενδοσκόπησης, αποφεύγοντας τις εντυπώσεις του εκκεντρικού. Αν και οι ρόλοι υποτίθεται καθορισμένοι, έρχεται ένα απειροελάχιστο γεγονός ή μια στροφή της τύχης, μια παρατήρηση σε μια έκφραση, ένα απωθημένο ή ένα χάδι, μια προσευχή και τα ανατρέπει όλα.
Η απολαυστική γραφή της Ρεζά, κάνει ακριβώς αυτό. Σε πιάνει συνεχώς στα πράσα. Εκεί που νομίζεις ότι το δραματικό περιστατικό έλαβε τέλος θα χρειαστεί να ανατρέξεις στις λεπτομέρειες της αρχιτεκτονικής του δομής για να διαπιστώσεις ότι έχεις κάνει λάθος. Με απαλές πινελιές που δεν κρύβουν την αδρότητα τους η συγγραφέας κατασκευάζει ένα πολυπρισματικό όργανο. Υπάρχουν επιλογές στις διαθέσεις μόνο που καταλήγουν προς ένα μοναχά μονοπάτι και ένα διαχρονικό ερώτημα: τι είναι αυτό που μας εμπεριέχει. Οι ψίθυροι των εξομολογήσεων, εσωτερικών κατά κύριο λόγο, απαελευθερώνουν την τσιμεντόπλακα της αυτολογοκρισίας. Ενός σπορ στο οποίο οι περισσότεροι από εμάς έχουμε επιδοθεί, κακά τα ψέματα .
Η παράθεση των σκέψεων δεν γίνεται με τρόπο αφοριστικό ή ουδέτερο. Παίρνει τη μορφή μιας εγκυκλοπαίδειας των κρυφών μας αποσκιρτήσεων από τον ρεαλισμό. Και όταν λέμε ρεαλισμό εννοούμε τις νοηματοδοτήσεις που μας φέρνουν υποτίθεται πιο κοντά στην κανονικότητα του μέσου όρου. Στα μικρά αυτά χωρία των λίγων σελίδων η Ρεζά πραγματοποιεί έναν γενναίο αναστοχασμό στον καθορισμό των κοινωνικών ρόλων και στις αναμεταξύ τους συνδέσεις. Κάτι που επαφίεται στο προσωπικό κολάζ του καθενός. Το σίγουρο είναι πως η αλήθεια δεν μπορεί να χωρέσει ως αντικειμενική συνθήκη στη ζωή μας.
Μια συλλογή διηγημάτων που οι χαρακτήρες διαθέτουν τα χαρίσματα των ελαττωμάτων τους. Τα μοιράζονται, τα αποδομούν. Κυνηγούν την ουρά τους ή απλά τρέχουν να ξεφύγουν από τον εαυτό τους. Η μοιρολατρία δεν τους ταιριάζει. Διακονούν την τέχνη της αυτεπίγνωσης έστω και μέσα από την κινούμενη άμμο της αμφιβολίας. Είναι θαραλέοι με τον τρόπο τους. Η συγγραφέας μπλέκει τις διαδρομές φτιάχνοντας συμπληρωματικά υποσύνολα, η δραματουργική ένταση των οποίων αποτυπώνει την χαρμολύπη των πρωταγωνιστών. Η τεχνοτροπία της Ρεζά μοιάζει με γάργαρο νερό που τρέχει ανάμεσα στις πέτρες. Δεν θα εκβιάσει το κείμενο ούτε θα αποπροσανατολίσει τον αναγνώστη με κάλπικα τερτίπια. Μπροστά της ανοίγεται η άβυσσος του ανθρώπου και των λαθών του, πράγματα που δεν τον αφήνουν να αναπνεύσει και όμως ζει με αυτά.
Η Γιασμίνα Ρεζά δουλεύει δεξιοτεχνικά πάνω στο σώμα του φευγαλέου περιστατικού. Μια συνάντηση όπου όσο προσχεδιασμένη κι αν είναι κρύβει τα θεία κάλλη της τύχης. Τον αναβρασμό των πιθανοτήτων. Τα «αν» έχουν τον πρώτο λόγο. Η γραμμική συνάφεια της ζήσης εξαερώνεται. Ενώ σε παράλληλο χρόνο στεριώνουν τα καλούπια μιας νέας προσέγγισης με τον εαυτό μας. Ορίζοντας το άγνωστο. Να σημειώσουμε πως η μετάφραση του Μανώλη Πιμπλή είναι ακριβής και ρευστή, όπως η γραφή της Γιασμίνα Ρεζά.
ΙΝFO:
Γιασμίνα Ρεζά
«Ευτυχισμένοι οι ευτυχείς»
μτφρ: Μανώλης Πιμπλής
εκδ: Εστία
σελ: 120
