(του Σπύρου Κακουριώτη)
Εθνικός βάρδος ή τραγουδοποιός της γενιάς του; Στα 75 του χρόνια πια, ο Διονύσης Σαββόπουλος έχει βάλει εδώ και καιρό πορεία για το πρώτο, παλινδρομώντας πάντα προς το περισσότερο οικείο δεύτερο («τους δικούς του»). Τιμώντας τη γενέθλια επέτειο, η Νέα Εστία στο τελευταίο της τεύχος (1880ό), φιλοξενεί ένα πλούσιο αφιέρωμα –στον «κύριο Σαββόπουλο» μάλλον παρά στον «Νιόνιο», αν και είναι πάντα δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς αυτά τα δύο.
Στις σελίδες του ιστορικού περιοδικού δημοσιεύονται οκτώ εκτενή (και απαιτητικά) μελετήματα, τα οποία εστιάζουν στον δημιουργό και το έργο του, τόσο πριν όσο και μετά τη «(νεο)συντηρητική στροφή» της δεκαετίας του ’80, ανιχνεύοντας συνέχειες και τομές με το προηγούμενο έργο του. Στον Σαββόπουλο μέχρι τη Ρεζέρβα εστιάζουν στα κείμενά τους οι Αλέξης Πολίτης («Επί ξυρού ακμής. Το “Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο”, συγγραφικοί στόχοι και πιθανές προσλήψεις»), Δημήτρης Καράμπελας («Ο Διονύσης Σαββόπουλος και το αδύνατο του πατρικού λόγου»), Ζ. Δ. Αϊναλής («Αρδεύοντας τη μέσα φλέβα με υλικά οικεία: για την ποιητική του Διονύση Σαββόπουλου») και Πάνος Βλαγκόπουλος («“Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας” ή Καθαρόαιμα Λακανικά και Μπωντριγιαντριλίκια»), ενώ ο Φώτης Βασιλείου εξετάζει το Κούρεμα και ο Λεωνίδας Σταματελόπουλος τη (νεο)συντηρητική στάση του Διονύση Σαββόπουλου και τη σχέση του με τους «παλιούς του φίλους». Τέλος, η Κατερίνα Λαμπρινού και ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης, μέσα από την μπαχτινική έννοια του καρναβαλιού αναλύουν τη λειτουργία της «γιορτής» στον Σαββόπουλο και τον ίδιο ως «αρχηγό σ’ αυτό το πανηγύρι», ενώ η Κατερίνα Χάλκου μελετά την παρουσία του επί σκηνής και τον ίδιο ως performer.
Το αφιέρωμα συμπληρώνεται με ένα κείμενο του ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη για τη γνωριμία του με τον τραγουδοποιό («Διονύση και Σαββόπουλου γωνία»), καθώς και την αυτοβιογραφικού χαρακτήρα αντιφώνηση του Σαββόπουλου κατά την τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ και τρεις απομαγνητοφωνημένες παρλάτες από την εκπομπή «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» και την παράσταση Το Κούρεμα στο «Ζουμ» (1989). Το αφιέρωμα, που επιμελήθηκε ο Φώτης Βασιλείου, κοσμούν σχέδια του μόνιμου συνεργάτη του Σαββόπουλου, Αλέξη Κυριτσόπουλου.
[ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Ευριπίδου 84, 105 53, Αθήνα, 210-32.13.030, neahestia@hestia.gr]
***
Εκατό χρόνια συμπληρώνονται τον επόμενο Ιούλιο από τη γέννηση του Μίλτου Σαχτούρη (1919-2005) και το καλό περιοδικό Μανδραγόρας αφιερώνει σε αυτόν το μεγαλύτερο μέρος της ύλης του τελευταίου (60ού) τεύχους του. Στις σελίδες αυτές, που επιμελήθηκαν η Βιβή Τουρογιάννη και ο Θανάσης Μίχος, δημοσιεύονται 17 ανέκδοτα ποιήματα του Σαχτούρη (τα περισσότερα αχρονολόγητα· κάποια της δεκαετίας του ’60), ενώ ο Γιώργος Πέππας ανθολογεί από τα εκδομένα ποιήματά του. Η Bιβή Tουρόγιαννη συνθέτει ένα αναλυτικό και αντιπροσωπευτικό διάγραμμα της υποδοχής του έργου του από την κριτική, ενώ επίσης ανθολογεί από τις συνεντεύξεις που έδωσε ο ποιητής και δημοσιεύτηκαν στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, και ο Θανάσης Μίχος καταγράφει τις πρώτες συνεργασίες του Σαχτούρη στον περιοδικό λογοτεχνικό τύπο. Ακόμη, στο αφιέρωμα περιλαμβάνονται κείμενα για τον σκοτεινό λυρισμό του (Μάνος Στεφανίδης), για την οικολογική διάσταση στην ποίησή του (Κώστας Κρεμμύδας), για τη σχέση του με τον κινηματογράφο (ένα αχαρτογράφητο σχόλιο του Χρήστου Μπράβου), καθώς και τμήμα της αλληλογραφίας της συντρόφου του Μίλτου Σαχτούρη, της ζωγράφου Γιάννας Περσάκη, με τον Θανάση Μίχο.
Από την υπόλοιπη ύλη του Μανδραγόρα, ξεχωρίζουν είκοσι τρία αθησαύριστα πεζά ποιήματα του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, των ετών 1923-1924, που δημοσιεύονται με τη φροντίδα του Τραϊανού Μάνου, ο οποίος, στην εισαγωγή του, αναφέρεται στην αρχική δημοσίευσή τους από τον Λαπαθιώτη στην εφημερίδα Έθνος, όπου τα παρουσίασε ως μετάφραση από τα γαλλικά ποιημάτων του… ανύπαρκτου βαρώνου Montfonon, που δεν είναι άλλος παρά ένας «ετερώνυμος» του ίδιου του Λαπαθιώτη.
[ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, Μ. Λαύρας 32, 104 44, Αθήνα, 210-82.20.294, mandragoras–magazine.gr]
***
Με πέντε κείμενα γραμμένα για τους πρόσφυγες (Μάρω Δούκα, Γιώργος Τυρίκος-Εργάς, Γιώργος Κορδομενίδης) και από τους πρόσφυγες (Μοχάμεντ Σμπιμπ, Γιάσιμ Μοχάμεντ) κυκλοφορεί το νέο (116ο) τεύχος του εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενου περιοδικού Εντευκτήριο· «…άνθρωποι βασανισμένοι, κυνηγημένοι, δαρμένοι, μισοπνιγμένοι, είτε ως πρόσφυγες είτε ως μετανάστες», που κατέφυγαν στις ακτές των νησιών του Αιγαίου, ακολουθώντας τον δρόμο προς τη Δύση, όπως σημειώνει η Μάρω Δούκα σε «Εννιά σκέψεις, με τις λέξεις τους», στην ομιλία της στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης. «Κι εδώ, όσο κι αν είμαστε ανήμποροι, δεν δικαιούμαστε να είμαστε αδιάφοροι» για τη «σπηλαιώδη σκοτεινιά» του φασισμού, που επιχειρεί να συνδαυλίσει το κακό, που «επιχειρεί να στεγαστεί κάτω από τους καθημερινά δυσαρεστημένους, τους φιλήσυχους πολίτες, τους ολόστεγνους νοικοκυραίους» –το είδαμε δα, πανευρωπαϊκά, στις πρόσφατες εκλογές.
Στο ίδιο τεύχος του Εντευκτηρίου, από την πλούσια λογοτεχνική και άλλη ύλη, ξεχωρίζει η αφήγηση του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου για τα χρόνια που πέρασε στρατιωτικός γιατρός στην Καβάλα (1959-1968) και τα πρώτα δύσκολα βήματα για τη σύσταση της Κινηματογραφικής Λέσχης της πόλης, που ίδρυσε παρέα με τον ομότεχνό του Πρόδρομο Μάρκογλου, τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη κ.ά. Το κείμενο επιμελείται και προλογίζει ο σκηνοθέτης Λευτέρης Ξανθόπουλος, κάνοντας παράλληλα μια μικρή αναφορά στο ιστορικό της ίδρυσης, το 1961, της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας, με πρωτοβουλία του Ρούσου Κούνδουρου, και των πρώτων της βημάτων, μέχρι τη δικτατορία του 1967.
[ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, Τ.Θ. 50.011, Θεσσαλονίκη 540 13, entefkti@otenet.gr, entefktirio.blogspot.gr]
