Της Λίλας Κονομάρα.
Στην καρδιά της αγοράς του Χαλανδρίου, δυο καταστήματα, σχεδόν αντικριστά που χρόνια τώρα συνομιλούν προσπαθώντας να μοιραστούν και να ικανοποιήσουν όλες τις ανάγκες του κοινού: βιβλία πάνω απ’ όλα, αλλά και μουσική, χαρτικά, είδη δώρων, παιχνίδια. Μέσα στη στοά, ένας ασυνήθιστος, υπέροχος χώρος. Ένας απ’ τους πρώτους όπου μπορούσε κανείς να πιει τον καφέ του ξεφυλλίζοντας ή ακόμα και διαβάζοντας όποιο βιβλίο τον ενδιέφερε, ένας χώρος που αριθμεί πλέον πολλούς πιστούς θαμώνες. Πού και πού, ανεβαίνουν απ’ το υπόγειο κάποια γέλια ή χαρούμενες φωνές παιδιών που ανακαλύπτουν ένα όμορφο βιβλίο ή συμμετέχουν σε διάφορες παιδαγωγικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Στον δεύτερο όροφο, το ξενόγλωσσο βιβλίο, αλλά και ταξιδιωτικοί χάρτες και οδηγοί, λευκώματα, βιβλία για τους γιαπωνέζικους κήπους, τα αρώματα, την κουζίνα, την αρχιτεκτονική, τη μόδα, τον κινηματογράφο, τον αθλητισμό. Ισόγειο και ημιόροφος μοιράζονται τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τις κοινωνικές επιστήμες, την ιστορία και άλλα.
Πέρα από ένα πολύ ενημερωμένο βιβλιοπωλείο, ο Ευριπίδης αποτελεί για το Χαλάνδρι ένα χώρο πολιτισμού με μακρόχρονη ιστορία χάρη στο όραμα και την αγάπη για το βιβλίο της οικογένειας Βασιλόπουλου, του πατέρα καταρχήν, μα και των παιδιών, του αλησμόνητου Μίμη, του Θοδωρή και της Κούλας καθώς επίσης του Γιάννη, του Βαγγέλη, του Σταμάτη, της Ειρήνης, της Σπυρούλας, του Σωτήρη, της Αγγελικής, όλων δηλαδή των ανθρώπων που έχουν εδώ και χρόνια δημιουργήσει τη μεγάλη οικογένεια του Ευριπίδη. Οικογένεια που αυξήθηκε με το νέο Ευριπίδη στην Κηφισιά.O Θοδωρής Βασιλόπουλος μιλάει στον Αναγνώστη για την πλούσια κληρονομιά και δράση των βιβλιοπωλείων Ευριπίδης.
Πώς ήταν το Χαλάνδρι πριν από 60 χρόνια; Υπήρχε αγορά; Άλλα βιβλιοπωλεία;
Οι αναμνήσεις μου από το Χαλάνδρι έρχονται μέσα από τις αφηγήσεις του πατέρα μου και ιδρυτή του βιβλιοπωλείου. Το Χαλάνδρι εκείνα τα χρόνια είχε ήδη αναπτυγμένο εμπορικό κέντρο, ήταν διάσημο για τα ταβερνάκια και τα καφενεία του και προσέλκυε, όπως και σήμερα, επισκέπτες από τις γύρω περιοχές.
Το 1955 που ιδρύθηκε ο Ευριπίδης υπήρχε ήδη άλλο ένα βιβλιοχαρτοπωλείο. Η ιδιαιτερότητα της εποχής ήταν ότι δεν υπήρχαν αμιγή βιβλιοπωλεία, αλλά βιβλιοχαρτοπωλεία που κάλυπταν και τις εποχικές ανάγκες της αγοράς. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν και άλλα. Μάλιστα τη δεκαετία του ’90 λειτουργούσαν στο Χαλάνδρι 25 βιβλιοχαρτοπωλεία!
Πώς γεννήθηκε στη συνέχεια η ιδέα του Ευριπίδη στη Στοά και του καταστήματος στην Κηφισιά;
Όνειρό μας ήταν πάντα να δημιουργήσουμε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο στην πόλη μας που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των αναγνωστών τόσο σε ελληνικούς τίτλους όσο και σε ξενόγλωσσους και ταυτόχρονα να λειτουργεί ως χώρος πολιτισμού και συνάντησης ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα. Η άγνοια του κινδύνου, λόγω του νεαρού -τότε- της ηλικίας μας, βοήθησε να πραγματοποιήσουμε το όνειρό μας κατασκευάζοντας το 1998 ένα βιβλιοπωλείο 1.000 τ.μ. σε μία πόλη μόλις 60.000 κατοίκων εκείνη την εποχή. Ακόμη και σήμερα θυμάμαι τον ενθουσιασμό αλλά ταυτόχρονα και την αγωνία μας, τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του Ευριπίδη στη Στοά. Το επόμενο βήμα, 14 χρόνια μετά, το σχεδιάσαμε προσεκτικά, έχοντας πλέον αποκτήσει μεγάλη εμπειρία. Σκοπός μας ήταν να δημιουργήσουμε έναν ανάλογο χώρο και να προσφέρουμε τις ίδιες ποιοτικές υπηρεσίες σε ένα ιδιαίτερα ενημερωμένο κοινό. Μάλιστα την απόφαση την πήραμε μέσα στην κρίση, η οποία είχε ήδη επηρεάσει την αγορά του βιβλίου σε μεγάλο βαθμό, αλλά το αποτέλεσμα μας δικαίωσε.
Ένα από τα πράγματα που θαυμάζει κανείς μπαίνοντας στο βιβλιοπωλείο είναι η ιδιαίτερη εσωτερική του διαρρύθμιση και αισθητική. Πώς προέκυψε;
Μαζί με τα αδέλφια μου, σε κάθε μας ταξίδι θαυμάζαμε και φωτογραφίζαμε τα βιβλιοπωλεία που επισκεπτόμασταν. Μέσα από αυτές τις επισκέψεις και τις φωτογραφίες, αλλά και την προσωπική μας εμπειρία, είχαμε ήδη σχηματίσει μια εικόνα του μελλοντικού μας βιβιλιοπωλείου. Θέλαμε ο αναγνώστης να αισθάνεται οικεία μέσα στον χώρο, σαν να διαλέγει βιβλία από τη βιβλιοθήκη του. Οι φίλοι μας και συνεργάτες Χρίστος Δεληνικόλας και Έρη Κωνσταντάκου από το αρχιτεκτονικό γραφείο IXNOSARC αποτύπωσαν και σχεδίασαν με τον καλύτερο τρόπο τις σκέψεις μας. Ειδικά για τον Ευριπίδη στη Στοά, θέλω να τονίσω ότι είναι ίσως το μόνο κτίριο στην Ελλάδα που κατασκευάστηκε από την αρχή για να λειτουργήσει ως βιβλιοπωλείο.
Ποιο είναι το κοινό του βιβλιοπωλείου; Διαφοροποιείται από το κοινό του κέντρου της Αθήνας; Υπάρχουν αλλαγές με την πάροδο του χρόνου κι αν ναι ποιες είναι αυτές;
Το κοινό των βιβλιοπωλείων μας απαρτίζεται από ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών και ενδιαφερόντων. Επιδίωξή μας είναι να καλύπτουμε τις ανάγκες ακόμα και του πιο απαιτητικού αναγνώστη, αναπτύσσοντας σε βάθος τις θεματολογίες. Διαφοροποιούμαστε από τα βιβλιοπωλεία του κέντρου γιατί οι πελάτες μας είναι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής όπου δραστηριοποιούμαστε, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται προσωπικές σχέσεις γνωριμίας και φιλίας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι πολλοί γονείς που έρχονται σήμερα να αγοράσουν τα βιβλία των παιδιών τους προμηθεύονταν και οι ίδιοι σαν παιδιά τα σχολικά τους είδη από εμάς.
Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι παρά την εκδοτική ανάπτυξη των προηγούμενων ετών και την δημιουργία πολλών νέων και καλών βιβλιοπωλείων δεν έχει αυξηθεί το αναγνωστικό κοινό.
Αναπτύσσετε παράλληλες δράσεις και συνεργασίες με άλλους φορείς;
Στους χώρους των βιβλιοπωλείων πραγματοποιούμε παρουσιάσεις βιβλίων για μικρούς και μεγάλους, θεατρικές παραστάσεις, διαλέξεις και σεμινάρια, λέσχες ανάγνωσης, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας και μουσικές βραδιές. Στο Χαλάνδρι δημιουργήσαμε την παιδική βιβλιοθήκη «Μίμης Βασιλόπουλος». Φέτος, για 11η συνεχή χρονιά, διοργανώνουμε σε συνεργασία με το Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Χαλανδρίου τον ετήσιο Μαραθώνιο Παιδικής Ανάγνωσης, με τη συμμετοχή πολλών δημοτικών σχολείων της ευρύτερης περιοχής. Μέσα από όλες αυτές τις δράσεις προσπαθούμε να μεταδώσουμε στο κοινό και ιδίως στα παιδιά την αγάπη για το βιβλίο.
Υπάρχουν κάποια περιστατικά σχετικά με το βιβλιοπωλείο που σας έμειναν στη μνήμη;
Στα 35 χρόνια της εργασιακής μου ζωής, πολλά περιστατικά σοβαρά και αστεία έχουν καταγραφεί στην μνήμη μου. Το πιο σημαντικό όμως απ’όλα ήταν η στήριξη και συμπαράσταση του κόσμου στην απώλεια του αδελφού μου.
Κατάργηση του ΕΚΕΒΙ, κλείσιμο των σχολικών βιβλιοθηκών, κατάργηση της ενιαίας τιμής και τελευταία της φιλαναγνωσίας στα δημοτικά. Πώς βλέπετε την πορεία του βιβλίου τα τελευταία χρόνια;
Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι παρά την εκδοτική ανάπτυξη των προηγούμενων ετών και την δημιουργία πολλών νέων και καλών βιβλιοπωλείων δεν έχει αυξηθεί το αναγνωστικό κοινό. Δυστυχώς, η πολιτεία δεν σχεδίασε και δεν εφάρμοσε ποτέ κάποια εθνική πολιτική για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας. Η κατάργηση της ενιαίας τιμής θα οδηγήσει μελλοντικά στην εξαφάνιση πολλών εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων, στον περιορισμό της έκδοσης ποιοτικών βιβλίων και σε τελική ανάλυση θα πλήξει την ελληνική γλώσσα.
Κάνοντας ένα σύντομο απολογισμό μετά από τόσα χρόνια που βρίσκεστε στο χώρο, τι αποκομίσατε από αυτήν την εμπειρία; Αν αύριο ξαναρχίζατε απ’ την αρχή, τι θα κρατούσατε, τι θα αλλάζατε;
Μπορεί να ακούγεται κοινότυπο, όμως θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που ασχολούμαι με αυτό που αγαπώ και παρά τα όποια ανθρώπινα λάθη προσπαθώ να είμαι συνεπής στο αρχικό όραμα. Δεν θα άλλαζα λοιπόν κάτι. Κρατώ όμως πάντα μαζί μου τις συμβουλές του πατέρα μας, την αγάπη με την αδελφή μου Κυριακή στην κοινή μας προσπάθεια και τις ανθρώπινες σχέσεις με τους συνεργάτες μας, αρκετοί από τους οποίους πορεύονται μαζί μας πολλά χρόνια.
(*) Στην αρχική φωτό ο Θοδωρής Βασιλόπουλος ιαι η αδελφή του Κυριακή, ιδιοκτήτες των Βιβλιοπωλείων Ευριπίδης
