Του Γιώργου Λίλλη.
Βρίσκω μεγάλο ενδιαφέρον στα υβριδικά κείμενα γιατί είναι πολυδιάστατα. Η Γλασκώβη του Θάνου Γώγου ανήκει σε αυτή την κατηγορία, όπου ο πεζός λόγος δένει με την ποίηση και την επιστολογραφία για να δημιουργήσουν ένα λογοτεχνικό οικοδόμημα που έχει επίκεντρο την πολυφωνία. Η Γλασκώβη είναι ένα δύσκολο βιβλίο. Αυτό δεν το αναφέρω αρνητικά. Τα απαιτητικά κείμενα οφείλουν την μέριστη προσοχή μας για να μας αποκαλυφθούν. Δεν ανήκω στην κατηγορία των αναγνωστών της παραλίας που διαβάζουν για την τέρψη, αν και δεν τους κατηγορώ. Για μένα η λογοτεχνία ήταν πάντα μια πάλη. Εννοώ πως ερχόμουν αντιμέτωπος με τα πιστεύω μου, με την καθημερινότητά μου, με την στιβαρή μου πραγματικότητα. Πολλά βιβλία μου ανέτρεψαν την σιγουριά του κόσμου μου. Όσο και να ακούγεται αυτό λίγο μαζοχιστικό, μου αρέσει να αναιρούνται τα επιχειρήματα που με τόσο κόπο έχτισα. Όταν ένα βιβλίο καταφέρει κάτι τέτοιο ανήκει στα αγαπημένα μου. Η Γλασκώβη ανήκει σ΄ αυτή την κατηγορία. Είναι ένα βιβλίο που ανατρέπει την καθεστηκυία. Ξεκινά με την αλληλογραφία μιας γυναίκας και ενός άντρα για να ακολουθήσουν δαιδαλώδεις μονόλογοι του ενός και του άλλου, καταιγιστικά μανιφέστα γεμάτα πληθωρισμό και υπερβολή, όπου ο αναγνώστης βρίσκεται παρόν σε μια ποιητική ψυχανάλυση και κατ΄ επέκταση στην οριοθέτηση ενός εσωτερικού κόσμου, όπου η σκέψη και το αίσθημα κονταροχτυπιούνται συνεχώς:
Τα χέρια μου άγαρμπα και απείθαρχα. Μπεκρήδες εθισμένοι στην αποτυχία της εκτέλεσης. Μα το μυαλό μου δεσποινίς είναι όμορφο, σπάνιο. Το γνωρίζεται, έτσι; Παραμυθιάζει και έπειτα γκρεμίζει τα πάντα με αλήθειες – ξυράφια στο δέρμα σας.
Όσο και να ακούγεται ο λόγος του Γώγου εγωκεντρικός, όπως στο παραπάνω απόσπασμα, που δεν παρέθεσα τυχαία, φανερώνει την αλήθεια του σύγχρονου ανθρώπου, του σύγχρονου Ευρωπαίου, που θωρακίζεται μέσα στο εγώ του, σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς και φοβισμένος βλέπει να χάνει μέσα στο χρόνο την ταυτότητά του. Με κέντρο τον έρωτα, ο Γώγος επιλέγει ένα ταξίδι αυτογνωσίας για να προσδιορίσει τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Το ερωτικό στοιχείο δεν είναι τυχαία επιλογή. Είναι το μόνο που παραμένει σταθερό και ακέραιο σαν αίσθημα μέσα στο χρόνο. Είναι μια άγκυρα. Κι ας είναι ο έρωτας μια χαμένη υπόθεση, μια ιστορία απορρίψεων, ο Γώγος πιστεύει πως μπορεί να βασιστεί πάνω του. Μην φανταστεί κανείς πως το βιβλίο είναι μια ερωτική ελεγεία, αλλά έχει ως βάση μια ερωτική ιστορία δύο εξόριστων που αναζητούν την ουσία αρχίζοντας πρώτα από τον εαυτό τους. Γι΄ αυτό και αυτή η έκδηλη έπαρση. Είναι μια άμυνα σε κάθε κατακερματισμό που υπόκειται ο σύγχρονος άνθρωπος:
Το να κρατιέσαι στο κάτι είναι πιο σίγουρο
από το να πιστεύεις στο τίποτα;
Τι γελοία ερώτηση.
ή
Αν και…οφείλω να ομολογήσω πως κάποτε…
υπήρξαμε αριθμοί
και πράξεις σύνθετες
μα αφαιρεθήκαμε ξανά και ξανά
δεν άργησε η μέρα που μείναμε χωρίς πρόσημο.
Διακρίνω στον Γώγο μια αυτογνωσία, απαραίτητη για να φανεί ο στόχος ενός νέου ποιητή που τώρα ξεκινά την πορεία του, ώριμος όμως, έτοιμος από καιρό, που με θάρρος ξεγυμνώνεται με τις λέξεις του. Το ότι χρησιμοποιεί την περσόνα των δύο φύλων, είναι ένας κώδικας επικοινωνίας μέσα στην απόλυτη μοναξιά που βιώνουμε. Δεν θα έλεγα πως η Γλασκώβη σαν σύνθεση είναι μεταμοντέρνα, αλλά πως είναι μια πραγματεία εσωτερικών αναζητήσεων όπου η ποίηση και η φιλοσοφία έλκονται μεταξύ τους. Θα έλεγα πως οι μονόλογοι της Γλασκώβης έχουν σαν τεχνική μορφή επιρροές από την Έρημη χώρα του Έλιοτ, μιας και η γλώσσα μου χρησιμοποιεί ο Γώγος, είναι λυρική και συνάμα στοχαστική, με ένα δραματικό τόνο, και κινείται σε πολλά επίπεδα. Είναι ένα γλωσσικό μωσαϊκό, όπου πετυχαίνει να δυναμιτίζει αυτό που περιγράφει:
Θα επαναφέρω θανατικές ποινές καταργώντας τα
άλλοθι.
Θάνατος είναι ο εγκλεισμός
Θάνατος όμως κι η ανία…
Η εξομολόγηση στον έρωτα
Ζόρι
χωρίς ελάφρυνση.
Δύο πράγματα ζητώ:
Ένα γαμήσι στις τουαλέτες
Ένα όμορφο αγόρι να με πλαισιώνει.
Αυτά δεν θέλουν όλες οι γυναίκες;
Eγώ θα τα ’χω κιόλας.
Θα ’θελε να ’μουν τα χέρια του μα εγώ ―αυτός― όχι στο μυαλό μου.
ή
Δεσποινίς ντρέπομαι μα θα υπάρξει πάλι παραδοχή.
Πριν συνάψω σχέσεις μαζί σας, περιφερόμουν άσκοπα
ψάχνοντας να βρω ένα ενδιαφέρον, μια ασχολία,
να σταματήσουν να με κυνηγούν οι άδειες μέρες.
Μάταια, αυτά που ευχαριστούσαν τους άλλους με
άφηναν παγερά αδιάφορο. Ώσπου…
Έγιναν όλα στ’ αλήθεια μια ιστορία αγάπης
Ζήτησα την απόχρωση του κάθε χρώματος
Την πτυχή κάθε πιθανότητας
Υπέβαλα να τραγουδήσουν τ’ ανείπωτα βασανισμένες ψυχές
Πλήρωσα για το προνόμιο
Με θυσίασα στη γνώση
―Ούτε που ’ξερα μετά τι έκανα―
Κάθε πράξη μια τρέλα
κάθε στιγμή ένα γιατί
κάθε γιατί μια σιωπή ερεθιστική
Ο Πεσσόα έλεγε πως « η ειρωνεία είναι η πρώτη ένδειξη ότι η συνείδηση απέκτησε συνείδηση του εαυτού της». Ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της ειρωνείας. Νομίζω πως αυτό είναι υπέρ μας γιατί πρώτη φορά εξωγενείς παράγοντες συντελούν στο να μην παίρνουμε στα σοβαρά τον εαυτό μας. Όποιος λοιπόν αποφασίσει να συνεχίσει με αυτές τις προϋποθέσεις, πρέπει και να γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα έρθει αντιμέτωπος με πολλά τέρατα. Της ψυχής εννοώ. Το μεγάλο κάτοπτρο έχει στηθεί απέναντι μας. Δεν μπορούμε να ξεγελιόμαστε πίσω από γελοία προσωπεία. Η Γλασκώβη είναι ένα τέτοιο κάτοπτρο. Μια σύνθεση που αναζητά την αλήθεια με αγωνία.
info:
ΘΑΝΟΣ ΓΩΓΟΣ
ΓΚΛΑΣΚΩΒΗ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΘΡΑΚΑ
