του Φίλιππου Φιλίππου
Το τρίτο βιβλίο του Θόδωρου Φέστα (Αθήνα, 1959), το μυθιστόρημα Stiu (Ξέρω) (εκδ. Άγρα) τοποθετείται στην Ελλάδα και στη Ρουμανία. Έχουν προηγηθεί δύο συλλογές διηγημάτων, η πρώτη Ο γέρος που φορούσε ένα καπέλο κυκλοφόρησε το 2016 και η δεύτερη Ιστορίες με φίδια το 2019. Μολονότι η ιστορία διαδραματίζεται τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα και τις πρώτες του εικοστού πρώτου, ο συγγραφέας αρχίζει την αφήγηση το 1944, όταν εκτελείται από άντρες της ΟΠΛΑ ο δοσίλογος Πετρακόπουλος που έχει πλουτίσει σε βάρος Ελλήνων πολιτών στη διάρκεια της Κατοχής.
Στην ουσία, η ιστορία ξεκινάει τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όταν ο ήρωας το μυθιστορήματος, ο Παυλάκης ένα ανήσυχο παιδί, ψάχνει στα μικρά βιβλιοπωλεία της περιοχής Εξαρχείων για ενδιαφέροντα βιβλία. Το 1978, μετά την αποτυχία του στις εισαγωγικές για τα ανώτατα ιδρύματα, πηγαίνει για σπουδές στη Ρουμανία, όπου γνωρίζει κι ερωτεύεται μια κοπέλα, τη Ροξάνα. Ενστερνιζόμενος αριστερές ιδέες, μένει έκπληκτος από το καθεστώς της Ρουμανίας, όπου ο Τσαουσέσκου κυβερνούσε με δικτατορικό τρόπο, οι πολίτες υπέφεραν από την ανέχεια και το φόβο, οι δημόσιου υπάλληλου ήταν διεφθαρμένοι και η κομματική νομενκλατούρα ζούσε πλουσιοπάροχα.
Απογοητευμένος από αυτά που συνέβαιναν γύρω του, άρχισε να αμφισβητεί το καθεστώς και στη συνέχεια έκανε δύο πράξεις που καθόρισαν την παραμονή του στη χώρα, αλλά και τη ζωή του. Με δύο Έλληνες συμφοιτητές έφτιαξαν μα αντικαθεστωτική ομάδα και έστειλαν ένα ανώνυμο κείμενο σε μια ελληνική εφημερίδα εκθέτοντας να αρνητικά του ρουμανικού καθεστώτος. Μετά με ένα σπρέι έγραψε στους τοίχους κοντά στο πανεπιστήμιο τη λέξη «Ελευθερία» στα ρουμανικά.
Ασφαλώς, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η επικίνδυνη πράξη των τριών φοιτητών θα οδηγήσει τον ήρωα σε μια περιπέτεια με άγνωστη έκβαση, διότι παρασύρθηκε από την ιερή αγανάκτηση που του προκαλούσαν όσα αποτρόπαια γίνονταν στη χώρα και την τόλμη που του χάριζε το νεαρόν της ηλικίας του. Η σχέση του με τη Ροξάνα δοκιμάζεται σκληρά και τον ταράζει.
Κι ύστερα επιστρέφει στην Ελλάδα για να χρησιμοποιήσει τις σπουδές του ως μέσον για επαγγελματική καταξίωση. Και μετά κάνει μεταπτυχιακά στην Αγγλία. Τι θα συμβεί, λοιπόν, τότε; Θα συμβούν πράγματα και θάματα που δεν τα περιμένει κανείς. Να σημειώσουμε πως ο νέος οικονομολόγος έγινε μέγας και τρανός και βίωσε όλο το δράμα της Ελλάδας της εποχής της οικονομικής κρίση και των μνημονίων. Επίσης, να προσθέσουμε πως γνώρισε δύο σημαντικές αριστερές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας, τον Γιάννη Στουρνάρα και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο.
Ο Θόδωρος Φέστας, οδοντίατρος το επάγγελμα, έγραψε ένα άκρως πολιτικό μυθιστόρημα που μας ξεναγεί όχι μόνο στην εποχή της εφηβείας του στην Αθήνα, μα και στο Βουκουρέστι (δεν γνωρίζουμε όμως από πού άντλησε τις πληροφορίες του για την τότε Ρουμανία, άραγε σπούδασε εκεί;). Το Stiu(Ξέρω) όμως δεν έχει ενδιαφέρον μόνο γι’ αυτό το λόγο. Ούτε ακόμα και για τις σκηνές που διαδραματίζονται την περίοδο της Κατοχής με τους πατριώτες και τους δοσίλογους. Κυρίως μας γοητεύει για τις αλλαγές που δείχνει να συντελούνται στον ψυχισμό του ήρωα του βιβλίου στη μετέπειτα ζωή του. Όπως διαβάζουμε στο κείμενο του οπισθόφυλλου, αυτός «θα ανταμειφθεί με μια εκλεκτή θέση στον ήλιο, αφήνοντας οριστικά πίσω το ριζοσπαστικό του παρελθόν. Αυτό όμως δεν γίνεται χωρίς κόστος».
Θόδωρος Φέστας, Stiu(Ξέρω), Εκδόσεις Άγρα, 2023
