της Κυριακής Μπεϊόγλου
Πριν από την διάσημη και αριστουργηματική «Πατρίδα» (Πατάκης) του ο Ισπανός συγγραφέας Φερνάντο Αραμπούρου είχε γράψει «Τα χρόνια της βραδύτητας» (Πατάκης) που κυκλοφόρησαν φέτος στην χώρα μας.. Ήταν η πρώτη του απόπειρα να κολυμπήσει στα σκοτεινά βαθιά νερά του ισπανικού εμφύλιου, του μεγάλου εθνικού διχασμού. Από αυτό το βιβλίο προέκυψε η «Πατρίδα». Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ζωής στη χώρα των Βάσκων κατά τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας. Ο χρόνος και η συγχώρεση είναι οι δυο μεγάλοι παράγοντες της λήθης που ο συγγραφέας προτείνει στην συνταρακτική ιστορία του. Στα προγενέστερα «Χρόνια της βραδύτητας» όμως, η πληγή είναι ακόμα ανοιχτή και συχνά αιμορραγεί.
«ΕΓΩ, ΚΥΡΙΕ ΑΡΑΜΠΟΥΡΟΥ, για τους λόγους που γνωρίζετε, όταν ήμουν μικρός πέρασα εννιά χρόνια με κάποιους συγγενείς μου από το Σαν Σεμπαστιάν…»
Ο ήρωας του βιβλίου και ο συγγραφέας πηγαίνουν χέρι χέρι και αυτό έτσι διαβάζει την ιστορία και ο ίδιος ο αναγνώστης. Από την πρώτη σελίδα μας καλεί να συμμετέχουμε μέσα στην ιστορία τους. Μας μετατρέπουν σε ομότιμους. Είναι γραμμένο με μια συγκεκριμένη δομή και δυναμική, ο συγγραφέας αναμιγνύει μερικές αριθμημένες «σημειώσεις» του ώστε να καταλάβουμε την ίδια την ιστορία και ολόκληρο το υπόβαθρο της που είναι πολύ πυκνό.
Είναι τέλη της δεκαετίας του ’60, ο οχτάχρονος Τσίκι προσκαλείται να ζήσει µε τους θείους του στο Σαν Σεµπαστιάν. Μέσα από τα αθώα µάτια ενός παιδιού που το έχουν απομακρύνει από την φτωχή οικογένεια του, παρακολουθούµε πώς περνούν οι µέρες της καθημερινότητας του: Ο θείος του ο Βιθέντε, άνθρωπος αδύναµου χαρακτήρα, µοιράζει τη ζωή του ανάµεσα στο εργοστάσιο και στο µπαρ, και στην πραγµατικότητα κουµάντο στην οικογένεια κάνει η θεία του η Μαριπούι, γυναίκα µε έντονη προσωπικότητα αλλά προσκολληµένη στις κοινωνικές και θρησκευτικές συµβάσεις της εποχής· η ξαδέρφη του η Μάρι Νιέβες ζει έχοντας συνεχώς το µυαλό της στα αγόρια, ενώ ο δύστροπος και λιγοµίλητος ξάδερφός του Χουλέν, επηρεασµένος από τη συστηµατική κατήχηση του ιερέα της ενορίας, προσχωρεί στην ΕΤΑ, που διανύει τα πρώτα στάδια της ζωής της. Η µοίρα όλων αυτών των ανθρώπων –κοινή µε τόσων άλλων κοµπάρσων της Ιστορίας, στριµωγµένων ανάµεσα στην ανάγκη και στην άγνοια– θα υποστεί, χρόνια αργότερα, µια δραµατική αλλαγή.
Εναλλάσσοντας τις αναµνήσεις του πρωταγωνιστή µε τις σηµειώσεις του συγγραφέα, τα Χρόνια της βραδύτητας προσφέρουν επιπλέον µια αντιπροσωπευτική απεικόνιση για το πώς η ζωή διυλίζεται στον μεγεθυντικό φακό της λογοτεχνικής γραφής για να µετατραπεί σε µυθιστόρηµα. Και πώς η συναισθηµατική ανάµνηση µεταµορφώνεται σε συλλογική µνήµη, ενώ η διαυγής γραφή αφήνει να διαφανεί το ζοφερό υπόβαθρο ενοχής πίσω από την πρόσφατη ιστορία της Χώρας των Βάσκων.
Ο Αραμπούρου έχει ένα πολύ προσωπικό στυλ και είναι σίγουρο πως δεν θα μπορείτε να σταματήσετε να το διαβάζετε. Οι χαρακτήρες του είναι δυνατοί και ακόμα κι αν δεν βιώσατε την πραγματικότητα που αναδημιουργεί, είναι αδύνατο να μην ταυτιστείτε με το δράμα του.
Είναι σίγουρα ένας από τους σπουδαιότερους αφηγητές της γενιάς του. Αυτό το μικρό μυθιστόρημα μιας πληγωμένης πατρίδας, με εμφανή απλότητα, λέει πολλά για τη ζωή μιας γειτονιάς στο Σαν Σεμπαστιάν, τους ρομαντικούς πειρασμούς των νεαρών Βάσκων που παρασύρονται για αυτονομιστική μάχη, την οργάνωση τους από μια χήρα κληρικού, για το πως οι οικογένειες διαπραγματεύονται μεταξύ τους, και για το πώς οι γυναίκες λύνουν τα προβλήματα τους με τρόπους που οι άνδρες τα αγνοούν.
Με τον δικό του χαρακτηριστικό τρόπο ο συγγραφέας μας εξομολογείται στη «Σημείωση 32» του βιβλίου: «Αν πρέπει να απομακρυνθώ από τη μαρτυρία του πληροφοριοδότη, θα γίνει. Πρώτα η λογοτεχνία•μετά, αν μένει χώρος, η αλήθεια».
Σίγουρα τα «Χρόνια της βραδύτητας» δεν συγκρίνονται με την αριστουργηματική «Πατρίδα» αλλά είναι ένα πολύ καλό βιβλίο.
Χρειαζόμαστε αυτά τα μυθιστορήματα για να μην ξεχνάμε ποτέ τα καθεστώτα, τις δικτατορίες, το πραξικόπημα. Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα συμβαίνουν στη Λατινική Αμερική σήμερα, γνωρίζουμε περισσότερο ότι δεν υπάρχει ποτέ πάρα πολύ να θυμόμαστε το φρικτό παρελθόν μιας χώρας.
Το «πείραμα» της ανάμειξης μαρτυρίας του ήρωα με τον συγγραφέα που αναλύει την υπόθεση και τη μετατρέπει σε λογοτεχνία είναι πολύ ενδιαφέρον και απόλυτα επιτυχημένο.
Φερνάντο Αραμπούρου, Τα χρόνια της βραδύτητας, μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη,(Πατάκης)
Εξαιρετικά τα άρθρα σας. Θα ήθελα να μου στέλνετε ειδοποιήσεις.
Ευχαριστώ πολύ.