της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Ο Τζον Μπόιν είναι διεθνώς από τους γνωστότερους συγγραφείς για νέους.
Οι ήρωές του είναι αγόρια 7- 8 ετών που όλα τους έρχονται αντιμέτωπα με δραματικές καταστάσεις που θα ευχόμασταν να μην τις είχαν ζήσει: την απόρριψη από την οικογένεια, το θάνατο των γονιών, την εγκατάλειψη, τον τρόμο του πολέμου.
Χάρη στις τις εκδ. Ψυχογιός, γνωρίσαμε τον Νόα, που το έσκασε από το σπίτι του όταν συνάντησε έναν ηλικιωμένο παιχνιδοποιό που του έμαθε πλευρές της ζωής γεμάτες μαγεία (Ο Νόα το έσκασε, μετ. Λυδία Κολυδά) και τον Μπάρναμπι, το τόσο διαφορετικό αγόρι που ταξίδευε πετώντας σαν σε όνειρο διωγμένο από το σπίτι του (Μπάρναμπι Μπρόκετ, μετ. Μαλβίνα Αβαγιανού), μυθιστορήματα γέματα φαντασία, αλλά και έντονο κοινωνικό περιεχόμενο. Ο Μπόιν ενδιαφέρεται εξαιρετικά για θέματα που αφορούν τον πόλεμο, τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν και τις επιπτώσεις τους στους ανθρώπους. Αυτά τα ζητήματα επεξεργάζεται σε μία άτυπη τριλογία που περιλαμβάνει τα μυθιστορήματα Το Αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα (μετ. Αριάδνη Μοσχονά, Εκδ. Κέδρος), Μείνε εκεί που είσαι και μετά φύγε, Το Αγόρι στην κορυφή του βουνού (τα δύο τελευταία στις εκδ. Ψυχογιός, μετ. Πετρούλα Γαβριηλίδου).
Θα ονομάσουμε τα βιβλία του ‘μυθιστορήματα ιστορικής φαντασίας’, γιατί το χαρακτηριστικό τους είναι ότι συνδυάζουν ιστορικά στοιχεία, τα οποία αποτελούν το χαλί της υπόθεσης, με ‘πλαστές’ αληθοφανείς καταστάσεις. Η ιστορική ακρίβεια απασχολεί το συγγραφέα μόνον εν μέρει. Χρησιμοποιεί τις ιστορικές πηγές κατά την κρίση του και στη συνέχεια ξεφεύγει προς φανταστικές καταστάσεις, γράφοντάς τις με τρόπο ώστε να πείθουν τον αναγνώστη ότι θα μπορούσαν να έχουν συμβεί στην πραγματικότητα. Ήρωες, όπως ο Μπρούνο –Το Αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα– είναι εντελώς εξωφρενικό να είχε συναντήσει και ακολουθήσει το συνομήλικό του Εβραιόπουλο στο στρατόπεδο Ούστβιτς/ Άουσβιτς και να πεθάνει μαζί του στο θάλαμο των αερίων, ούτε ο Άλφι- Μείνε εκεί που είσαι και μετά φύγε– να είχε ανακαλύψει τον πατέρα του, ψυχολογικά διαλυμένο από τα χαρακώματα του ΑΠ πολέμου, εξαιτίας κάποιων απίθανων συμπτώσεων.
Το θέμα της ‘απιθανότητας’ επισημάνθηκε από τους Βρετανούς κριτικούς, οι οποίοι όμως συμφωνούν ομόφωνα ότι εκείνο που δίνει τελικά αξία στα μυθιστορήματα του Μπόιν είναι η ικανότητά του να κατεβάζει στο επίπεδο των νεαρών αναγνωστών θέματα δύσκολα που αφορούν τραύματα όπως αυτά που κληροδότησαν στην ανθρωπότητα οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Τα απίθανο, τα φανταστικά περιστατικά γύρω από τα οποία πλέκονται οι ιστορίες των αγοριών του, είναι ένας πρόσφορος τρόπος για να εισάγει σε μυθιστορήματα όπως τα παραπάνω προβληματισμούς ηθικού περιεχομένου.
Στο μυθιστόρημα Το Αγόρι στην κορυφή του βουνού, το πρόσφατο έργο του που μεταφράστηκε σχεδόν αμέσως μετά την έκδοσή του στη Μεγάλη Βρετανία, ήρωας είναι ο 7χρονος γαλλογερμανός Πιερό/ Πίτερ. Ο Πιερό μένει στο Παρίσι με τη Γαλλίδα μητέρα του και τον πατέρα του, έναν άντρα απόμακρο, βίαιο, αλκοολικό, πρώην Γερμανό στρατιώτη τσακισμένο από την ήττα που υπέστη η χώρα του στον ΑΠ πόλεμο, ωστόσο πολύ αγαπητό στο αγοράκι. Οι γονείς πεθαίνουν και ο Πιερό στέλνεται σε ορφανοτροφείο αφήνοντας πίσω ένα μοναδικό φίλο, τον Ανσέλμ, και την εβραϊκή του οικογένεια που του είχε σταθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή. Αντί να δοθεί για υιοθεσία όπως πολλά ορφανά, τον στέλνουν στην Αυστρία, στην αδελφή του πατέρα του, τη Μπέατριξ, οικονόμο σε ένα απομονωμένο οίκημα, το σπίτι στην κορυφή του βουνού. Ο Πιερό μόνος σ’ ένα περιβάλλον ενηλίκων χωρίς παιδιά, μετονομάζεται σε Πίτερ και του απαγορεύουν να μιλάει για τον Εβραίο φίλο ‘ώστε να είναι πιο ασφαλής’. Έτσι, σταδιακά αποβάλει τη γαλλική του ταυτότητα και γίνεται ένα μικρό αθώο γερμανόπουλο. Μέχρι που γνωρίζει τον κύριο του σπιτιού, τον Φύρερ! Από κει και πέρα αρχίζει η κατρακύλα του Πίτερ και η μετατροπή του σε μικρό ναζί δυνάστη, ο οποίος μπαίνοντας στην εφηβεία ανταγωνίζεται τον κύριο και μέντορά του σε βιαιότητα, υπεροψία και πάθος για εξουσία. Παρότι είναι καλό παιδί, διαφθείρεται μεθοδικά από τα ιδεώδη του κυρίου του σπιτιού και της παρέας του, την Λένι Ρίφενσταλ, τον Γκαίμπελς, τον δούκα του Ουίνσδορ με τη σύζυγο του Ουόλις Σίμσον, και φυσικά την Εύα Μπραουν, οι οποίοι τον αντιμετωπίζουν σαν τη μασκότ του σπιτιού. Χάνει την παιδικότητα του και μετατρέπεται σε μικρό τέρας που για να επιπλεύσει δεν διστάζει να κάνει τρομαχτικές πράξεις εξουσιάζοντας τις ζωές των ανθρώπων που τον αγαπούν. Ο Πίτερ, ντυμένος με τη στολή της γερμανικής νεολαίας, ανήκει στη λάθος πλευρά της Ιστορίας.
Ο Μπόιν, πλέκει τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου με μία φανταστική παιδική ζωή, έστω και διαταραγμένη, που στην εξέλιξή της ο χαρακτήρας του αγοριού αλλάζει δραματικά.Ο αναγνώστης παρακολουθεί τον Πίτερ σαν σε κινηματογραφική ταινία, χωρίς να συμπάσχει με αυτό το παιδί που έγινε θύτης για να προλάβει να μη γίνει θύμα. Ο Πιτερ είναι πραγματικά αφελής; Μπορεί να κρίνει αυτά που ακούει στο σπίτι; Πώς γίνεται να μην καταλαβαίνει το βάρος των πράξεών του; Πώς γίνεται να ξεχάσει την προηγούμενη ζωή του; Εμείς, τι θα κάναμε αν ήμασταν στη θέση του, θα είχαμε τη δύναμη να αντισταθούμε στην ύπουλη πλύση εγκεφάλου;
Οι προσωπικές στάσεις σε καταστάσεις τόσο τρομερές και τα ερωτήματα που θέτουν στον καθένα δεν χωρούν βιαστικές απαντήσεις. Προϋποθέτουν ωριμότητα και αναστοχασμό από τον ήρωα αλλά και από τον αναγνώστη. Και οι δυο καλούνται από το συγγραφέα να ανασυνθέσουν ψηφίδες του μυθιστορήματος και να σκεφτούν. Στο δυνατό επίλογο, ο ενήλικος πλέον Πίτερ, συγκρούεται με το παρελθόν του και συνειδητοποιεί τις πράξεις του. Αλλά και πάλι ο συγγραφέας αφήνει ανοιχτά θέματα προς περαιτέρω διερεύνηση, όπως για παράδειγμα την αποναζιστικοποίηση της μεταπολεμικής Γερμανίας και το γεγονός ότι τελικά οι αντιλήψεις δεν αλλάζουν απλά και εύκολα.
INFO:
Τζον Μπόιν
Το αγόρι στην κορυφή του βουνού
Μετ. Πετρούλα Γαβριηλίδου
Εκδ. Ψυχογιός, 2016
