της Μαρίζας Ντεκάστρο
Κάθε έκδοση βιβλίου, παρά τις πολυάριθμες ταυτόχρονες κυκλοφορίες, είναι αναμφισβήτητα ένα γεγονός που χαροποιεί. Η επιλογή των αναγνώσεων σε τούτο το δάσος των βιβλίων είναι δύσκολη και ακόμα πιο δύσκολη η επιλογή για την κριτική αποτίμηση μερικών από αυτά.
Ιδού! Κ’ η φαντασία στο λογισμό… πρωτότυπος τίτλος για έναν αφιερωματικό επιστημονικό τόμο! Κατά γενική ομολογία, η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, είναι προσωπικότητα δοτική, άξια, σεμνή και ευγενής, και γι’ αυτό πολύ αγαπητή στους εκατοντάδες τυχερούς φοιτητές που δίδαξε και μόρφωσε κατά τη διάρκεια της πανεπιστημιακή της καριέρας, αλλά και σε όλους τους κατά καιρούς συνεργάτες της.
Πολύ εύστοχο θεωρώ τον τίτλο, και σκέφτομαι πως ο στίχος του Κωστή Παλαμά λες και γράφτηκε για να σκιαγραφήσει την παρουσία της στα γράμματα και στο πανεπιστήμιο και μαζί την προσωπικότητά της.
Συνδέω λοιπόν τη φαντασία με τη πρωτότυπη σκέψη, προϋπόθεση για να τεθούν και να προχωρήσουν μελέτες και τον λογισμό με τη σοβαρότητα και τη στιβαρότητα με την οποία η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου αντιμετώπισε κάθε ένα από τα πάμπολλα θέματα με τα οποία καταπιάστηκε.
Το εξαιρετικά πλήρες βιογραφικό της και η αναλυτική εργογραφία, που παρατίθενται στον τόμο, υπενθυμίζουν, τόσο σε όσους τη γνωρίζουν, όσο και στους νεότερους, τα πολυποίκιλα ενδιαφέροντά της.
Ο αφιερωματικός τόμος Κ’ η φαντασία στο λογισμό (εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2021), είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο αναφοράς με αποδέκτες όσους ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τα ζητήματα της λογοτεχνίας.
Στον τόμο περιλαμβάνονται μελετήματα που καλύπτουν και συνομιλούν με το πολυσχιδές έργο της: δεκαπέντε για τη νεοελληνική λογοτεχνία, δέκα έξι για την παιδική/νεανική λογοτεχνία, επτά για τα κλασικά γράμματα, το θέατρο, την εκπαίδευση. Και δεν λείπουν πέντε συγκινητικά προσωπικά κείμενα φίλων τα οποία τής μεταφέρουν την ανυπόκριτη αγάπη και εκτίμησή τους.
Η αφυπηρέτησή της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου από το πανεπιστήμιο δεν σημαίνει αποχώρηση από την ενεργό δράση. Έτσι, εξακολουθεί να συνεργάζεται με φορείς και άτομα που μεριμνούν για την έρευνα και την προώθηση της παιδικής/νεανικής λογοτεχνίας, να διαβάζει και να γράφει λογοτεχνικές κριτικές, να συμμετέχει σε επιτροπές βραβείων- τα τελευταία χρόνια στην Επιτροπή Βραβείων Παιδικού Βιβλίου του ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ.
Την επιστημονική επιμέλεια του τόμου ανέλαβαν οι Δημήτρης Πολίτης και Γιάννης Παπαδάτος, συνεργάτες στη μακρά πορεία της. Τα σαράντα τρία κείμενα συνέγραψαν μελετητές φιλολογικών και παιδαγωγικών τμημάτων όλων των ελληνικών πανεπιστημίων. Όλοι, με τα κείμενά τους καταθέτουν νέους προβληματισμούς αναδεικνύοντας παράλληλα το εύρος των ιδεών της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου.
Συμμετέχοντας στον αφιερωματικό τόμο της το ανταποδίδουν με τον καλύτερο τρόπο!
Περισσότερα για το έργο της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=3811
ΥΓ. Επέλεξα να γράψω σημειώματα για δυο πολύ διαφορετικά βιβλία. Στο πρώτο, εκδηλώνω την εκτίμησή μου για την Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου. Το δεύτερο που ακολουθεί της το αφιερώνω ως ευχαριστία για όσα μου προσφέρει η κριτική ματιά της, οι γνώσεις και η εμπειρία της!
*****
Χωρίς να έχει υποχωρήσει η έκδοση βιβλίων για τη μητρική αγάπη, τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν πάρα πολλά βιβλία με ήρωες μπαμπάδες. Η Μάικο (εικ. Άρτεμις Πρόβου, εκδ. Επόμενος Σταθμός), το εικονογραφημένο βιβλίο του Δημήτρη Μπασλάμ, είναι το πιο πρόσφατο.
Πυρήνας των ιστοριών αυτών είναι η, ας την πούμε «παραμελημένη», σχέση των ανδρών (εξαιρουμένων των παππούδων) με τα μικρά παιδιά. Εντελώς ενδεικτικά, αναφέρω συγγραφείς, όπως οι Τσιλινίκος, Τσίτας, Ηλιόπουλος, Νίλσεν, Eric Carl, Soosh, Coralie Saudo, Peter Carnavas, κ.ά. οι οποίοι έγραψαν βιβλία ευφάνταστα, χαριτωμένα, χιουμοριστικά ή και όχι, τα οποία αναδιατυπώνουν τον παραδοσιακό ρόλο του πατέρα ως κουβαλητή και αφέντη της οικογένειας αποκαθιστώντας και διευρύνοντας τη σχέση του με το μικρό παιδί. Η αλλαγή συνδέεται χωρίς αμφιβολία με τις μορφές που έχει πάρει η σύγχρονη οικογένεια (βλ. Το πιο μεγάλο βιβλίο για τις οικογένειες των Mary Hoffman και Ros Asquith, εκδ. Ίκαρος, 2016) και την αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων για τους ρόλους των ενήλικων πόλων της οικογένειας, των γονιών, στην ανατροφή των παιδιών.
Κι ενώ τα παλιότερα παιδικά βιβλία εξήραν με διδακτικό τρόπο, θεωρούσαν δηλαδή προφανή την αγάπη του πατέρα προς το παιδί του, οι σημερινοί μπαμπάδες (και συγγραφείς) ενστερνίζονται μητρικά χαρακτηριστικά διευρύνοντας και ποικίλοντας τον ανδρικό ρόλο τους: αλλάζουν τα μωρά, μαγειρεύουν, καθαρίζουν, παίζουν, μαθαίνουν από τα παιδιά, έχουν αδυναμίες. Είναι κοντά τους όχι με πρόθεση να αναπληρώσουν τη μητέρα, περιστασιακά ή μόνιμα απούσα, αλλά για να δημιουργήσουν αυτόνομη σχέση μαζί τους.
Η Μάικο είναι ένα κοριτσάκι (στα γιαπωνέζικα θα πει Το κορίτσι που χορεύει), που έχει μια συναρπαστική σχέση με τον κατ’ αποκλειστικότητα μπαμπά της. Μια σχέση παιχνιδιού, μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, η οποία διαρκεί ώρες και ώρες γιατί η χαρά κρατάει και δεν τελειώνει παρά μόνο όταν σκοτεινιάζει και η Μάικο βυθίζεται σε υπέροχα, αεικίνητα σουρεαλιστικά όνειρα. Και όταν ξυπνάει, ξεκινά την καινούρια μέρα με την ίδια φόρα και διάθεση. Απόλαυση!
Διάβασα prima vista τη Μάικο σε δυο κοριτσάκια στην ηλικία της ηρωίδας. Ενθουσιάστηκαν, κι εγώ μαζί τους. Κατά παρέκκλιση το συζήτησα με τον συγγραφέα, ο οποίος μού δήλωσε αποφασιστικά ότι η ιστορία του δεν έχει καμιά εκπαιδευτική χρησιμότητα σαν εκείνη την κραυγαλέα που καταστρέφει συνήθως τα παιδικά βιβλία. Δεν συμφωνώ, έχει εκπαιδευτική χροιά, και μάλιστα βαρύνουσα, αν δεχτούμε ότι η απόλαυση απελευθερώνει όταν την αφήνουμε να ανθίζει!
Η ιστορία ανοίγει στο τέλος τα χαρτιά της, καταλαβαίνουμε ποια είναι η Μάικο και νιώθουμε το βάθος της τρυφερής έγνοιας του πατέρα…
Η εικονογράφος Άρτεμις Πρόβου είναι νέα στο χώρο των ελληνικών εκδόσεων. Το πρώτο βιβλίο της, Μπάμπουσκα (της Ξένια Καλογεροπούλου, εκδ. Μάρτης) ήταν αρκετό για να προσεχτεί η δουλειά της! Η Μάικο είναι μόλις το δεύτερο βιβλίο που έχει εικονογραφήσει.
Στη Μάικο, παίζει με τις εικόνες σε δύο ταμπλό: σε άλλες αποτυπώνει ακριβώς την ηρωίδα όπως την περιγράφει ο συγγραφέας, ενώ σε άλλες εικονογραφεί τα όνειρά της σαν να τα ζει κι εκείνη με αποτέλεσμα να διευκολύνει την οπτική ανάγνωση της ιστορίας από τους μικρούς αναγνώστες. Δυο θαυμάσια δισέλιδα, σαν βραδινές λήψεις του παιδικού δωματίου, δίνουν την απαραίτητη ανάσα στην ιστορία λειτουργώντας ως πέρασμα, αφενός από το ξύπνιο προς την ηρεμία που φέρνει ο ύπνος μετά τα ξέφρενα παιχνίδια της μέρας και αφετέρου δίνουν τη σκυτάλη στην εικονογράφηση των εξίσου ξέφρενων ονείρων της μικρής.
Αναζητήστε τα βιβλία αυτά εδώ
