Νίκος Κουρμουλής.
Πριν περίπου έξι χρόνια η Κάλλια Παπαδάκη εισήλθε στα γράμματα με το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Ο ήχος του ακάλυπτου» (εκδ Πόλις). Το στιλπνό σκαρί της γραφής της, είχε καταφέρει να αποδώσει ως έναν βαθμό τις απεικονίσεις της εισαγωγικής φάσης της ελληνικής κρίσης. Αιφνιδιασμός, απότομες καταβυθίσεις, εργοδυναμικές κοινωνικές μεταπτώσεις, το έγκλημα ως παράγοντας μετουσίωσης μιας «τσουναμικής» αποπροσωποίησης.
Οι «Δενδρίτες» που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, κατάγονται από το Κάμντεν των Η.Π.Α και έχουν ως όχημα την ελληνική μεταναστευτική κοινότητα, δύο γενεών περίπου. Σαν προμετωπίδες των κεφαλαίων η συγγραφέας διαλέγει εδάφια του Ουόλτ Ουίτμαν, του εμβληματικού ποιητή που έζησε ηλικιωμένος στο Κάμντεν και πέθανε εκεί, όπως και του Νίκολας Βιργίλιο, που με τα τρίστιχα του περιέγραψε με αδρούς τόνους την κατάρευση του οικονομικού ιστού της πόλης, λόγω της βίαιης αποβιομηχάνισης.
Απομακρυσμένη από κάθε είδους ηθογραφική αναπαράσταση η Παπαδάκη, φέρνει αντιμέτωπους τον άνθρωπο με τις ρηγματώσεις του πεπρωμένου του. Οικογενειακοί μικρόκοσμοι, όπου γεννιούνται οι αυταπάτες, οι ελπίδες, οι αναμονές και οι ματαιώσεις ενός βίου που απαγορεύεται να κάνει πίσω. Η Μίνι και η Λητώ, δυο δωδεκάχρονα κορίτσια που η ζωή τους βρίσκεται εν κενώ. Οι γονείς απόντες. Στην καλύτερη περίπτωση αποτραβηγμένοι στον πικρό επιούσιο. Ο ξεριζωμός διάχυτος.
Το Κάμντεν γεφύρωνε κάποτε τις προσδοκίες για νέα ξεκινήματα. Εθνικές συνοικίες που πάλλονταν στην προσδοκία της κοινωνικής ανόδου και της καταξίωσης. Μετανάστες εργάτες, που οι περισσότεροι, είδαν σιγά-σιγά την πόλη τους να τρεμοσβήνει αφού βγήκε εκτός σχεδίου παραγωγής. Η Αμερική έτσι κι αλλιώς από την δεκαετία του ’80 (όπου λαμβάνει χώρα η δράση του βιβλίου) άρχισε να περνά συντεταγμένα στην ψηφιακή παραγωγή παρατώντας τους βασικούς πυλώνες της χειρωνακτικής εργασίας. Όπως και στον υπόλοιπο κόσμο. Η ανεργία δεν άργησε να δείξει το σκληρό της πρόσωπο.
Παρέα με την ανεργία, ήρθε και η εγκατάλειψη. Η πληβειοποίηση των κατώτερων στρωμάτων. Πατέρας και υιός Καμπάνης δείχνουν ακριβώς αυτό: την άνοδο και την πτώση του αμερικάνικου ονείρου. Το στέγνωμα των κόπων. Η συγγραφική απόδοση των χαρακτήρων αλλά και του ασφυκτικού περιβάλλοντος, τριβελίζει τις αισθήσεις εισχωρώντας με χάρη στους διαύλους των ελάχιστων απαιτήσεων της καθημερινότητας. Ασήμαντες περατώσεις που εμφιαλώνουν όμως τη σκέψη και την παγιδεύουν. Όσοι καταφέρνουν να βγουν από το στόμιο, γνωρίζουν πως το άγνωστο τους περιμένει.
Μια έννοια που δεν είναι καθόλου αυτονόητη για τους ανθρώπους του μόχθου. Ένα μικρό μαγαζάκι, μια εξαφάνιση, μια δύσκολη συμπόρευση, μικροκλοπές, μικροδιαψεύσεις, έρωτες υπό το βάρος άκαμπτων ηθικών κανόνων. Η Κάλλια Παπαδάκη ξετυλίγει τον ιστό όσων δεν μπορούν να ειπωθούν μέσα από σφιγμένα δόντια και κρατημένες χειρονομίες. Η αυτολογοκρισία σε όλο της το μεγαλείο. Αλλά ταυτόχρονα και οι ηθικές ανταμοιβές. Προς τι; Μα για το προσωπικό αρχείο μόνο. Και για όσους μετέπειτα αντιληφθούν πως το ρίζωμα, δεν ακινητοποιεί τον άνθρωπο. Τον παρακινεί να περιπλανάται. Να συμφιλιώνεται και να αναπτύσσει με τη φαντασία του.
Στον καιρό που γύρω μας ερημώνουν οι λέξεις, η αφή, ο συλλογισμός. Στον καιρό που γύρω μας πολλοί άνθρωποι βρίσκονται αυτοακυρούμενοι, αγωνιώντας να ισορροπήσουν σε μια τραμπάλα υπαρξιακή και να ξαναβρούν (αν υπάρχουν πια) το κέντρο βάρους της συνείδησης τους, οι «Δενδρίτες» αναδεικνύουν την διαδρομή του μεγάλου ταξιδιού. Εκείνων που έφυγαν και προσπάθησαν να στεριώσουν. Αφήνοντας την ψυχή τους καραντίνα. Εκείνων που αμφιβάλλουν για το ποιοι είναι. Η Κάλλια Παπαδάκη σε ένα ώριμο πλέον έργο, μέσα από τους δαιδάλους των φευγαλέων συνειρμών σκιαγραφεί το ανάπτυγμα όλων όσων θα θέλαμε να ξεχάσουμε, μα είναι αυτά που μας καθορίζουν τελικά.
ΙΝFO:
Κάλλια Παπαδάκη
«Δενδρίτες»
εκδ: Πόλις
σελ: 340
