Λονδίνο, ανταπόκριση Αλεξάνδρας Σαμοθράκη
Αγαπάτε το Βάρδο αλλά περιμένετε το παιδί σας να μεγαλώσει για να εντρυφήσει στις χαρές του επειδή νομίζετε πως η αδελφική ζήλεια, η τρέλα ενός πατέρα, οι δολοπλοκίες, οι δολοφονίες και οι λοιπές σαιξπηρικές υπερβολές δεν κάνουν για μικρά παιδιά ; Πολύ κακώς, σύμφωνα με τη Βασιλική Σαιξπηρική Εταιρεία (Royal Shakespeare Company)που τρέχει ένα πιλοτικό πρόγραμμα από το 2013, εμβαπτίζοντας νήπια, πρωτάκια και μεγαλύτερα παιδιά δημοτικού στον πολύχρωμο κόσμο του ελισαβετιανού θεάτρου.
Η πρωτοβουλία, που λαμβάνει χώρα σε στοχευμένα νηπιαγωγεία και δημοτικά υποβαθιμσμένων κυρίως περιοχών, έχει μέχρι στιγμής δώσει λαμπρά αποτελέσματα σύμφωνα με έρευνες των πανεπιστημίων του Warwick και Nottingham: οι μαθητές έγιναν πιο πρόθυμοι να συμμετάσχουν στην τάξη με ιδέες και γνώμες, βελτίωσαν τις γλωσσικές τους ικανότητες κα την αυτοπεποίθεση τους όσον αφορά την ικανότητά τους να μαθαίνουν. Ενδεικτικό παράδειγμα: στην πόλη Middlesbrough όπου μόνο το 68% των μαθητών διαβάζει και γράφει «ικανοποιητικά», όσα σχολεία συμμετείχαν στη σαιξπηρική παρέμβαση, είδαν το ποσοστό ικανοποιητικής ανάγνωσης και γραφής των μαθητών τους να σκαρφαλώνει στο 90%.
Μια μελέτη της RSC αναφέρει πως τα μεγαλύτερα οφέλη προκύπτουν αν τα παιδιά ενταχθούν στο πρόγραμμα πολύ μικρά και συνεχίσουν καθ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους πορείας- ενώ περισσότερο επωφελούνται τα πλέον αδιάφορα μέσα στην τάξη αγόρια, οι «κακοί» μαθητές και όσα παιδιά έχουν άλλη μητρική γλώσσα εκτός από τα αγγλικά.
Στο δημόσιο δημοτικό σχολείο Spinghead, οι μικροί μαθητές διδάσκονται, σε συνεργασία με το θέατρο New Vic του Newcastle, όχι τις ελαφρές σαιξπηρικές κωμωδίες όπως το Όνειρο Θερινής Νυκτός, αλλά το Βασιλιά Ληρ. Ο Jan Anderson, υπεύθυνος λογοτεχνίας του σχολείου, το έχει πλασάσει στους μαθητές του με μια ιστορία παρόμοια με τη…. Σταχτοπούτα: ένας πατέρας παραμελεί τη μικρότερη κόρη του και οι αδελφές της τη μισούν.
«Στο νηπιαγωγεία δεν καλύπτουμε φυσικά όλο το έργο αλλά μόνο αποσπάσματα- μιλάμε για πράγματα όπως το να μοιράζεσαι- από το σημείο όπου ο Ληρ μοιράζει το βασίλειο του», εξηγεί ο Anderson στην εφημερίδα the Times . «Χρησιμοποιούμε την αυθεντική γλώσσα του Βάρδου, εστιάζοντας σε συγκεκριμένες λέξεις και φράσεις, πχ οι μαθητές πρέπει να φανταστούν γιατί ο Ληρ περιγράφεται ως «δράκος». Ο σαιξπηρικός λόγος είναι τραχύς- μια δασκάλα κάνει το βασιλιά Ληρ και όλα τα παιδιά μαζί κάνουν ότι είναι ένας χαρακτήρας που του δίνει συμβουλές. Φτιάχνουμε χαλιά από λέξεις του έργου και τα παιδιά ζωγραφίζουν καταιγίδες και λένε ατάκες όπως «Φυσάτε μανιασμένοι άνεμοι/ μέχρι να σκάσουνε τα μάγουλά μας». Έχει φοβερή αποτελεσματικότητα στη γλαφυρότητα του λόγου τους και τη βελτίωση του λεξιλόγιου τους. Κάποια από τα παιδιά έρχονται στο νηπιαγωγείο με πενιχρό λεξιλόγιο και γνώσεις- δεν ξέρουν ούτε παιδικά τραγουδάκια. Την πρώτη φορά που είπα στη νηπιαγωγό πως τα παιδιά θα μάθουν Σαίξπηρ, αυτή χλώμιασε. Τώρα τρελαίνεται για το πρόγραμμα».
Οι περισσότερες τεχνικές της μεθόδου χρησιμοποιούνται από επαγγελματίες ηθοποιούς σε κανονικές πρόβες: επανάληψη φράσεων, διερεύνηση χαρακτήρων,ασκήσεις φαντασίας, χειροκρότημα.
Τα μεσοπρόθεσμα οφέλη γίνονται εμφανέστερα σύμφωνα με τον Anderson από την ανάλυση 300 γραπτών παιδιών της έκτης δημοτικού που έχουν ήδη εκτεθεί από μικρά στη μέθοδο σε πέντε σημεία του γραπτού και προφορικού τους λόγου: συνοχή, τόνος, λεκτικές επιλογές, περιγραφές/χαρακτηρισμοί και εκούσιες επιλογές για την επιρροή του αναγνώστη.
Η βελτιωμένη συνοχή του κειμένου αφορά όχι μόνο τις παραγράφους αλλά και τη χρήση συνωνύμων. Επί παραδείγματι, ένα κορίτσι που έγραφε ως Τιτάνια στον Όμπερον για το αλλαξοπαίδι της χρησιμοποίησε τους όρους «το θεϊκό μου αγόρι, το κατοικίδιο μου, το θνητό μωρό, ο προστατευόμενός μου, το όμορφο αγόρι μου, ο ακόλουθός , το ξεπεταρούδι μου» αντί να χρησιμοποιεί συνέχεια τη λέξη «αλλαξοπαίδι». Αυτό οφείλεται στο ότι τα παιδά έχουν κάνει ταμπλώ με τους χαρακτήρες, τους έχουν εσωτερικεύσει και έχουν ενεργά διερευνήσει τα συνώνυμα.
Οι επιλογές λέξεων παρουσιάζονται κατά πολύ βελτιωμένες- τα εκτάκια μελετούν το Μακβεθ και ένα αγόρι γράφοντας ως Μακβεθ που αιτιολογεί γιατί πρέπει να δολοφονήσει τον Ντάνκαν χρησιμοποίησε λεξιλόγιο από 3 διαφορετικά σημεία του έργου σε μια μόνο πρόταση.
Το εντυπωσιακότερο όμως είναι πως τα εκτάκια κάνουν χρήση λέξεων και από έργα του Σαίξπηρ που έχουν διδαχθεί σε προηγούμενες χρονιές: ένα παιδί χαρακτήρισε το ζεύγος Μακμπεθ «συνωμότες», λέξη που είχε διδαχθεί την προηγούμενη σχολική χρονιά στον «Ιούλιο Καίσαρα», ενώ άλλο παιδί περιέγραψε «αρουραίους ενστικτωδώς να διαφεύγουν» από την κάμαρα του Βασιλιά Ντάνκαν όταν ο Μακβεθ πήγαινε να τον δολοφονήσει, φράση παρμένη από την «Τρικυμία». Ο Anderson καταλήγει πως στα 30 χρόνια της διδακτικής του καριέρας δεν έχει συναντήσει αποτελεσματικότερη μέθοδο διδασκαλίας για τη γλώσσα. Οι εικασίες που θέλουν τον Σαίξπηρ δάσκαλο πριν γίνει θεατρικός συγγραφέας, επιτέλους επαληθεύτηκαν, αν και αντίστροφα.
