της Μαρίζας Ντεκάστρο
Όταν επισκέπτομαι μουσεία πιάνω συχνά τον εαυτό μου να χαίρεται περισσότερο με τη σκηνοθεσία των έργων της έκθεσης και δευτερευόντως με τα ίδια τα εκθέματα, γιατί έχω την αίσθηση ότι κινούμαι πάνω σε μια θεατρική σκηνή ή σε ένα πλατώ κινηματογραφικής ταινίας. Έχω επίσης παρατηρήσει ότι μου συμβαίνει συνήθως στις περιοδικές εκθέσεις, τις οποίες επιμελούνται ανεξάρτητοι επιμελητές ( βλ. Μουσείο Μπενάκη για τα Μπισκότα Παπαδοπούλου και το 1821) και όχι στις μόνιμες συλλογές, οι οποίες ακόμα και όταν επανεκτίθενται (βλ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) αφορούν μάλλον τη μετακίνηση λίγων έργων και το βάψιμο των τοίχων και πέραν αυτού ουδέν. Για του λόγου το αληθές, στην πρώτη αίθουσα των αρχαϊκών γλυπτών εκτίθεται και πάλι στον πάτο μιας προθήκης, μετά την επανέκθεση του 2011, το εξαιρετικά ενδιαφέρον αγγείο (αρ. ευρ. 192) με το πρώτο ελληνικό αλφάβητο του 8ου π. Χ. που κανένας δεν το παίρνει είδηση.
Αρχή της εκθεσιακής σαιζόν, βρέθηκα στο Παρίσι όπου και αποφάσισα να αφιερώσω χρόνο σε εξειδικευμένες εκθέσεις.
Μουσείο Πικάσο
Στην έκθεση Maya Ruiz-Picasso, la fille de Pablo, βλέπουμε πόσο επηρέασε συναισθηματικά και καλλιτεχνικά τον ζωγράφο ο ερχομός αυτής της πρώτης κόρης στη ζωή του. Πολλά πορτρέτα της μικρής Maya (1935), οριγκάμι ζώων, μια κούκλα και φωτογραφίες ξεδιπλώνουν πλευρές της οικογενειακής ιστορίας του Πικάσο. Αυτά τα εκθέματα υποστηρίζουν το ενδιαφέρον του για την παιδική ηλικία και ανανεώνουν τη ματιά μας στο έργο του. Η Maya δώρισε στο γαλλικό κράτος, αντί φόρων κληρονομιάς, τη συλλογή έργων που της χάρισε ο πατέρας της και φώτισε λιγότερο γνωστές πλευρές του ζωγράφου. Η έκθεση είναι μάλλον συμβατικά στημένη. Ωστόσο, κυριεύτηκα από ένα αίσθημα ηρεμίας και στοργής παρά τις έντονες σουρεαλιστικές συνθέσεις.
Κούκλα
Μάγια
Μουσείο Yves Saint Laurent
Σ’ ένα σπίτι, στο 16ο διαμέρισμα, στεγάζεται το μουσείο του μετρ. Η σκηνοθετική ιδέα ήταν να μπει ο επισκέπτης στο ατελιέ του και να δει τον τρόπο που δούλευε. Χάρτινα πατρόν σε φακέλους με το όνομα των πελατών, προσχέδια και σχέδια με καρφιτσωμένα πάνω τους κομματάκια υφασμάτων και δίπλα χρωματικές δοκιμές με ξυλομπογιά, καλαπόδια για ευφάνταστα παπούτσια, φόρμες για καπέλα, φουλάρια και πολλές φωτογραφίες απ’ όταν ο Saint Laurent παρακολουθούσε τις πρόβες των διάσημων πελατισσών του. Σ’ ένα δωμάτιο, τα πατρόν από κάμποτο που αργότερα έγιναν φορέματα και σακάκια και σε μια κρεμάστρα ένα τελειωμένο φόρεμα για να φανεί η ολοκληρωμένη ιδέα που έντυσε κάποια πελάτισσα που άντεχε την τιμή του. Και βεβαίως, το γραφείο του, που μοιάζει σαν να το άφησε λίγες μέρες πριν. Στο τραπέζι του διάφορα ενθύμια, πρόχειρες σημειώσεις σε χαρτάκια, μπλοκ με σκίτσα, κραγιόνια, νερομπογιές, στον μακρύ πάγκο εργασίας καρτέλες με δείγματα εκατοντάδων κουμπιών, πόρπες, αξεσουάρ, τόπια υφάσματα. Ένας τοίχος- καθρέφτης πολλαπλασιάζει τα είδωλα των επισκεπτριών (κανένας άνδρας!) όπως γινόταν με τα μοντέλα του…
To γραφείο του YSL
Palais Galliera
Frida Kahlo au-delà des apparence, ή αλλιώς Η Φρίντα Κάλο πέρα από τα γνωστά, δηλαδή, μια έκθεση που αναδεικνύει τη Φρίντα Κάλο μακριά από τα στερεότυπα που ξέρουμε.
Στο υπόγειο του Μουσείου της Μόδας, σ’ έναν διάδρομο όλο στροφές, φωτογραφικά ενσταντανέ ξεδιπλώνουν την πληθωρική προσωπικότητα της ζωγράφου -η Φρίντα μωρό, στο κρεβάτι του πόνου, νύφη στο πλάι του Ντιέγκο Ριβέρα, στο Μπλε σπίτι της, στο αεροπλάνο, στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι… Ανάμεσα παρεμβάλλονται βίντεο, προφανώς ερασιτεχνικά, από στιγμές πιο ιδιωτικές: μια κουβέντα με τον φίλο της τον Τρότσκι και τη γυναίκα του, 2-3 πλάνα όπου προσπαθεί να ανέβει στη σκαλωσιά για να δώσει στον Ντιέγκο κάτι που του χρειάζεται, όταν σχεδιάζει στο κήπο… , πίνακες, σχέδια από την παιδική της ηλικία… Όταν λοιπόν ο επισκέπτης ολοκληρώσει την οπτικοποιημένη διαδρομή της ζωής της και την έχει γνωρίσει καλύτερα, θα περάσει στις αίθουσες της κυρίως έκθεσης που ανοίγουν τις ντουλάπες της για εμάς.
Η Φρίντα με τα σμιχτά φρύδια, τα πλουμιστά μεξικάνικα φορέματα, τα λουλούδια στα μαλλιά, είχε μια κοκεταρία κρυμμένη κάτω από τα ενδύματα.
Όσα δεν φαίνονταν κάτω από τα φαρδιά ρούχα και τις εσάρπες, όπως για παράδειγμα τα κακόγουστα ορθοπεδικά παπούτσια και τα μποτάκια επί παραγγελία, με τον εσωτερικό πάτο ώστε να ισοφαριστεί το μήκος των ποδιών, πειράχτηκαν για να την αντιπροσωπεύσουν. Έβαλε το χεράκι της, τους άλλαξε χρώμα και τα στόλισε με απλικαρισμένα λουλούδια, κορδέλες, χάντρες για να ταιριάξουν με την εκρηκτική ιδιοσυγκρασία της και όχι αποκλειστικά με κάποιο φόρεμα. Το ίδιο έκανε και με το βάσανό της, τους νάρθηκες από γύψο και τους ορθοπεδικούς κορσέδες. Και πάλι επενέβη για να τους κάνει πιο «δικούς» της: η ακαμψία του υλικού και των ελασμάτων ντύθηκε με χρώμα και εικόνες που εκφράζουν την άποψή της για τη ζωή- χρώμα, χρώμα, χρώμα! Σ’ ένα τραπέζι, όλα για τη γυναικεία ομορφιά: καλλυντικά, κρέμες προσώπου, μολύβια για τα μάτια, μπουκαλάκια με αρώματα, καθώς και αξεσουάρ, γυαλιά ηλίου, τσάντες, γάντια. Επίσης, δεν λείπουν τα πολλά φάρμακα, τα χάπια και οι πομάδες που κατά διαστήματα της ανακούφιζαν.
Τελευταίο έκθεμα, ένα φόρεμα του Gaultier που συνοψίζει την ιδέα του για τη Φρίντα Κάλο και τη μόδα.
κορσέδες της Κάλο
Musée des Arts Décoratifs
Shocking! Les mondes surréalistes d’ Elsa Schiaparelli
Μπαίνω και στην κορυφή μιας διπλής μαρμάρινης σκάλας μια εκθαμβωτική χρυσή κάπα με προετοιμάζει για το τι θα δω: λάμψη, πολυτελή κεντήματα, μεγαλειώδη φορέματα, καπέλα και κοσμήματα. Το ξάφνιασμα συνεχίστηκε στην πρώτη αίθουσα, ως εισαγωγή, βρίσκομαι σε ένα χώρο ταπετσαρισμένο από το ταβάνι μέχρι το πάτωμα με τα σχέδια της Σκιαπαρέλλι. Πατάω κυριολεκτικά πάνω τους! Η έκθεση θα μπορούσε να έχει τίτλο Μεταξύ μόδας και τέχνης δεν υπάρχουν όρια, όπως άλλωστε πίστευε η Σκιαπαρέλλι (1890-1973), η οποία μεγάλωσε σε ένα ρωμαϊκό παλάτσο σε περιβάλλον διανοουμένων και καλλιτεχνών. Φίλη πολλών σπουδαίων (Νταλί, Μαν Ρέι, Κοκτώ, Τζιακομέτι…). Η έκθεση, που στήθηκε με πολύ κόπο λόγω των περιορισμών που επέβαλε η πανδημία, περιλαμβάνει πεντακόσια είκοσι εκθέματα. Τα μισά περίπου είναι δικές της δημιουργίες στις οποίες ενσωμάτωσε στοιχεία βασισμένα στη φιλοσοφία των φίλων της των σουρεαλιστών με αποτέλεσμα όλα να μας φαίνονται πρωτότυπα, παράξενα, να σοκάρουν όπως το φόρεμα με τον αστακό για τη δούκισσα του Ουίνδωρ ή το καπέλο με το παπούτσι, του 1937, φόρο τιμής στον φίλο Νταλί. Σύγχρονοι μόδιστροί (Σαιντ Λωράν, Σόνια Ρυκιέλ, Αζζεντίν Αλαϊά, Κριστιάν Λακρουά) τη θεώρησαν πρόδρομο των δικών τους δημιουργιών…
Σκιαπαρέλλι είσοδος και μία από τις αίθουσες της έκθεσης
ΣΧέδια της Σκιαπαρέλλι (φόρεμα, καπέλο σε σχήμα παπουτσιού, τουαλέτα)
Εμπνευσμένη σκηνοθεσία που διεγείρει και τον πιο αδιάφορο επισκέπτη χωρίς να ξεφεύγει από τη χρονολογική σειρά που δείχνει την εξέλιξη ανά συλλογή της Σκιαπ, όπως την αποκαλούσαν χαϊδευτικά.