του Φίλιππου Φιλίππου
Ας το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή: το μυθιστόρημα Vor– Πέρα από τον νόμο της Σοφίας Νικολαΐδου δεν είναι αστυνομικό. Έχει αρκετά αστυνομικά στοιχεία, έχει μαφιόζους και αστυνομικούς, έχει εγκλήματα και παράνομες πράξεις, έχει κυνηγητά, αλλά δεν μπορεί να περιληφθεί στα αστυνομικά αναγνώσματα. Και νομίζουμε ούτε η συγγραφέας θα ήθελε κάτι τέτοιο, δηλαδή να συμπεριληφθεί στο είδος της λογοτεχνίας, όπου έχουν διαπρέψει η Άγκαθα Κρίστι, ο Ρέιμοντ Τσάντλερ, η Πατρίσια Χάισμιθ, ο Ζορζ Σιμενόν ή ο Αντρέα Καμιλέρι.
Στην περίληψη, ή στην ουσία, του μυθιστορήματος στο εξώφυλλο του βιβλίου της –κάτι που κατά κανόνα το γράφουν οι ίδιοι οι συγγραφείς–, διαβάζουμε πως «Οι Vore V Zakone είναι μια εγκληματική οργάνωση που απλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο». Αυτό είναι το θέμα, η δράση μιας εγκληματικής ομάδας ή κλίκας που όταν «η Σοβιετική Ένωση έσπασε σε κομμάτια, στη Μόσχα οι Βόρι έγιναν οι νέοι Ρομανόφ. Έχτισαν μιαν αυτοκρατορία με γερανούς, πετρελαιοπηγές και καλάσνικοφ».
Η υπόθεση του μυθιστορήματος το οποίο στηρίζεται σε αληθινά πρόσωπα και πραγματικά γεγονότα αρχίζει να εκτυλίσσεται στη Μόσχα, όπου ένας δημοσιογράφος, ο Λεβ Σιντόροβ, παίρνει εντολή από την εφημερίδα του να πάρει συνέντευξη από τον επιχειρηματία Κέτο Αλεξάντερσβιλ, τον λεγόμενο Πατερούλη, ο οποίος είναι πασίγνωστος τόσο για τις κομπίνες του όσο για τις πράξεις του –ένας φωτογράφος που τόλμησε να τραβήξει φωτογραφία της πολυτελούς ντάτσας του που θα ζήλευε κι ο τσάρος, βρέθηκε με σπασμένα γόνατα. Ο δημοσιογράφος γίνεται αυτόπτης μάρτυρας μιας δολοφονικής απόπειρας κατά του Πατερούλη που τη γλίτωσε φτηνά.
Κι ύστερα γνωρίζουμε τον Πάβελ, αλλιώς Θηρίο, μέλος της οργάνωσης τον Βόρι, είναι αυτός που πυροβόλησε τον Πατερούλη. Μπορεί οι Βόρι, διαβάζουμε, να θεωρούνταν επισήμως κλέφτες, αλλά στη Ρωσία του εμπιστεύονταν περισσότερο από τους αστυνομικούς. Μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της πρώην Σοβιετικές Ένωσης αν είχε κάποιο πρόβλημα πήγαινε στους Βόρι για να του το λύσουν. Ενώ πριν από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος οι Βόρι βασίλευαν, μετά πήραν τα πάνω τους: όποιος είχε ένας πιστόλι στην τσέπη μπορούσε να κάνει κουμάντο.
Αφού λοιπόν γνωρίσαμε τι είναι οι Βόρι, μεταφερόμαστε στη Θεσσαλονίκη, όπου δύο αστυνομικοί, ο Στύλος κι ο Κεχίδης, πληροφορούνται την άφιξη κάποιων μελών της οργάνωσης στην πόλη. Έχοντας στην ομάδα τους την αρχιφύλακα Χριστίνα Σουάτζε, γεωργιανής καταγωγής, οι αστυνομικοί αναλαμβάνουν να ξετρυπώσουν τα μέλη της συμμορίας που έχουν νοικιάσει σπίτι: είναι ο Ανιψιός, το Θηρίο κι ο Κινέζος, τρεις σκληροί άντρες. Ήδη έχει δολοφονηθεί ο Πατερούλης και η οργάνωση χρειάζεται καινούργιο αρχηγό. Τι θα γίνει λοιπόν στη Θεσσαλονίκη, όπου η Ασφάλεια έχει τεθεί επί τα ίχνη των μαφιόζων;
Πολιτικό και ταυτόχρονα κοινωνικό το μυθιστόρημα της Σοφίας Νικολαΐδου –«καταπιάνεται με ένα θέμα παρθένο στα ελληνικά λογοτεχνικά πράγματα», έγραψε η Μικέλα Χαρτουλάρη στην Εφημερίδα των Συντακτών– είναι μια καταγραφή των δραστηριοτήτων μιας ισχυρής εγκληματικής οργάνωσης που έχει απλώσει τα πλοκάμια της στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Σε αυτό, μαζί με μια γλαφυρή εικόνα της Ρωσίας, πριν και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, μπορούμε να διακρίνουμε μομφές κατά της ελληνικής πολιτείας, η οποία ενίοτε δεν απονέμει δικαιοσύνη στα δικαστήρια, όπου οι δικηγόροι εκμεταλλεύονται τα κενά της νομοθεσίας και τα τρωτά του συστήματος για να αθωώνουν ή να τιμωρούνται με χαμηλές ποινές τους πελάτες τους. Μομφές υπάρχουν και κατά της δημόσιας διοίκησης, στο ζήτημα της χορήγησης ταξιδιωτικών εγγράφων και κυρίως για τη νομοθεσία που επιτρέπει την απόλυση κρατουμένων χωρίς τον έλεγχο από τους αρμόδιους.
Ειδικά, μνημονεύεται ο νόμος περί της αποσυμφόρησης των φυλακών, τον οποίο αξιοποιούν οι επιτήδειοι δικηγόροι για να αποφυλακίσουν ακόμα και τους πιο επικίνδυνους εγκληματίες. Έπειτα από αυτό, είναι ίσως περιττό να πούμε πως ο καινούργιος αρχηγός των Βόρι στο παρόν βιβλίο επιβιώνει και μάλιστα αποκτά τη δυνατότητα να συνδιαλέγεται με ηγέτες ορισμένων χωρών, λ.χ. τον Ρώσο πρόεδρο. Η ακροτελεύτια φράση της ηρωίδας «…αυτός θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος της Ρωσίας» δείχνει την απογοήτευση της συγγραφέως για όσα συμβαίνουν –και όσα θα συμβούν στο μέλλον.
Σοφία Νικολαΐδου, Vor- Πέρα από τον νόμο,Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2021
Βρες το εδώ
