της Όλγας Σελλά
Είχαμε όλοι την εντύπωση ότι το έχουμε δει πολλές φορές αυτό το έργο. Και μόλις την περασμένη Τετάρτη, έξω από το Κτίριο Τσίλερ του Εθνικού Θεάτρου, στην Αγίου Κωνσταντίνου, συνειδητοποιήσαμε ότι στο Εθνικό έχει να παρασταθεί από το 1989, όταν τη σκηνοθεσία του πασίγνωστου έργου του Σαίξπηρ «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» υπέγραφε ο Δημήτρης Μαυρίκιος. Στο μεσοδιάστημα, το επέλεξαν ιδιώτες παραγωγοί, ή ή διασκευάστηκε (Κώστας Γάκης «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2», Αργύρης Πανταζάρας «This is not Romeo and Juliet»).
Αυτή τη φορά, ανέλαβε ο Δημήτρης Καραντζάς (στο δεύτερο σαιξπηρικό κείμενο που σκηνοθετεί) να ξαναδεί, με τα μάτια του 21ου αιώνα, και με αρωγό τη μετάφραση του Διονύση Καψάλη, το θεατρικό έργο που έχει περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο, που ο καθένας και η καθεμιά μας έχει ταυτιστεί με κάτι από την ιστορία αυτού του καταδικασμένου έρωτα, που έχει τροφοδοτήσει, από τον 16ο που γράφτηκε, δεκάδες λογοτεχνικά, μουσικά, χορευτικά και κινηματογραφικά έργα. Το έργο που όλοι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε και που την περασμένη Τετάρτη το βράδυ το ξαναγνωρίσαμε, το ξανακούσαμε, συνειδητοποιήσαμε, χάρη στην παράσταση του Δημήτρη Καραντζά τη διαρκή πάλη της ζωής και του θανάτου, της σκληρότητας και της τρυφερότητας, της φαυλότητας και της αφοσίωσης. Όλα αυτά είναι το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Ένας κόσμος κυνικός, που όλοι θέλουν να επικρατήσουν ισοπεδώνοντας κάποιους άλλους, που η μόνη γλώσσα που γνωρίζουν είναι η βία, η σκληρότητα, η επιβολή και η επίδειξη και κάπου εκεί, ξεπηδά ο παθιασμένος και απόλυτος έρωτας δυο παιδιών, του Ρωμαίου (Έκτορας Λιάτσος) και της Ιουλιέτας (Ηρώ Μπέζου). Μόνο που ο καθένας τους είναι γόνος οικογενειών που τις χωρίζει μίσος απύθμενο. Γιος Μονταίγου, ο Ρωμαίος, κόρη Καπουλέτου, η Ιουλιέτα. Μίσος που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, χωρίς κανείς ν’ αναζητά τις αιτίες του, χωρίς κανείς να σκέφτεται πού οδηγεί, χωρίς κανέναν να απασχολεί πώς θα σταματήσει.
Με καβγάδες αγοριών, ανάμεσα σε Μονταίγους και Καπουλέτους ξεκινά η παράσταση του Δημήτρη Καραντζά, που χωρίς να το καταλαβαίνουν, το σμίξιμο της βίας έχει κι έναν άγριο ερωτισμό. Μια σκηνή που παραπέμπει ευθέως στις βίαιες συμπλοκές για το τίποτα, που κάθε λίγο γίνονται ειδήσεις. Επικρατεί «αβάστακτη ελαφρότητα», μίσος. Το σκηνικό της Μαρίας Πανουργιά, διαχωρισμένο σε κουτιά και επίπεδα, χωρίς καμία πατίνα, χωρίς κανένα χαρακτηριστικό, άχρονο και διαχρονικό μαζί, αλλά γεμάτο συμβολισμούς, που αξιοποιήθηκαν στη διάρκεια της παράστασης.
Και μετά τη βία, το ξύλο και τις απειλές, ένα πάρτι επίδειξης και «σοβαρής κενότητας» πραγματοποιείται στο σπίτι των Καπουλέτων. Κι εκεί συναντιούνται τα βλέμματα του Ρωμαίου (που έχει εισχωρήσει κρυφά στο πάρτι) και της Ιουλιέτας. Και από εκείνο το σημείο αρχίζουν να ξεδιπλώνονται οι δύο κόσμοι: της επίδειξης και του πάθους. Των χρωμάτων και των θορύβων από τη μια, των ψιθύρων και των σωμάτων από την άλλη. Κι αυτός ο δεύτερος κόσμος όλο πρέπει να προσπερνά οικογενειακά «πρέπει», γονεϊκές επιβολές, κοινωνικά ταμπού. «Η μόνη αγάπη μου, του μίσους να ‘ναι γόνος;» αναρωτιέται ο Ρωμαίος. Ζουν στο δικό τους κόσμο, απομακρυσμένοι από τον εσμό της χλιδής, της σάχλας, του αδιέξοδου μίσους. Ο κόσμος ο δικός τους στέκεται ψηλά, σαν σε υπερώο. Ο άλλος κόσμος είναι χθαμαλός, στο επίπεδο της γης. Και υπάρχει κι ένα πιο κάτω επίπεδο, που είναι το έξω, ο κόσμος. Που σιγά σιγά γεμίζει από τα σώματα των θυμάτων της τυφλής βίας, της «αδιάλλακτης χολής», του φανατισμένου μίσους. Συμπαραστάτες των δύο παιδιών η παραμάνα της Ιουλιέτας (Ρένη Πιττακή, σε μια απολαυστική στιγμή της) και ο πάτερ Λαυρέντιος (Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, ίσως στην καλύτερη ερμηνεία του), που με τη φωνή του κατεύναζε τα πάθη και με τις πράξεις του καθοδηγούσε τους εγκλωβισμένους ερωτευμένους σε διέξοδο. Που κουβαλούσε το βάρος της πικρής γνώσης και που είχε διατηρήσει την ευαισθησία και τη σοφία του. Και που δεν μπόρεσε τελικά να προβλέψει τις συμπτώσεις της ζωής.
Είναι πολλές οι στιγμές που καθηλώνουν στην παράσταση του Δημήτρη Καραντζά, σ’ ένα έργο που πράγματι «λειτουργεί ευεργετικά», όπως σημειώνει ο ίδιος στο πρόγραμμα. Και οι λόγοι είναι πολλοί. Είναι η διαύγεια και η τρυφερότητα με την οποία προσέγγισε το έργο ο Δημήτρης Καραντζάς. Είναι η ουσιαστική όσο και χυμώδης μετάφραση του Διονύση Καψάλη. Είναι, ασφαλώς, το πάθος, η απελπισία, ο καημός, ο ενθουσιασμός, ο έρωτας, που εξέπεμπαν, με καταπληκτική χημεία μεταξύ τους, ο Έκτορας Λιάτσος και η Ηρώ Μπέζου. Ακόμα θυμόμαστε τους μονολόγους τους, ακόμα «βλέπουμε» την πρώτη και μοναδική τους νύχτα εκεί ψηλά, λίγο πριν ακουστεί ο κορυδαλλός που καλωσορίζει τη μέρα… Είναι η δύναμη της θέλησης αλλά και η ποίηση ως ανάγνωση του κόσμου που μας θύμιζε ο πάτερ Λαυρέντιος. Είναι το χιούμορ, η αμεσότητα, η αυθεντικότητα και η δοτικότητα της παραμάνας της Ρένης Πιτακή. Είναι οι ανθρωπότυποι που αποτύπωσαν όλοι οι ηθοποιοί της παράστασης, ξεχωρίζοντας ανάμεσά τους την ώριμη παρουσία του Γιάννη Νταλιάνη, την εσωτερικότητα του Άρη Μπαλή, την οργή του Γιάννη Κλίνη, την επιτηδευμένη ελαφρότητα της Άννας Καλαϊτζίδου, την ασφαλή έπαρση του Μάνου Πετράκη.
Ξεχωριστός ο ρόλος του Δημήτρη Κασιμάτη στα φώτα, και καθοριστική η συμβολή του Τάσου Καραχάλιου στην κίνηση, της Ιωάννας Τσάμη στα κοστούμια και του Γιώργου Πούλιου στη μουσική, που υπογράμμισε κάθε στιγμή αγωνίας, απογείωσης, βίας, συντριβής.
Ο Δημήτρης Καραντζάς μας χάρισε μια ολοκληρωμένη, βαθιά και ευαίσθητη παράσταση, ξεπερνώντας τον «εγκεφαλικό» εαυτό του. Μας χάρισε τον λόγο του Σαίξπηρ, μας χάρισε σπουδαίες ερμηνείες, μας χάρισε όχι απλώς δύο εμβληματικούς σαιξπηρικούς χαρακτήρες, αλλά τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, που είναι διαχρονικοί, γήινοι, αναγνωρίσιμοι, σπαρακτικοί. Στ’ αλήθεια είναι από τις παραστάσεις, από τις ελάχιστες φέτος, που θα ήθελα να ξαναδώ. Για να εισπράξω την ικανοποίηση ξανά, για να δω ό,τι σίγουρα μου ξέφυγε στην πρώτη θέαση.
Η ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Διονύσης Καψάλης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς, Σκηνικά: Μαρία Πανουργιά, Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη, Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος, Μουσική: Γιώργος Πούλιος, Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης, Σχεδιασμός βίντεο: Γρηγόρης Πανόπουλος, Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια, Βοηθός σκηνοθέτη: Κέλλυ Παπαδοπούλου, Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Αντώνης Αντωνόπουλος, Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Μάριος Κακουλλή, Βοηθός σκηνογράφου: Σοφία Θεοδωράκη
Διανομή αλφαβητικά
Πατήρ Λαυρέντιος: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης
Μονταίγος / Καλεσμένος: Γιώργος Γιαννακάκος
Κυρία Καπουλέτου: Άννα Καλαϊτζίδου
Μερκούτιος: Γιάννης Κλίνης
Γρηγόρης / Υπηρέτης / Καλεσμένος: Αντώνης Κολοβός
Σαμψών / Υπηρέτης / Καλεσμένος: Θάνος Κόνιαρης
Πέτρος / Πατήρ Ιωάννης / Υπηρέτης / Καλεσμένος: Γιάννης Κόραβος
Ρωμαίος: Έκτορας Λιάτσος:
Κυρία Μονταίγου / Καλεσμένη: Ρίτα Λυτού
Μπενβόλιο: Άρης Μπαλής
Ιουλιέττα: Ηρώ Μπέζου
Τυβάλδος: Άρης Νινίκας
Καπουλέτος: Γιάννης Νταλιάνης
Πάρις: Μάνος Πετράκης
Νένα: Ρένη Πιττακή
Έσκαλος (Πρίγκιπας )/ Καλεσμένος: Χάρης Χαραλάμπους-Καζέπης
Βαλτάσαρ / Υπηρέτης / Καλεσμένος: Γιάννης Χαρκοφτάκης
Φωτογραφίες και βίντεο παράστασης: Γκέλυ Καλαμπάκα
Hμέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη και Κυριακή στις 19:00, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 17:00 και στις 20:30
