της Μαρίζας Ντεκάστρο
Από ψηλά.
Η Μεγάλη πτήση του Βαγγέλη Ηλιόπουλου είναι ένας ασυνήθιστος λογοτεχνικός παιδικός οδηγός του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ο οποίος στηρίζεται στην παιδαγωγική ιδέα του πώς μπορεί να αντιληφθεί ένα παιδί τα μεγέθη.
Το συγκρότημα, που καλείται να αποκρυπτογραφήσει ο αναγνώστης/επισκέπτης, τον ξεπερνάει γιατί είναι τεράστιο, όπως τεράστια είναι η πόλη του, η χώρα του, η γη. Για να αποκτήσει λοιπόν την πλήρη εικόνα του (ή των μερών του) χρειάζεται όλα να έρθουν όλα στα μέτρα του. Να μικρύνουν. Μόνο όταν τα δει από ψηλά θα καταλάβει το σύνολό.
Η πτήση περνάει πάνω από την Ακρόπολη, μέρος γνωστό και περπατημένο και κατευθύνεται προς τη θάλασσα. Προορισμός και στάση ο καινούριος πόλος πολιτισμού που ενώνει την πρωτεύουσα με τον ανοιχτό ορίζοντα. Πιλότος της πτήσης μια πεταλούδα, όχι χωρίς λόγο, αφού τα φτερά της μοιάζουν με ανοιχτό βιβλίο. Γιατί οποιοδήποτε όχημα πτήσης είναι μέσο που μεταφέρει πληροφορίες για όσα υπάρχουν πάνω στη γη!
Η πεταλούδα πλανάρει αργά πάνω το τεράστιο συγκρότημα και παρατηρεί κάθε τμήμα του, τους κήπους, τα νερά, τα κτίρια, πετάει μέσα τους, περιγράφει με λίγα λόγια, παρουσιάζει τις λειτουργίες και τις χρήσεις και συνδέει το καθετί με άλλες ιστορίες που το αφορούν. Και το κάνει ανάλαφρα, με χάρη όπως το πέταγμα της.
Αυτό που εκτιμώ στο βιβλίο είναι ακριβώς το μέτρο και το παιχνίδισμα, το ψηλά και το χαμηλά, η γοητεία της εξερεύνησης και της ανακάλυψης, η τέχνη με την οποία μεταδίδονται στο μικρό παιδί οι πληροφορίες και οι γνώσεις
Ο Stephen Livanos είναι χωρίς αμφιβολία τολμηρός στις εικονογραφικές του συλλήψεις. Οι εικόνες του έχουν γεωμετρία, και όχι μόνο επειδή συνθέτει χρησιμοποιώντας γεωμετρικά σχήματα. Ό,τι βλέπει και βλέπουμε από ψηλά έχουν προοπτική, είναι σχηματικά και ως εκ τούτου αφαιρετικά. Ωστόσο τα πάντα είναι αναγνωρίσιμα τη στιγμή που θα τα περπατήσουμε ή θα βρεθούμε μέσα τους.
****
Στον ουρανό.
Κριτική παρουσίαση για το περιεχόμενο του Κοιτάζοντας τα αστέρια- Ένας πλήρης οδηγός για τους 88 αστερισμούς, της Σάρας Γκίλινχαμ, έχει ήδη δημοσιευτεί στον Αναγνώστη*.
Επανέρχομαι για να προσθέσω στο βιβλίο μια διαφορετική αξία: την παιδαγωγική. Ξεκινώ από το εξώφυλλο. Ο έναστρος σκοτεινός ουρανός στην κουβερτούρα βάζει το παιδί αμέσως στο θέμα και μάλιστα το προκαλεί να ψηλαφίσει και να διατρέξει με το δάχτυλο τα φωτεινά σημάδια που εξέχουν ελαφρά πάνω της σχηματίζοντας τους αστερισμούς. Είναι ένα πρώτο παιχνίδι αφής! Στη συνέχεια έρχεται η εικόνα κάθε αστερισμού. Είναι διπλή: πάνω στην παραστατική εικόνα του ακουμπά η σχηματική ουράνια αποτύπωσή του. Αυτό είναι ένα δεύτερο παιχνίδι, νοητικό και κατανόησης, που μαρτυρά το εύρος της ανθρώπινης φαντασίας. Και το τρίτο είναι η σύνδεση της φαντασίας -η μυθολογία και η ονοματοδοσία των αστερισμών- με την αφετηρία της, η αποτύπωση στους αστρικούς χάρτες των ανθρώπινων αναγκών και δραστηριοτήτων που τις γέννησαν. Τέταρτο παιχνίδι είναι οι χάρτες, δηλαδή τι βλέπω στον ουρανό ανάλογα με τη θέση μου πάνω στη γη. Το τελευταίο και πιο συναρπαστικό παιχνίδι είναι η αναζήτησή τους στον ουρανό. Η Σάρα Γκίλινχαμ, κατά κύριο λόγο γραφίστας, δημιούργησε ένα βιβλίο υψηλής αισθητικής (σχήμα, μέγεθος, γραμματοσειρές, εικαστικές συνθέσεις, χρώματα) το οποίο αποτελεί μια ποιοτική πρόταση για εκείνους που θα θελήσουν να εκδώσουν και για το παιδικό κοινό ανάλογα βιβλία. Γιατί το Κοιτάζοντας τα αστέρια είναι βιβλίο τέχνης. Εύχομαι λοιπόν να μην καθίσει μαζί με τα βαριά λευκώματα στο τραπεζάκι του σαλονιού. Είναι πολύ φιλικό για να του συμβεί κάτι τέτοιο!
Επίσημη πρώτη παρουσίαση του βιβλίο: Δευτέρα 14 Οκτωβρίου, 19.30 στο Ίδρυμα Ευγενίδου.
*https://www.oanagnostis.gr/istoria-technes-kai-politiki-15-meletimata-toy-spyroy-kakoyrioti/
Στη γη.
Ο David Litchfield γράφει μια ιστορία για συναισθήματα και την αναζήτηση ενός φίλου. Γράφει για μια γεμάτη ζωή και τον χρόνο που περνάει, για όνειρα και το άγνωστο, για δεσμούς και σταθερότητα. Τη νύχτα που τα φώτα άναψαν, η Χέδερ πραγματοποίησε το όνειρό της να βρει ένα φίλο από το μακρινό διάστημα. Τη μια και μοναδική φορά που συναντήθηκαν στο δάσος, η νύχτα φωτίστηκε. Κι από τότε τον αγάπησε και δεν σταμάτησε να τον αναζητά…
Ο βραβευμένος συγγραφέας και εικονογράφος δημιούργησε ένα βιβλίο που αναπτύσσει γραμμικά μεν την ιστορία αλλά με δυο διαφορετικούς αναγνωστικούς τρόπους. Με τον συνηθισμένο: διαβάζουμε το κείμενο και ακολουθούμε τις εικόνες. Σε τρεις καθοριστικές στιγμές της ιστορίας- στη συνάντηση της Χέδερ με τον εξωγήινο φίλο, όταν γίνεται μητέρα και έπειτα γιαγιά- η ροή του κειμένου διακόπτεται με σαλόνια που αποτελούνται από μικρές εικόνες. Σ’ εκείνες τις σελίδες επεμβαίνει ο αναγνώστης, τις αποκρυπτογραφεί και να τους δίνει περιεχόμενο. Καταπληκτική ιδέα και καταπληκτική άσκηση κατανόησης για τα μικρά παιδιά που ‘συνεργάζονται’ με τον συγγραφέα και από αναγνώστες γίνονται συγγραφείς. Και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό: η ανταλλαγή των ιδεών και των σκέψεων μεταξύ συν-αναγνωστών, παιδιών και ενηλίκων, και η σχέση που χτίζουν από κοινού με τα αναγνώσματα.
INFO
Σάρα Γκίλινχαμ
Κοιτάζοντας τα αστέρια- Ένας πλήρης οδηγός για τους 88 αστερισμούς
Μτφρ. Ηλίας Μαγκλίνης
Εκδ. Καπόν, 2019
Βαγγέλης Ηλιόπουλος
Μεγάλη πτήση
Εικ. Stephen Livanos
Εκδ. Μέλισσα, 2019
David Litchfield
Τη νύχτα που τα φώτα άναψαν
Μτφρ. Μαριάννα Ψύχαλου
Εκδ. Μικρή Σελήνη, 2019
