Μια θεατρική εγκατάσταση της Νίκης Ορφανού. Πρόκειται για μια εντελώς πρωτότυπη θεατρική εγκατάσταση, στην οποία πρωταγωνιστούν οι φωνές της Αμαλίας Μουτούση και του Αντώνη Μυριαγκού, ηχητικά τοπία και φως. Οι φωνές αναμετριούνται με τις συνήθειες της καθημερινής ζωής, τις ανάγκες, τις επιθυμίες, όλα αυτά που συνθέτουν το αφήγημα της ύπαρξης μας μέσα στον κόσμο και μας διαβεβαιώνουν ότι οι ζωές μας είναι μοναδικές. Το κοινό προσκαλείται να βιώσει μια ξεχωριστή θεατρική εμπειρία που βασίζεται στην ακοή, το συναίσθημα, τη φαντασία.
Στο κείμενο που ακολουθεί, η Νίκη Ορφανού καταθέτει τις σκέψεις πάνω στη δημιουργία αυτή.
Θέατρο, αλλά διαφορετικά
Σκέψεις πάνω σ’ ένα πείραμα
Ξαφνικά, πριν από λίγους μήνες, μ’ έπιασε η περιέργεια: τι συμβαίνει, άραγε, όταν ο ήχος χωρίζεται από την εικόνα; Τι συμβαίνει όταν η φωνή χωρίζεται από το σώμα;
Κάποιοι θα έλεγαν ότι δεν υπάρχει θέατρο χωρίς το ζωντανό σώμα του ηθοποιού. Γιατί να είναι, όμως, έτσι; Από τη στιγμή που έχουμε θεατρικό έργο, έχουμε θέατρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, άλλωστε, είναι το θέατρο στο ραδιόφωνο.
Εντάξει, παραδέχομαι ότι δεν έχω κανένα ενδιαφέρον για αυτού του είδους το θέατρο. Ίσως να σου κρατάει καλή παρέα ενώ σιδερώνεις πουκάμισα. Αλλά εγώ δεν σιδερώνω. Φοράω τα ρούχα τσαλακωμένα, τα βρέχω λίγο, πάνω στις ζάρες, και ισιώνουν από μόνα τους στεγνώνοντας.
Πώς μπορούμε να κάνουμε θέατρο με φωνές και ήχους που να μην συμβαίνει αλλού (όπως το έργο στο ραδιόφωνο, που μας παραπέμπει σε μια πραγματικότητα άλλη από τη σιδερώστρα και το καλάθι των ρούχων που περιμένει), αλλά που να συμβαίνει εδώ; Και τι είναι αυτό το εδώ;
Ίσως να είναι ένας συγκεκριμένος χώρος. Μια πόρτα που ανοίγει την προκαθορισμένη ώρα. Δυο ταξιθέτες που ελέγχουν τα εισιτήρια. Θεατές που καλούνται να απενεργοποιήσουν τα κινητά τους τηλέφωνα πριν μπουν.
Ίσως να είναι ένα θεατρικό σύμπαν που λαμβάνει χώρα σε χρόνο ενεστώτα, παρουσία του κοινού. Τι είναι το θέατρο αν όχι μια σχέση με τους θεατές, μια σχέση που είναι, ακόμα και άθελά μας, ακόμα και όταν δεν το θέλουμε, μια σχέση δυναμική και ρευστή;
Ίσως να είναι ένα θεατρικό σύμπαν που φτιάχνεται από φωνές, από ηχητικά τοπία, από ανάσες, από παύσεις, από ρυθμούς. Ένα θεατρικό σύμπαν μέσα στο οποίο οι φωνές έρχονται από παντού, μας ξαφνιάζουν, μας κυκλώνουν, ορίζουν τον χώρο και τον χρόνο, γίνονται σώμα.
Είναι όντως αυτό δυνατό;
Ξαφνικά, πριν από λίγους μήνες, μ’ έπιασε η περιέργεια: πώς μπορούμε να κάνουμε θέατρο με μέσα που δηλώνουν ότι κάτι είναι φιξαρισμένο, πλήρως ελεγχόμενο και χωρίς την ζωντανή παρουσία του ηθοποιού επί σκηνής; Μπορεί μια συγκεκριμένη αντίληψη για το θέατρο, που επιθυμεί ένα χώρο ανοιχτό, ζωντανό, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, που ενσωματώνει τη διαδικασία, που ενσωματώνει την ίδια την απορία, μπορεί αυτή η αντίληψη να επιβληθεί στα μέσα;
Ναι, νομίζω ότι οι φωνές μπορούν να γίνουν σώμα. Αυτό είναι το στοίχημα του θεατρικού κειμένου που έχει γραφτεί για να ακουστεί. Αυτό είναι το στοίχημα της συνολικής σύνθεσης. Και κυρίως, αυτό είναι το στοίχημα, και η κατάκτηση, του ηθοποιού. Μπορεί να κάνουμε θέατρο χωρίς το ζωντανό σώμα του ηθοποιού, αλλά όχι χωρίς τον ηθοποιό. Αυτός είναι που δίνει την τελική μάχη, μαζί με τα μέσα και εναντίον τους, μαζί με το σώμα και εναντίον του. Επιτέλους, να και μια βεβαιότητα.
… Κι έπειτα, υπάρχει το σκοτάδι. Και υπάρχει το φως. Το σκοτάδι και το φως ενώνονται σε κάτι, ίσως όχι από το πρώτο λεπτό αλλά σταδιακά, ενώνονται σε εικόνα, γίνονται εικόνα. Ή μάλλον, γίνονται ταυτόχρονα εικόνα και απουσία εικόνας. (Απουσία εικόνας: αυτό που βλέπεις σου θυμίζει ότι δεν υπάρχει εικόνα). Πώς, όμως, ακριβώς λειτουργεί κάτι που είναι ταυτοχρόνως εικόνα και απουσία εικόνας; Τι ακριβώς κάνει στο μυαλό μας;
Και δύο τελευταίες σκέψεις: Μπορεί η φωνή (όχι το σώμα, και οπωσδήποτε όχι το γυμνό σώμα, αλλά η φωνή) να μας προκαλέσει την αίσθηση της οικειότητας; Μπορεί αυτή η οικειότητα να γίνει υπερ-βολική;
Και ακόμα: Σ’ αυτό το σύμπαν, με τη φωνή, τον ήχο, τη σιωπή, την εικόνα και την απουσία εικόνας, πώς λειτουργεί η μνήμη και η φαντασία;
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι τελευταίες παραστάσεις είναι σήμερα Δευτέρα και αύριο Τρίτη, στις 20.30 και στις 22.00, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
.