του Γιάννη Πανούση
Έγραφε,έγραφε και τι δεν έγραφε
Ένα μόνο δεν έγραψε,το πότε πέθανε
Ήθελε να τον νομίζουν ακόμα ζωντανό
για να τον θεωρούν επικίνδυνο
(Βασίλης Τσακίρογλου,Απομνημονεύματα)
Όπως σε όλα τα ζητήματα της ζωής έτσι και στην Ποίηση αλλάζουμε εποχή.Θα θίξω στο κείμενο αυτό επιγραμματικά δύο θέματα που αφορούν στο πέρασμα από το σήμερα στο αύριο
1.Η Ποίηση δεν είναι ατάκα,ευφυολόγημα,απόφθεγμα,μήνυμα,ρήση και διδαχή
Είναι κατα-γραφή χώρου,χρόνου,φόβου και ψυχής
Είναι στιγμή κι αιωνιότητα ταυτόγχρονα
Έμπνευση [εξεγερμένου;]μυαλού[1] κι αντίδραση[ανικανοποίητου;] σώματος[2]
Πολλοί προκρίνουν την Ποίηση της καθημερινότητας[3],άλλοι υπεραμύνονται της υπαρξιστικής Ποίησης[4] ή και της ποιητικής έκφρασης του Μοντερνισμού[5]
Όσοι όμως θεωρούν ότι η Ποίηση αποτελεί ‘σημείο συνάντησης συναισθημάτων’[6],κρύπτη[7] ή απόσταγμα εμπειριών ζωής[8],μοιάζει να ξεπερνιούνται από τα γεγονότα
2.Αν ‘το όνειρο προηγείται του νοήματος’[9] τότε ενδεχομένως το όραμα του Νέου Κόσμου που ευαγγελίζεται η τεχνολογική πρόοδος μάλλον εξαιρεί τον ποιητή από τη Γη της Επαγγελίας[10].Τα νοήματα και τα σήματα διαφοροποιούνται.Το ποιητικό τάλαντον θ’αντικατασταθεί από κατασκευές μηχανών που θα ‘παράγουν’ στίχους[11]
Δεν γνωρίζω αν στη νέα εποχή πολλοί στίχοι ‘θ’αρνηθούν να γίνουν [μηχανικό] ποίημα’[12],αμφιβάλλω όμως αν στο μέλλον οι ποιητές του Chat GPT[13] θα μπορούν να ισχυριστούν ότι ‘παράγουν πολιτική και κοινωνική συνείδηση’[14]
Από τις δυσκολίες της Ποίησης σε ξενόγλωσσα έντυπα ή σ’εκδόσεις σε ξένη χώρα[15] και τη ‘μικρή λογοτεχνία’[16] μέχρι την αντικατάσταση του ‘μαγικού ρεαλισμού’[17],μιάς τεχνητής νοημοσύνης εξέλιξη
Πολλοί θα μιλήσουν για κατάργηση[κατάλυση;] της ‘τελετουργικής λειτουργίας της Ποίησης’[18][μέθεξη],άλλοι θα ισχυριστούν ότι βαίνουμε προς μία μαζική παραγωγή από καρικατούρες και κακέκτυπα[19]μιάς γενικά χαμηλής κι όχι ειδικά υψηλής κουλτούρας, ενός κλειστού κύκλου μυημένων[20][όπως ήταν παλαιότερα]
Στην πραγματικότητα όμως ο ποιητής θα παραμερισθεί κι ο προφητικός του λόγος θ’ακυρωθεί[21]
Η κοινή [ευρωπα’ι’κή ]κουλτούρα της λυτρωτικής τέχνης δεν θα έχει πλέον την παραδοσιακή υπεραξία της στη ζωή[22]
‘’Η ποίηση [δεν]θα ευποποιείται’’[Κ.Ριζάκης]
Ας στοχαστούν αυτές τις μεταλλάξεις οι ειδήμονες πριν να είναι πλέον αργά
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] πρβλ.Αργ.Μαρνέρος[Η θάλασσα του χρόνου]:’’κάποτε οι μολότοφ που πέταξα [ήσαν]τυλιγμένες με στίχους’’
[2] πρβλ.Jerome K.Jerome,Τεμπέλικες σκέψεις ενός τεμπέλη,μτφ.Θ.Καραγιαννόπουλος,Οξύ 2020,153
[3]πρβλ.Ιωάννα Σωτήρχου,συνέντευξη Άρη Σερβετάλη ‘Η ποίηση κρύβεται πίσω από απλά πράγματα’,ΕφΣυν-νησίδες 22-23/7/23
[4] πρβλ.Δήμητρα Κωτούλα:Λουίζ Γκλικ ‘Η ποίηση ως υπαρξιακή συνθήκη’,Νέα 21-22/10/23
[5]πρβλ.Δ.Αγγελής,Νόμπελ,παραναγνώσεις κι ελληνικός μοντερνισμός,Βήμα Κυριακής 22/10/23
[6]Μαρία-Ελισάβετ Ιωσηφέλλη,Ίσως και να ανταμώσουμε,3η Χιλιετία ,τ.97/2023,6-πρβλ.Κ.Γεωργουσόπουλος,Ποιητές παράλληλοι,Νέα-βιβλιοδρόμιο 18-19/11/23
[7]πρβλ.Νικόλαος Γραίκος,’Τοπογεννήσεις’’:ένας διάλογος ποίησης και θεάτρου[παρουσίαση βιβλίου Α.Κάλφα,Κρύπτες στον Παράδεισο,Παρέμβαση 2023],Παρέμβαση τ.215-216/2023,66-70
[8] πρβλ.Βαρβάρα Ρούσσου,Στην άκρη του καλοκαιριού…σε βρίσκει η ποίηση,oanagnostis.gr 30/8/23
[9]πρβλ.Μίλαν Κούντερα,Η τέχνη του μυθιστορήματος-δοκίμια,μτφ.Γ.Η.Χάρης,Εστία 2023,165
[10]πρβλ.Χάρης Βλαβιανός,Άραγε είναι σύμμαχος ή θανάσιμος εχθρός;-τεχνητή νοημοσύνη και ποίηση,Καθημερινή Κυριακής 19/11/23
[11]πρβλ.άποψη Γιώργου Αλισάνογλου,Μία μηχανή χωρίς φαντασία,Καθημερινή Κυριακής 19/11/23
[12]πρβλ.Ξανθή Κουτσογιάννη,Η έκσταση της σιωπής,Γαβριηλίδης 2015,11-βλ.και Β.Κουγέας ‘’δες τις λέξεις που έγραψες,σε ποιόν κανόνα υπακούουν;’’ σε Γιατί η ποίηση δεν μπορεί,diastixo.gr 25/10/23
[13]πρβλ.Μανώλης Ανδριωτάκης,Ο κύκλος των ψηφιακών ποιητών,Καθημερινή Κυριακής 19/11/23
[14]πρβλ.Μαρία Τόπαλη,Πνευμόνια γεμάτα ποίηση[παρουσίαση βιβλίου Fernando Pessoa,Θαλασσινή ωδή του Αλβάρο ντε Κάμπος,μτφ.Μ.Παπαδήμα,Gutenberg 2023],Καθημερινή Κυριακής 19/11/23-βλ.και Δ.Πιστικός,Μποτίλιες στο πέλαγος,3η Χιλιετία ,τ.97/2023,28-βλ.αντίθετη άποψη σε Γ.Λειβαδάς[μτφ/εισαγ.],Η μεταμοντέρνα αμερικανική ποίηση,Archive 2023,22
[15]Θ.Νιάρχος[επιμ.]Γράφοντας ελληνική ποίηση σε ξένη χώρα,Νέα 18-19/11/23
[16]πρβλ.Πάνος Σταθάτος,Για τις ‘μικρές’ μεγάλες λογοτεχνίες:με αφορμή το φαινόμενο Rumena Buzarovska,oanagnostis.gr 31/10/23
[17]πρβλ.Ανδρ.Μήτσου,Ο καουμπόης του Αλίμου,Καστανιώρτης 2023
[18]βλ.Κ.Καβανόζης,Μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας,Πατάκης 2022,86
[19]πρβλ.Ευγενία Μαρινάκου,Από τον Κόδρο του Γ.Βιζυηνού στον Κορό’ι’δο του Γ.Σουρή-μία κριτική για την ποίηση με τα μέσα της ποίησης,Νέα Εστία, τ.1895/23,486
[20]πρβλ.Ντ.Χριστιανόπουλος,Αλαμπουρνέζικα,η γλώσσα των κουλτουριάρηδων,cognoscoteam.gr 10/11/23
[21]πρβλ.Μαρία Τόπαλη,’Παγίδα αυτοσκηνοθεσίας για ποιητές-προφήτες[παρουσίαση βιβλίου Δημήτρη Πέτρου,Εικοστός κόσμος,Πόλις 2023],Καθημερινή Κυριακής 30/7/23
[22]Μίλαν Κούντερα,οπ.π.,145
