του Σπύρου Κακουριώτη
Καμπανέλλης. Με ένα διπλό αφιέρωμα, σε δύο δημιουργούς που γεννήθηκαν πριν από 100 ακριβώς χρόνια, κυκλοφόρησε το 44ο τεύχος του τριμηνιαίου περιοδικού ποίησης Τα Ποιητικά. Ο πρώτος είναι ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο γενάρχης του σύγχρονου νεοελληνικού θεάτρου, ο δεύτερος ο αιρετικός πρωτοπόρος δημιουργός Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε πολλά τραγούδια, τα οποία, μελοποιημένα από μεγάλους συνθέτες, τραγουδήθηκαν και συνεχίζουν να τραγουδιούνται από όλο τον κόσμο. Αυτή την πτυχή της δημιουργίας του αναδεικνύουν Τα Ποιητικά, χάρη στη συνδρομή της κόρης του, Κατερίνας, που ανοίγει το αρχείο του, το οποίο συνεχίζει να εμπλουτίζεται με κείμενα που ανακαλύπτονται, και γράφει το κείμενο «Ο πατέρας μου και ο ποιητικός λόγος». Παράλληλα, δημοσιεύεται το κείμενο του θεατρολόγου Γιώργου Πεφάνη «Τα θεατρικά τραγούδια του Ιάκωβου Καμπανέλλη», ενώ η Τιτίκα Δημητρούλια αναφέρεται στα ««Τραγούδια του Ιάκωβου Καμπανέλλη: Μια πολύτιμη παρακαταθήκη». Το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με το αθησαύριστο ποίημα του Καμπανέλλη «Η Ιθάκη ή Το Παλάτι», γραμμένο το 1965, πάνω στην έκρηξη των Ιουλιανών, που ανέσυρε από το περιοδικό Ο σκούφος της Δημοκρατίας ο Γιώργος Κατσαμάκης, καθώς και δύο κείμενα του Καμπανέλλη για τον ναζισμό, που σήμερα είναι, δυστυχώς, εξαιρετικά επίκαιρα. Το δεύτερο αφιέρωμα αφορά έναν καλλιτέχνη που υπήρξε ποιητής όσο και ποιητικός σε ολόκληρη τη δημιουργία του, όπως και ένας γκραμσιανός οργανικός διανοούμενος. Αιρετικός, παθιασμένος και πρωτοπόρος, ο Παζολίνι υπήρξε αυθεντικός εκφραστής των λαϊκών τάξεων. Πλάι στα ποιήματά του δημοσιεύεται το κείμενο της Κωνσταντίνας Ευαγγέλου «Πιερ Πάολο Παζολίνι: Σκανδαλώδης, ιδιοφυής, χαρισματικός διανοούμενος, προδιαγεγραμμένος στόχος» και του Γιώργου Χρονά «Το ταξίδι στον Σείριο του Παζολίνι». Πλάι στα δύο αυτά αφιερώματα, δημοσιεύεται το δοκίμιο του Αλέξανδρου Καζαμία «Μες στην κατακτημένην Αλεξάνδρεια. Αποικιοκρατία και παγκοσμιότητα στην ποίηση του Καβάφη», που αναδεικνύει νέες πτυχές όσον αφορά τη διεθνή αναγνώριση του Αλεξανδρινού, καθώς και ποιήματα, κριτικές και παρουσιάσεις. Όπως σημειώνεται στο εκδοτικό σημείωμα, το περιοδικό κυκλοφορεί σε μια δύσκολη εποχή, όπου «η τέχνη φιμώνεται με εξωκαλλιτεχνικά, πολιτικά κριτήρια, που παραγνωρίζουν την αυτονομία της και τον ρόλο της στη συνάντηση των λαών». Όσο γύρω μας όλα σκοτεινιάζουν, συνεχίζει το καλό περιοδικό, «οι θεσμοί της ποίησης, όπως είναι και τα περιοδικά, έχουν όλο και πιο δύσκολη αποστολή. Να βλέπουν καθαρά, να κρατούν ζωντανή τη φλόγα σε όλα τα επίπεδα, να φωτίζουν τα σκοτάδια, όσο και όπως μπορούν, να απλώνουν το χέρι».
[ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, Ζ. Πηγής 73, 106 81, Αθήνα, tapoiitika.wordpress.com, poetry@govostis.gr]
Σεφέρης. Πενήντα χρόνια συμπληρώθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο από τον θάνατο του Γιώργου Σεφέρη και το εξαμηνιαίο περιοδικό για την τέχνη της ποίησης Ποιητική, στο 28ο τεύχος του, επέλεξε να ζητήσει από εννέα συνεργάτες του, ποιητές και ποιήτριες, να αναφερθούν στη δική τους, προσωπική σχέση με το έργο του Σεφέρη σήμερα, αλλά και τα γραπτά του εκείνα στα οποία επιστρέφουν και με τα οποία συνομιλούν. Έτσι, οι Ορφέας Απέργης, Φοίβη Γιαννίση, Άννα Γρίβα, Γιάννης Δούκας, Δήμητρα Κωτούλα, Αλέκος Λούντζης, Όλγα Παπακώστα, Μαρία Τοπάλη και Χάρης Ψαρράς φιλοτεχνούν ένα ιδιοσυγκρασιακό αφιέρωμα, που επιμελείται ο διευθυντής του περιοδικού, Χάρης Βλαβιανός. Από την πλούσια ύλη που φιλοξενεί στις υπόλοιπες σελίδες του, ξεχωρίζει το 7ο τραγούδι του Μαινόμενου Ορλάνδου του Αριόστο, μεταφρασμένο από την Κωνσταντίνα Ευαγγέλου, καθώς και άσματα από την Κόλαση του Δάντη, σε μετάφραση Σπύρου Καρέλα. Επίσης, ποιήματα από τις Γοητείες του Πωλ Βαλερύ, σε μετάφραση του Γιώργου Βαρθαλίτη, αλλά και η γνωριμία με τη ζωή και το έργο του ρώσου ποιητή (και κρατούμενου στα γκούλαγκ) Νικολάι Ζαμπολότσκι, από τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη. Ακόμη, δημοσιεύεται το μοντερνιστικό ποίημα «Αβάτερ» (1934) του κορυφαίου ολλανδού ποιητή Μαρτίνου Νάιχοφ, σε μετάφραση των Hero Hokwerda και Μαριέττας Ιωαννίδου, με εκτενή εισαγωγικά κείμενα για το ποίημα και τον ποιητή. Από τη δοκιμιακή ύλη του καλού περιοδικού αξίζει να αναφέρουμε τη μελέτη του Πιερ Ρεβερντύ, «Η ποιότητα της συγκίνησης στην ποίηση, οι συνθήκες και η λειτουργία της», αλλά και οι «Αναβιώσεις του μύθου των Λαβδακιδών στη νεότερη ελληνική ποίηση» από την Έφη Πέτκου. Η ύλη της Ποιητικής συμπληρώνεται από τις σελίδες της Κριτικής, αλλά και, τέλος, τα σχολιαστικά Et cetera, όπου ο Βασίλης Λαμπρόπουλος συνδιαλέγεται για την «Ελληνική ποίηση και τη μελαγχολική πολιτική τον 21ο αιώνα», η Δήμητρα Σταύρου προχωρεί σε μια μετάφραση και μια ανάγνωση του «Πάνθηρα» του Ρ. Μ. Ρίλκε και η Ειρήνη Καββαδία ανιχνεύει «Τρόπους αναπαράστασης της ιστορικής πραγματικότητας στο ποιητικό έργο του Τάκη Σινόπουλου».
[ΠΟΙΗΤΙΚΗ, Πειραιώς 38, 104 37, Αθήνα, vlavianos@patakis.gr]
Ελευθερίου. Με πλούσια πεζογραφική και ποιητική ύλη έρχεται από τη Θεσσαλονίκη το καινούργιο (123ο) τεύχος του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού περιοδικού Εντευκτήριο. Οι σελίδες του ανοίγουν φιλοξενώντας τρία από τα τελευταία ποιήματα του Μάνου Ελευθερίου («Οι ασκεπείς Μεγάλοι Δούκες της Ρωσίας», «Θεατρικά προγράμματα» και «Τα φαρμακεία»), που κυκλοφόρησαν εκτός εμπορίου τον Σεπτέμβρη του 2018, σε μια έκδοση αφιερωμένη στη μνήμη του. Στο ίδιο τεύχος ο Φίλιππος Δρακονταειδής μεταφράζει από τα γαλλικά Αντόν Τσέχωφ («Δύο αδελφές»), ενώ πεζογραφήματα δημοσιεύουν ο Σάκης Σερέφας («Τσίχλα στη σόλα»), ο Χάρης Βλαβιανός («Πλατωνικοί διάλογοι ή Γιατί στο σπήλαιο όλοι κάνουν διακοπές»), ο Διαμαντής Αξιώτης («Διαπιστευτήρια σκυλάκια») κ.ά. Στις αφιερωμένες στο δοκίμιο σελίδες ξεχωρίζει ο «Αχιλλέα Κυριακίδη έπαινος», η laudatio που εκφώνησε η Τιτίκα Δημητρούλια κατά την αναγόρευση του λογοτέχνη και χαλκέντερου μεταφραστή σε επίτιμο διδάκτορα του ΑΠΘ. Ακολουθεί μια μικρή μελέτη του Δημήτρη Κοκκόρη για την παρουσία του Νίκου Μπακόλα στις σελίδες του θεσσαλονικιού περιοδικού Φοιτητικά Γράμματα (1955-1959), καθώς και η ενδεικτική αναδημοσίευση ενός άρθρου του σαλονικιού λογοτέχνη για τα «60 χρόνια ζωής» της τέχνης του κινηματογράφου, δημοσιευμένο το 1955. Στον ίδιο χώρο, η Μαρία Στασινοπούλου μελετά τον «σπαρακτικό και σπαραγμένο» Κώστα Κρυστάλλη, ενώ ο Κώστας Καβανόζης εξετάζει το εξωλογοτεχνικό τεκμήριο ως τεκμήριο λογοτεχνίας στο άρθρο του «Το ψάρι που καταπίνει τη θάλασσα». Τέλος, οι σελίδες του περιοδικού φιλοξενούν τη φωτογραφική Camera Obscura, αφιερωμένη στη Χαρά Σκλήκα και τη σειρά φωτογραφιών της με τίτλο «The Grass is Greener on the Other Side», σχολιασμένη από τον Ηρακλή Παπαϊωάννου («Καραντίνας επιμέλεια»), ενώ την ύλη συμπληρώνει πλήθος σελίδων με βιβλιοκριτικές, καθώς και η περισσότερο συμπυκνωμένη στήλη βιβλιοπαρουσιάσεων με τίτλο «Βιβλία στο κομοδίνο»…
[ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, Τ.Θ. 50011, 540 13, Θεσσαλονίκη, entefkti@otenet.gr]
Ηθοποιοί. Την τρίτη δεκάδα της αρίθμησής της αρχίζει να μετρά από φέτος η εξάμηνη περιοδική έκδοση λόγου και τέχνης Δίοδος 66100, που εκδίδεται, όπως μαρτυρά ο ταχυδρομικός κωδικός που περιλαμβάνει στον τίτλο της, στη Δράμα. Συνεχής αγώνας η δημοσίευση κειμένων που έχουν ενδιαφέρον και ποιότητα, όπως σημειώνεται στο editorial, ιδιαίτερα για ένα περιοδικό «που δεν εκδίδεται σε μια μεγάλη πόλη με πολλούς συγγραφείς, καλλιτέχνες, μελετητές, αρθρογράφους, ζωγράφους, κάποιοι από τους οποίους θα ήταν πρόθυμοι να στείλουν συνεργασίες τους». Παρά τη σπάνι για την οποία διαμαρτύρονται οι εκδότες της, η Δίοδος 66100 φιλοξενεί και σε αυτό το τεύχος της κείμενα και εικόνες άρτια ισορροπημένα, αποτυπώνοντας την πνευματική ζωντάνια που βρίσκει φιλόξενο τόπο στις σελίδες της. Ποίηση και πεζογραφία, ελληνική και μεταφρασμένη, μελέτες για την τέχνη και τη λογοτεχνία, αλλά και δοκίμια αστικής λαογραφίας, όπως η μελέτη του Δημήτρη Σφακιανάκη για τις διαφημιστικές καταχωρίσεις στον Τύπο μιας άλλης εποχής υπό τίτλο «Εκτελούμεν εις ιδιαιτέραν αίθουσαν βαφήν κόμης, μύστακος, γενείου…» ή ιστορικές επισκοπήσεις, όπως αυτή της Γεωργίας Μπακάλη για τον Γυμναστικό Σύλλογο Δόξα στον Μεσοπόλεμο. Φωτογραφία και ζωγραφική έχουν τη δική τους θέση στις σελίδες του τεύχους, με ανταποκρίσεις για την έκθεση από το αρχείο της Βούλας Παπαϊωάννου που πραγματοποιήθηκε στη Δράμα ή τον φωτογραφικό διαγωνισμό με θέμα «Τα τρένα και η περιοχή του Σ.Σ. Δράμας», αλλά και έναν φάκελο για το εικαστικό έργο της Μαριλένας Ζαμπούρα. Από την ύλη του τεύχους ξεχωρίζει η συνέντευξη της Έλενας Μαυρίδου, σκηνοθέτριας και ερμηνεύτριας της θεατρικής μεταφοράς του έργου του Διονυσίου Σολωμού «Ο Λάμπρος», αλλά και μια συγκινητική αναφορά σε πέντε συνομήλικους που δεν είναι πια μαζί μας, πέντε γειτονόπουλα που άφησαν τη Δράμα για την Αθήνα, προκειμένου να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να γίνουν ηθοποιοί: τον Μήτσο Ευθυμιάδη, τον Σταύρο Καλάρογλου, τον Δημήτρη Καμπερίδη, τον Κώστα Τσαπέκο και τον Γιώργο Κοτανίδη.
[ΔΙΟΔΟΣ 66100, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Δράμας, diodos66100@gmail.com]
