Ποια είναι η κατάλληλη εικονογράφηση για ένα παιδικό βιβλίο; (της Αγγελικής Γιαννικοπούλου)

0
716

 

της Αγγελικής Γιαννικοπούλου (*)

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διάπλους το εικονογραφημένο βιβλίο Δε
μ’ αρέσει η βροχή! σε κείμενα Τασούλας Τσιλιμένη και εικονογράφηση Βασίλη
Παπατσαρούχα. Δυο παιδιά, η Μυρτώ και ο Πέτρος, αντιμετωπίζουν μια ενοχλητική
βροχή στο δρόμο για το σχολείο τους. Κρατώντας ομπρέλες που στάζουν και
φορώντας αδιάβροχα που τους κρύβουν τα μάτια, τσαλαβουτούν σε λακκούβες,
πιτσιλίζονται με λασπόνερα και βαδίζουν εκνευρισμένοι. Μαζί τους τρέχει και μια
βροχή ποτιστική, η οποία δεν αργεί να ξεπλύνει τη δυσαρέσκειά τους και να
μετατρέψει τον εκνευρισμό τους σε ένα χαρούμενο παιχνίδι για δύο.
Το ποιητικό, αν και όχι έμμετρο, κείμενο της Τασούλας Τσιλιμένη έχει
εικονογραφηθεί από τον εικαστικό Βασίλη Παπατσαρούχα με τρόπο που εμφανώς
δεν υπηρετεί συντηρητικές, καθιερωμένες απόψεις για το τι συνιστά εικονογράφηση
βιβλίου για μικρά παιδιά. Ο ανήλικος αναγνώστης και ο ενήλικος συναναγνώστης του
βιβλίου βρίσκονται μπροστά σε εικόνες, που καθιστούν το ταξίδι της βροχής
περισσότερο μαγικό και το τραγούδι της λιγότερο επαναλαμβανόμενο,
εμπλουτίζοντας το λεκτικό κείμενο με νέες οπτικές.
Σε ένα παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο με αναντίρρητο θέμα τη βροχή, ο
αναγνώστης αναμένει εικόνες γεμάτες με ψιχάλες που πέφτουν και μπόρες που
ξεσπούν, όλες αποτυπωμένες στις σελίδες με εκατοντάδες κοφτές, μικρές γραμμούλες
που, ξεκινώντας από το επάνω μέρος τους, το οποίο αντιστοιχεί στον ουρανό,
κατευθύνονται προς το κάτω, τη διαρκώς διψασμένη γη. Παραδόξως, ο Βασίλης
Παπατσαρούχας επιλέγει να δημιουργήσει ένα ‘στεγνό’ βιβλίο βροχής, αφού μόνο σε
ελάχιστες εικόνες και εντελώς περιθωριακά ο αναγνώστης-θεατής του βιβλίου θα την
δει να πέφτει από ψηλά. Στις περισσότερες εικόνες, παρόλο που σκούρα σύννεφα
καλύπτουν τον ουρανό και περισσεύουν οι ομπρέλες και τα αδιάβροχα, ο αρνητικός
χώρος παραμένει άβρεχτα λευκός και οι σταγόνες της βροχής δεν υπάρχουν πουθενά.
Η εικονογράφηση εντείνοντας τη γραμμή του λεκτικού κειμένου, αντιμετωπίζει τη
βροχή λιγότερο, και μάλλον περιθωριακά, ως παρατηρήσιμο φυσικό φαινόμενο,
τοποθετώντας την έμφαση στις εσωτερικές διεργασίες και τα αντικρουόμενα
συναισθήματα που δημιουργεί. Προσπαθεί να συλλάβει τις νοητικές εικόνες της
βροχής μέσα από τις αναμνήσεις κυρίως των ηρώων, όπως την παρασκευή
μαρμελάδας από τη Μυρτώ και τη γιαγιά της, αλλά και προγενέστερων συλλογικών
μνημών, σαν τις τιμωρίες των δικών μας παιδικών χρόνων, τότε που
“συνετιζόμασταν” αντιγράφοντας την ίδια πρόταση πάμπολλες φορές («δε θα
ξαναγράψω στο θρανίο μου τη φράση δε μου αρέσει η βροχή»). Στην εικονογράφηση
κερδίζει η εσωτερικότητα καθώς παράπονα, προστριβές, οχλήσεις, που σαν επίμονη
βροχή πιτσιλούν και ενοχλούν, ξεπλένονται μακριά από μνήμες νοτισμένες και φιλίες
καινούργιες και ολοκάθαρες.
Επιπλέον, ενώ το λεκτικό κείμενο είναι προφανώς γραμμένο στα ελληνικά, η
εικονογράφηση ξαφνιάζει ξανά με φράσεις του που επαναλαμβάνονται μέσα στις
εικόνες στα γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά, προσδίδοντας μια αίσθηση καθολικότητας
σε εμπειρίες που επαναλαμβάνονται παντού και πάντα.
Παράλληλα, στις εικόνες παρατηρείται και μια ιδιότυπη αμφισβήτηση της κλίμακας
των επιμέρους στοιχείων της σύνθεσης. Έτσι στο σπίτι της γιαγιάς, που τις μέρες της
βροχής μοσχοβολάει μαρμελάδα κεράσι, κυδώνι και φράουλα, τα τρία πολύχρωμα
βαζάκια καταλαμβάνουν όλο το χώρο του δίπατου κτιρίου, δίνοντας την εντύπωση αναμνήσεων που καταστρατηγούν μια εξωτερική πραγματικότητα προκειμένου να
προβάλουν την ένταση της βιωμένης εμπειρίας.

Η μη ‘τυπική’ εικονογράφηση του Παπατσαρούχα αποτίνει φόρο τιμής σε μια βροχή
από περασμένες μνήμες και τωρινές εμπειρίες και, ίσως επειδή δεν είναι παιδιάστικη,
αναδεικνύει ένα παιδικό βιβλίο.

 

(*)Η Αγγελική Γιαννικοπούλου είναι Καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας, ΤΕΑΠΗ, ΕΚΠΑ

Tασούλα Τσιλιμένη, Δε μ ΄αρέσει η βροχή!, εικονογράφηση Βασίλη Παπατσαρούχα, Διάπλους

Βρες το εδώ

 

 

Προηγούμενο άρθροΙδέες για το σήμερα και το αύριο μέσα από 15 βιβλία (του Σπύρου Κακουριώτη)
Επόμενο άρθροΠηγαίνοντας στη Γλασκόβη…διαβασμένοι! (της Ελένης Σβορώνου)

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ