Ξένη Δ. Μπαλωτή.
Η Κ.Γκάμελιν είναι γερμανίδα δημοσιογράφος στην Süddeutsche Zeitung και ο Ρ.Λεβ αυστριακός δημοσιογράφος στη δημόσια τηλεόρασης ORF. Και οι δύο είναι ανταποκριτές στις Βρυξέλλες.
Και μόνο από τη γλώσσα που μιλάνε οι συγγραφείς, προκύπτει το δεδομένο της ακρίβειας στις λέξεις και στα νοήματα που χρησιμοποιούν στο βιβλίο τους. Συνεπώς, το political correct δεν τους είναι ούτε οικείο ούτε φαίνεται πως θέλουν να το χρησιμοποιήσουν στις περιγραφές τους για αυτά που συνέβησαν ανάμεσα στους Ευρωπαίους ηγέτες, στις κλειστές αίθουσες ή τους διαδρόμους των συσκέψεων, από το 2008 και μετά, ούτε να ωραιοποιήσουν καταστάσεις για να μην θίξουν αναγνώστες όταν διαβάζουν κωμικο-τραγικά περιστατικά με ήρωες τους πολιτικούς τους.
Αν στη γλώσσα, συνυπολογιστεί και η πρόσβαση που είχαν στα άκρως εμπιστευτικά πρακτικά των Συνόδων Κορυφής της Ε.Ε, σε διπλωματικά πρωτόκολλα και επιλεγμένες διπλωματικές σημειώσεις, τότε γίνεται προφανές πώς πέτυχαν να γράψουν ένα συναρπαστικό πολιτικό θρίλερ που μεταφράστηκε δεξιοτεχνικά στη γλώσσα μας.
Θρίλερ και Ε.Ε, δεν πάνε μαζί θα σκεφτούν όσοι μένουν στα στερεότυπα με τα οποία προσεγγίζουμε τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Και όμως, πώς αλλιώς θα περιγραφεί η περίοδος που ξεκίνησε το 2008 με τη λανθασμένη ευρωπαϊκή διαπίστωση πως «η χρεοκοπία της Lehman Brothers στις ΗΠΑ είναι μία καθαρά αμερικανική υπόθεση» έως τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και την ενδιάμεση φάση της που κόντεψε να τινάξει στον αέρα την Ευρωζώνη και εν τέλει την ίδια την Ε.Ε.;
Γιατί να την τινάξει; Οι συγγραφείς δίνουν μία πολύ εύστοχη απάντηση, γιατί «η Ευρώπη αναζητούσε παραπαίοντας τη διέξοδο από την κρίση, με μέτρα έκτακτης ανάγκης.»
Και θρίλερ λοιπόν, και θύματα και θύτες ! Όλα τα έχει αυτό το βιβλίο που ο μεν τίτλος του προετοιμάζει τον αναγνώστη για σκοτεινούς θαλάμους και συνωμοσιολογίες, κάτι που θα στερούσε την αξιοπιστία του συγγραφικού εγχειρήματος, ο δε σωστός τρόπος ανάγνωσης του τίτλου που είναι: «αυτοί κινούν τα νήματα στην Ευρώπη. Σας αρέσει αυτή η Ευρώπη;» δίνει μία προοπτική με τον σχεδιασμός ενός οράματος για το ευρωπαϊκό μέλλον. Έτσι, το βιβλίο γίνεται εξαιρετικά επίκαιρο και συγκεκριμένο για κάθε πτυχή της ζωής μας που επηρεάζεται από την Ε.Ε. και τις πολιτικές της.
Στην εκδήλωση της οικονομικής κρίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Όχι γιατί ήταν η μοναδική προβληματική κατάσταση στο πλαίσιο της Ε.Ε. αλλά γιατί «το οικονομικό έλλειμμα που η Ελληνική Κυβέρνηση παραδέχθηκε το 2009, έδωσε το έναυσμα για την κρίση. Η δραματική κρίση των προηγούμενων ετών παρουσιάστηκε ως κρίση χρέους και αποφασίστηκαν σκληρά μέτρα λιτότητας για να καταπολεμηθεί η αιτία της,-δηλ. τα χρέη.» Αυτή είναι η εδραιωμένη διαπίστωση του Γάλλου αναλυτή Ζ.Πιζανί-Φερί την οποία μεταφέρουν οι συγγραφείς στον ιδιαίτερο για την ελληνική έκδοση πρόλογο τους.
Σε όλο το βιβλίο, η Ελλάδα με τις πολιτικές της και τους πολιτικούς της, τις σχετικές ευρωπαϊκές επιλογές και τις συνέπειές τους, είναι παρούσα. Ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η χώρα μας είναι περιγραφικός, ωσάν να αφήνεται τον έλληνα αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και αυτό πιστώνεται στα θετικά του βιβλίου.
Άλλωστε, το ίδιο κάνει και για όλα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη αλλά και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Αν όσα αναφέρονται και περιγράφονται σ’αυτό το βιβλίο είναι αληθινά ή ψεύτικα, παρουσιασμένα με εντελώς υποκειμενικό ή αντικειμενικό τρόπο δεν έχει και τόση σημασία εφόσον οι συγγραφείς αναλαμβάνουν την ευθύνη τους και δεν κρύβουν την επιδίωξή τους που είναι να πείσουν ότι αυτή η Ευρώπη χωρίς πολιτική ένωση δεν έχει και πολύ μέλλον.
Ωστόσο, αυτό που έχει σημασία για εμάς και αυτό το βιβλίο προσφέρει πολλά στους εθνικούς προβληματισμούς μας, είναι τι απαντούν και πώς τεκμηριώνουν οι δικοί μας ιθύνοντες τα γεγονότα της τραγικής τελευταίας πενταετίας. Και εδώ, μάλλον κάτι δεν πάει καλά. Ήδη στο βιβλίο υπάρχει, μεταξύ άλλων, υποενότητα με τον τίτλο : «Όταν μετά τις Συνόδους <Κορυφής της Ε.Ε.> παραιτούνται Πρωθυπουργοί». Βεβαίως αναφέρεται στις παραιτήσεις του Έλληνα και του Ιταλού Πρωθυπουργού και ενώ για τον δεύτερο ξεδιπλώνεται πλήρως το ευρωπαϊκό σχέδιο καθαίρεσής του με οργανωμένες αντιδράσεις, διατεταγμένα δημοσιεύματα, διαδηλώσεις εναντίον του κά, για τον πρώτο μας παραπέμπουν στις εσωτερικές μας μικροπολιτικές κουτοπονηριές. Πρόκειται για μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ενότητα, με πολλά ερωτήματα.
Μέσα από το βιβλίο περνούν πολιτικές προσωπικότητες, με φλογερό ή ξερό ταπεραμέντο, αποφάσεις που ελήφθησαν χαράματα χωρίς να τις καταλάβουν αυτοί που τις υπέγραψαν, προσωπικές χημείες που δεν κολλούσαν αλλά υποχρεώθηκαν να κάνουν την ανάγκη φιλοτιμία, ίντριγκες, κα. Όλα τα παραπάνω ορίζονται με όνομα, τόπο, και χρόνο γιατί σκοπός των συγγραφέων δεν είναι να δείξουν την αρνητική πλευρά των ανθρώπων που ορίζουν τη ζωή των 506 εκατ. πολιτών της Ε.Ε, ακόμη και αν κάποιες περιγραφές σοκάρουν, όσο να προβληματίσει και να πάει ένα βήμα πιο μπροστά την συζήτηση για την Ευρώπη.
Γι’αυτή την Ευρώπη που όπως όλα δείχνουν και οι Ευρωεκλογές του 2014 το απέδειξαν, πως η ιδέα της αρχίζει να ξεθωριάζει επικίνδυνα. Προφανώς και αυτό δεν οφείλεται σε λάθος των ευρωπαίων πολιτών, ή μάλλον μόνο στους ευρωπαίους πολίτες. Είναι από λανθασμένες επιλογές που κατέστησαν την ευρωπαϊκή ιδέα, όπως εύστοχα αναφέρεται, «κάτι σαν Bad Bank, όπου αποθηκεύονται όλα τα άσχημα και δηλητηριώδη της Ευρώπης, και μετά δεν τη θέλει κανείς.»
Ανάμεσα σε αυτά «άσχημα» είναι για τους συγγραφείς και η ανάδειξη του χρηματοπιστωτικού τομέα σε φορέα χάραξης πολιτικής. Και δεν είναι παράλογη η διαπίστωση τους «πως μέσα στην κρίση η Ευρώπη παρήκμασε και έγινε ένα κατασκεύασμα που βασίζεται σε οικονομικά στοιχεία» και γι’αυτό άλλωστε προβάλλονται σε μία εκτενέστατη ενότητα όλες οι δημόσιες τοποθετήσεις των ευρωπαίων διανοουμένων στην συζήτηση που έχει ανοίξει για το μέλλον της Ευρώπης.
Για τους συγγραφείς, το μέλλον της Ε.Ε. βρίσκεται στη δημιουργία της ευρωπαϊκής εσωτερικής πολιτικής όπου «τα κράτη-μέλη θα είναι πλέον άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, όσο ποτέ πριν.» Και ποιος θα είναι ο επικεφαλής αυτής της νέας Ευρώπης; Τα σενάρια είναι πολλά, αλλά ας τα αφήσουμε για την ώρα σενάρια !
Άλλωστε, δεν είναι σίγουρο ότι και οι ευρωπαίοι ηγέτες όταν μιλάνε μεταξύ τους καταλαβαίνονται. Ένα αστείο, αν όχι τραγικό, περιστατικό είναι ο διάλογος ανάμεσα στον Ν.Σαρκοζύ και στην Α.Μέρκελ, το 2008, όταν προσπαθούσαν να συμφωνήσουν σε ενιαία στάση απέναντι στις ΗΠΑ! Σύμφωνα με τον Γάλλο Πρόεδρο, η Γερμανίδα Καγκελάριος του είπε “Chacun sa merde”. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της γερμανικής αποστολής «η Α.Μέρκελ απλώς παρέθεσε τα λόγια του Γκαίτε : ας καθαρίσει ο καθένας έξω από την πόρτα του, και οι γειτονιές θα καθαρίσουν.»
Και αυτό είναι ένα από τα ανά σελίδα πολλά «ανέκδοτα» που αναφέρονται, διαπιστώνοντας πως δεν έχουν άδικο παλιοί διπλωμάτες όταν συγκρίνουν τις συνεδριάσεις με «ευρωπαϊκές θεραπευτικές συνεδρίες» ακόμη και εάν εννοούν ότι «η συζήτηση θεραπεύει την Ευρώπη.»
Και καταλήγουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε. Είναι αλήθεια ότι η γερμανική γλώσσα δεν είναι η πρώτη επιλογή των ευρωπαίων πολιτών. Αυτό έχει ως συνέπεια οι απόψεις της Γερμανίας για όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο να μην περνούν πάντα τα σύνορά της, με αποτέλεσμα στην πραγματικότητα να μην ξέρουμε πώς πραγματικά «σκέφτεται και ενεργεί» η Γερμανία, η οποία ιστορικά έχει αποδείξει ότι δεν κρύβει τα σχέδιά της, απλά συνέπεια της προηγούμενης διαπίστωσης οι υπόλοιποι αργούν να τα καταλάβουν. Τώρα που έχουμε στη γλώσσα μας ένα βιβλίο σαν το «Ποιοι κινούν τα νήματα στην Ευρώπη» ας το διαβάσουμε. Εκεί παρουσιάζεται η Ευρώπη του μέλλοντός μας !
INFO: Κέρστιν Γκάμελιν & Ράιμουντ Λεβ : Ποιοι κινούν τα νήματα στην Ευρώπη
μετάφραση: Άντζη Σαλταμπάση, εκδόσεις Μίνωας, 2014, 384 σελ.
