Σε ηλικία 93 χρονών πέθανε ο Χανς Μάγκνους Έντσενσμπέργκερ, επιδραστικός διανοούμενος (και στη χώρα μας ) στις δεκαετίας ΄60-΄70. Πέθανε χθες στο Μόναχο, όπως ανακοίνωσε ο εκδοτικός οίκος Suhrkamp. Οι παλιότεροι θυμούνται το Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας για τη ζωή για τον θάνατο του ισπανού αναρχικού επαναστάτη Ντουρούτι, μία αξιοσημείωτη πρόδρομη τεκμηριωτική λογοτεχνία που είχε κάνει διάσημο τον συγγραφέα της.
Ο Εντσενσμπέργκερ γεννήθηκε το 1929 στο Κάουφμπόιρεν, μια μικρή πόλη της Βαυαρίας και ήταν ο μεγαλύτερος από τέσσερα αγόρια. Αποτελεί μέρος της τελευταίας γενιάς διανοουμένων των οποίων η γραφή διαμορφώθηκε από την εμπειρία από πρώτο χέρι του Τρίτου Ράιχ. Η οικογένεια Εντσενσμπέργκερ μετακόμισε στη Νυρεμβέργη, την γενέτειρα του Εθνικού Σοσιαλισμού, το 1931. Ο Χανς Μάγκνους έγινε μέλος της νεολαίας του Χίτλερ στην εφηβεία του, αλλά αποπέμφθηκε λίγο αργότερα. Όπως έχει πει: «Ήμουν πάντα ανίκανος να είμαι καλός σύντροφος Δεν μπορώ να μείνω στη γραμμή. Δεν είναι στον χαρακτήρα μου. Μπορεί να είναι ένα ελάττωμα, αλλά δεν μπορώ να το βοηθήσω.» Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 υπήρξε ο πιο χαρισματικός εκπρόσωπος της ανταρσίας κατά του μικροαστισμού και της υποκρισίας στη μεταπολεμική Γερμανία. Με το πέρασμα των χρόνων ο πυρετός της αντίδρασης υποχώρησε και έδωσε τη θέση του σε μια ειρωνική και θυμόσοφη παρατήρηση των πραγμάτων. Στο πρόσωπο και τα βιβλία του Εντσενσμπέργκερ μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την άνοδο και την πρώση της αριστερής ουτοπίας
Ο Εντσενσμπέργκερ σπούδασε λογοτεχνία και φιλοσοφία στα πανεπιστήμια του Έρλαγκεν, του Φράιμπουργκ και του Αμβούργου και στη Σορβόννη στο Παρίσι. Απέκτησε το διδακτορικό του το 1955. Η διατριβή του διαπραγματευόταν την ποίηση του Κλέμενς Μπρεντάνο Μέχρι το 1957 εργάστηκε ως συντάκτης ραδιοφώνου στη Στουταγάρδη . Μεταξύ 1965 και 1975 έζησε για λίγο στις ΗΠΑ και την Κούβα και επιμελήθηκε το περιοδικό Das Kursbuch . Ο Έντσενσμπέργκερ είχε αναμιχθεί στο Gruppe 47, μια ομάδα διανοουμένων που εργάζονταν σε εργοστάσια και μετά έγραφαν. Ήταν εκδότης της διάσημης σειράς βιβλίων Die Andere Bibliothek, που δημοσιεύτηκε στη Φρανκφούρτη, και περιέχει σχεδόν 250 τίτλους. Ίδρυσε επίσης μαζί με τον Γκαστόν Σαλβατόρε, το μηνιαίο περιοδικό TransAtlantik . Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες.
Η αποπνικτική Γερμανία
Η μεταπολεμική Γερμανία διαπνεόταν όμως από μια έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα που για τον Χανς Mάγκνους Εντσενσμπέργκερ ήταν αποπνικτική. Ήθελε να ταξιδεύει ανά τον κόσμο, όπως και έκανε. ΗΠΑ, Μεξικό, Νορβηγία ήταν μερικοί από τους προορισμούς του την ταραχώδη δεκαετία του 1960, που τόσο πολύ επηρέασε τα έργα του. Ήταν κοσμοπολίτης, ανήσυχο πνεύμα που αναζητούσε διαρκώς το νέο.
Tην ίδια δεκαετία έγραψε και κάποια από τα εμβληματικά έργα του που θα μείνουν. Η πρώτη του ποιητική συλλογή «Η υπεράσπιση των λύκων» το 1957 προκάλεσε ενθουσιασμό στο αναγνωστικό κοινό. Όπως και άλλοι μεταπολεμικοί Γερμανοί συγγραφείς, έτσι και ο Εντσενσμπέργκερ ήταν έντονα πολιτικοποιημένος και θέλησε να διαφοροποιηθεί από τη σχολή του υπαρξισμού, από την οποία ήταν επηρεασμένη μέχρι τότε η γερμανική ποίηση. Η γραφή του απέπνεε μια πρωτόφαντη οργή, που με το πέρασμα των δεκαετιών έδωσε τη θέση της στη λεπτή ειρωνεία και την κριτική διάθεση.
Τα πιο γνωστά του έργα στη χώρα μας: Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας (Εστία). Ο Αναβρασμός(Εστία) , Η ιστορία των νεφών(Πανοπτικόν), Γλυκό τέρας Βρυξέλλες (Νεφέλη) κ.α.
Έγραψε ποιήματα μεταξύ των οποίων και το παρακάτω
(πηγές: Deutshe Welle, Wikipedia)
Περίπτερο (*)
Στην άλλη γωνιά
οι τρεις γερασμένες αδελφές
στην ξύλινη παράγκα τους.
Καλοσυνάτα προσφέρουν
φόνους δηλητήρια πολέμους
στην ευγενή πελατεία τους
για πρωινό.
Ωραίος καιρός σήμερα. Άστεγοι
που τρώνε σκυλοτροφή. Ιδιοκτήτες,
που ασφυκτιούν σε βίλες
ανάμεσα σε μορφές Ταναγραίων
και άλλων υπάρξεων
και ακριβείς στην ώρα τους, με το που βγαίνει
ο ήλιος, χάνονται σε τράπεζες,
αλλόκοτοι όπως τα μαμούθ
με τους σγουρούς χαυλιόδοντες
ή τα αλογάκια της Παναγίας.
Δεν με ενοχλούν –
αρέσει και σε μένα να ψωνίζω
απ΄τις Μοίρες.
(*) Μτφρ Γώργος Καρτάκης (από το περιοδικό Φρέαρ)
