Του Σπύρου Κακουριώτη.
Με έναν ογκώδη τόμο χιλίων περίπου σελίδων «αποχαιρετά» την Ελλάδα ο Olivier Descotes, διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου, που μετά από τέσσερα χρόνια ολοκληρώνει τη θητεία του στη χώρα μας τον Αύγουστο.
Γνώστης του ελληνικού θεάτρου και της σύγχρονης καλλιτεχνικής σκηνής, ο Olivier Descotes πήρε την πρωτοβουλία να παρουσιάσει στο γαλλόφωνο κοινό ένα ιστορικό πανόραμα της ελληνικής θεατρικής γραφής, από τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους μέχρι τη δεκαετία του 1950.
Το θέατρο βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτιστικής δραστηριότητας του Γαλλικού Ινστιτούτου, μέσα από την οποία προωθήθηκε ο γόνιμος διάλογος και η αλληλεπίδραση ελλήνων σκηνοθετών και γαλλικών κειμένων (και αντιστρόφως), ελλήνων ηθοποιών και γάλλων σκηνοθετών, ιδιαίτερα με τη διοργάνωση του Φεστιβάλ «Το γαλλικό θέατρο à la Grecque», τα τελευταία τέσσερα χρόνια, αλλά και πολλές άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες.
Όπως παραδέχεται και ο επιμελητής στον πρόλογό του, η ιδέα για την παρουσίαση στο γαλλόφωνο κοινό της ιστορικής πορείας του νεοελληνικού θεάτρου μέσα από τα ίδια τα θεατρικά κείμενα γεννήθηκε από τις παραστάσεις ενός έργου για χρόνια περιφρονημένου: από την Γκόλφω του Σπυρίδωνος Περεσιάδη, όπως την «διάβασε» το 2012, σε εκδοχή manga, ο Σίμος Κακάλας, με την Εταιρεία Θεάτρου Χώρος, και στη συνέχεια, με την εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσίασή της από τον Νίκο Καραθάνο, το 2013, στο Εθνικό Θέατρο, φωτογραφία από την παράσταση του οποίου κοσμεί το εξώφυλλο.
Δύο «χαρακτηριστικά παραδείγματα της ζωτικότητας του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου», σημειώνει ο Olivier Descotes, «που μας επιτρέπουν να καταλάβουμε την πραγματική πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, πέρα από την κλασική αρχαιότητα».
Έτσι, στις σελίδες του D’aventures en miracles περιλαμβάνονται δέκα αυτοτελή θεατρικά έργα: Ο βασιλικός του Μάτεση, Ο τυχοδιώκτης του Χουρμούζη, Η Βαβυλωνία του Βυζάντιου, Του Κουτρούλη ο γάμος του Ραγκαβή, η Γκόλφω του Περεσιάδη, Η βεγγέρα του Καπετανάκη, η Στέλλα Βιολάντη του Ξενόπουλου, Το φυντανάκι του Π. Χορν, Η αυλή των θαυμάτων του Καμπανέλλη και η Αγγέλα του Σεβαστίκογλου.
Όπως γίνεται φανερό από την επιλογή, τα κριτήρια με τα οποία ο Olivier Descotes επέλεξε τα προς ανθολόγηση έργα δεν υπήρξαν φιλολογικά αλλά, κυρίως, παραστασιακά. Τα έργα που ανθολογούνται είναι κείμενα στα οποία οι έλληνες σκηνοθέτες επανέρχονται συχνά, προτείνοντας νέες αναγνώσεις, και παραμένουν ιδιαίτερα δημοφιλή στο ελληνικό κοινό.
Των έργων προτάσσεται μια γενική ιστορική εισαγωγή από τον καθηγητή Πλάτωνα Μαυρομούστακο, ενώ ανάλογη ιστορική πλαισίωση συνοδεύει κάθε θεατρικό κείμενο. Το δύσκολο έργο της απόδοσης των κειμένων στα γαλλικά ανέλαβαν μεταφραστές από τον γαλλόφωνο χώρο, συγκροτώντας μια ομάδα στο επίκεντρο της οποίας βρέθηκε ο γνωστός συγγραφέας και μεταφραστής Michel Volkovitch, αλλά και η Μυρτώ Γόντικα.
Όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο επιμελητής της έκδοσης, ήδη βρίσκεται στα σκαριά ένας δεύτερος τόμος, ο οποίος θα περιλαμβάνει σύγχρονα νεοελληνικά έργα, καλύπτοντας την περίοδο από το 1960 μέχρι τις μέρες μας.
Ακολουθώντας το παράδειγμα του Roger Milliex, που στήριξε την ελληνική διανόηση σε μια άλλη εποχή κρίσης, ο Olivier Descotes κατόρθωσε, με την παρουσία του στην Αθήνα, να αναθερμάνει «μια κάποια ιδέα για τη Γαλλία» που συμμερίζεται μεγάλο μέρος του πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου στη χώρα μας. Χάραξε έναν γόνιμο και αμοιβαία επωφελή δρόμο για τις πολιτιστικές σχέσεις των δύο χωρών, ακριβώς γιατί παραμέρισε τα στερεότυπα και κατόρθωσε να διακρίνει ζωτικότητα και δημιουργικότητα εκεί που μια επιφανειακή ματιά θα περιοριζόταν να ανακαλύπτει φτώχεια και μιζέρια.
Φανέρωσε έτσι σε όλους, με τον καλύτερο τρόπο, «πώς να μοιάζει τάχα ο εαυτός μας ο τσακισμένος στη ματιά εκεινού που μας βλέπει, μα όχι σαν ξένος»…
Olivier Descotes (επιμ.)
D’aventures en miracles
Panorama des écritures théâtrales grecques moderns (1830-1957)
Éditions l’Espace d’un instant, 2015
σελ. 1056
