του Σάκη Παπαδημητρίου
(για τη σημερινή Διεθνή Ημέρα Τζαζ, 30/4)
Pannonica: μυθικό όνομα στον κόσμο της μεταπολεμικής τζαζ. Πρώτα απ’ όλα ο Thelonious Monk της αφιέρωσε την ομώνυμη σύνθεσή του, μια μελωδία λυρική με τον τρόπο του Monk αλλά και με απρόοπτα ανεβοκατεβάσματα. Υπάρχουν και άλλα είκοσι περίπου θέματα διαφόρων μουσικών που είναι επίσης αφιερωμένα στην Pannonica ή Nica. Μερικά δείγματα: My Dream of Nica του Sonny Clark, Tonica του Kenny Dorham, Blues for Nica του Kenny Drew, Thelonica του Tommy Flanagan, Nica’s Dream του Horace Silver, Nica Steps του Freddie Red, Nica’s Tempo του Gigi Gryce και άλλα.
Η Pannonica Rothschild γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1913 και πέθανε στην Νέα Υόρκη το 1988. Έγινε βαρόνη de Koenigswarter όταν παντρεύτηκε τον Jules de Koenigswarter, με τον οποίο χώρισε το 1952. Από το διαμέρισμά της πέρασαν πολλοί μουσικοί της τζαζ, αλλά ένα γεγονός είναι αυτό που σημάδεψε το όνομά της. Η Pannonica άνοιξε την πόρτα στον Charlie Parker ο οποίος ήταν σοβαρά άρρωστος. Κάλεσε γιατρό, ο Parker όμως αρνήθηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Δυστυχώς στις 12 Μαρτίου 1955 ο σαξοφωνίστας που άλλαξε την πορεία της τζαζ ξεψύχησε παρακολουθώντας τηλεόραση. Αυτό που ενδιέφερε τις μεγάλες εφημερίδες ήταν ότι ένας μαύρος μουσικός είχε πεθάνει στο σαλόνι μιας πλούσιας λευκής αριστοκράτισσας. Μια γυναίκα όμως που όχι μόνο αγαπούσε την τζαζ αλλά βοηθούσε και οικονομικά τους μουσικούς. ‘Αλλωστε, με τον τρόπο που ζούσε επιβεβαιωνόταν η αντίθεσή της στις αξίες της οικογένειας Rothschild.
Δύο τα μεγάλα της πάθη: η τζαζ και η Polaroid. Το 2008 κυκλοφόρησε από τις γαλλικές εκδόσεις Buchet – Chastel ένα βιβλίο 300 σελίδων με τον τίτλο: “Pannonica de Koenigswarter – Les Musiciens de jazz et leur trois voeux, με πρόλογο της εγγονής της. Οι μουσικοί φωτογραφίζονται από την ίδια με την Polaroid, όχι τόσο συχνά την ώρα που παίζουν, όσο τις στιγμές χαλάρωσης και πλάκας στο διαμέρισμά της ή στο δικό της κλαμπ Cathouse (στην αργκό της τζαζ, cat είναι ο μουσικός). Την περίοδο 1961 με 1966 ζητά από τους μουσικούς στο ερώτημα «ποιες είναι οι τρεις επιθυμίες τους, αυτές που θα ήθελαν να πραγματοποιηθούν». Από τους τριακόσιους μουσικούς μεταφέρονται εδώ ορισμένες μόνο απαντήσεις. Διαβάζοντας τι απαντούν οι μουσικοί τη δεκαετία του ’60, παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι αναφέρονται στα χρήματα και μάλιστα γνωστοί μουσικοί όπως ο Philly Joe Jones, Sonny Rollins, Sonny Clark κ.α. Ο Miles Davis προφανώς αστειεύεται γιατί δηλώνει ως ευχή «να ήμουνα λευκός!». Ο Ornette Coleman θέλει «αιώνια ζωή, αγάπη και ευτυχία». Η Mary Lou Williams αναφέρεται στον Θεό και την πίστη της. Ο Dexter Gordon λέει κάτι πιο πρωτότυπο: « αυτό που θα ήθελα, δεν μπορείς να το βάλεις στο βιβλίο σου».
Teo Macero
- Ένα πνεύμα ειρήνης.
- Να αλλάξει η θέση της τζαζ. Να απαλλαγεί από την κακή φήμη που την ακολουθεί. Γιατί οι μουσικοί της τζαζ θεωρούνται περίεργοι άνθρωποι. Είναι κάτι που δίνει στα νεύρα εδώ και πολύ καιρό.Π.χ. κάποιοι με συναντούν και με ρωτούν: «Παίζετε τζαζ;». Και εγώ τους απαντώ: «Μάλιστα, παίζω τζαζ και επίσης συνθέτω τζαζ». Από εκείνη τη στιγμή δεν με βλέπουν πια με τον ίδιο τρόπο. Θα ήταν υπέροχο αν οι μουσικοί της τζαζ είχαν την ίδια εκτίμηση με τα μεγάλα ονόματα της σύγχρονης μουσικής.
Roy Eldridge
- Να τελειώσω τις σπουδές μου ως τεχνικός της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης ώστε να μην είμαι υποχρεωμένος να φυσώ την τρομπέτα μου.
- Να έχει χρήματα το κλαμπ που παίζω για να με πληρώνει.
- Να σταματήσει ο πόλεμος για δέκα χρόνια.
Charlie Mingus
Δεν έχω να κάνω καμία ευχή! Ούτε την παραμικρή! Τέλος πάντων, αυτό δεν με εμποδίζει να χρειάζομαι αρκετά χρήματα για να πληρώσω τους λογαριασμούς μου, αλλά αυτό μόνο.
Steve Lacy
- Όλος ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Πολέμου να μεταφερθεί για τη χρηματοδότηση της έρευνας των πνευματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου.
- Η παγκόσμια κατανόηση της τέχνης.
- Η εξαφάνιση του φόβου.
Da capo

Γυρνούμε στην αρχή του θέματος και ακούμε την περίφημη σύνθεση του Thelonious Monk “Pannonica” όπως ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά στις 9 Οκτωβρίου 1956 με κουιντέτο. Ειδικά γι’ αυτό το κομμάτι ο συνθέτης ζήτησε να έχει και celesta για να δώσει, όπως είπε, κρυστάλλινο ήχο στη μορφή της φίλης του.
Υστερόγραφο
Με θλίψη βλέπω το μοναδικό βιβλίο για τον Monk που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2011 από τις Εκδόσεις Τέσσερα Πι στο Χαλάνδρι. Τουλάχιστον δέκα ονόματα αναφέρονται στην τελευταία σελίδα: διεύθυνση, αρχισυντάκτης, σύμβουλος, επιμέλεια κειμένων, καλλιτεχνική επιμέλεια, παραγωγή κτλ. Και όμως, στο εξώφυλλο του βιβλίου αντικρίζουμε αντί για τον Thelonious Monk τον Jimmy Smith. To λάθος επαναλαμβάνεται και μέσα στο βιβλίο, στη σελίδα 46.
Σημ. της σύνταξης: Για τη σημερινή ημέρα γίνονται πολλές εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ αυτών μπορείτε να παρακολουθήσετε μια συζήτηση του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Bill Clinton με τον Herbie Hancock , τον τελευταίο θα δούμε στο Ηρώδειο στις 11 Ιουλίου 2023.Ο Herbie Hancock θα φιλοξενήσει την Παγκόσμια Συναυλία Τζαζ με πρωτοβουλία της UNESCO που θα μεταδοθεί σε 13 μεγάλες πόλεις με τη συμμετοχή των Dianne Reeves, Marcus Miller, Dee Dee Bridgewater, Christian McBride, Somi, Melody Gardot, Sérgio Mendes, Cyrille Aimée, Antonio Sánchez και πολλούς άλλους . Η Παγκόσμια Συναυλία του All-Star θα μεταδοθεί παγκοσμίως στις 30 Απριλίου στις 4 μ.μ. και μπορείτε να την παρακολουθήσετε στα jazzday.com, unesco.org, the International Jazz Day, στο YouTube, Facebook κ.ά