της Μαρίζας Ντεκάστρο
Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου, του Ζοζέ Σαραμάγκου, είναι η ιστορία ενός παιδιού που περιπλανήθηκε μακριά από το σπίτι του και συνάντησε στην κορυφή ενός λόφου ένα λουλούδι που διψούσε για λίγες σταγόνες νερό. Το αγόρι αγάπησε το λουλούδι και γύρισε τον κόσμο για να βρει νερό να το ποτίσει. Αυτή είναι η ιδέα: αγάπη για τη φύση, έγνοια, φροντίδα, επιμονή. Διαβάστε το. Η εικονογράφηση του Αντρέ Λετρία έχει κίνηση και συναίσθημα και οι δραστηριότητες που συνέγραψαν με τον Φ. Ζ. Σαραμάγκου είναι εξαιρετικά πρωτότυπες και ουσιαστικά δημιουργικές! Προεκτείνουν τον πυρήνα της ιστορίας προτείνοντας την ενασχόληση με την κηπουρική ως έμπρακτη αγάπη για τη φύση και τα λουλούδια και απέχουν έτη φωτός από τα «βρες τις διαφορές», «σωστό-λάθος», «αντιστοίχησε», «ζωγράφισε». Η απόδοση του Χρήστου Μπουλώτη εγγύηση γλωσσικής καλλιέπειας, η συνολική έκδοση με την ποιότητα των εκδ. Μέλισσα.
*****
Η λέξη ευκολάκι (πληθ. τα ευκολάκια) αν και δεν υπάρχει στο λεξικό, ακούγεται συνήθως από νεαρούς και νεαρές όταν αναφέρονται σε ασκήσεις ή θέματα εξετάσεων. Σημαίνει κάτι βατό που δεν δυσκολεύει, κοινώς κάτι που «το ’χουμε», που το ξεπετάμε στα γρήγορα.
Τα ευκολάκια κατοικοεδρεύουν σε μυαλά και σε αρχεία υπολογιστών. Όταν πάρουν μορφή γυρνοβολούν σε γραφεία μέχρι να κάνουν την εμφάνισή τους σε ράφια, πάγκους, βιβλιοθήκες, κομοδίνα,.
Τα ευκολάκια είναι χάρτινα, διαφόρων μεγεθών, παχουλά ή λεπτά, ασπρόμαυρα ή πολύχρωμα και περιέχουν ιδέες και ιστορίες. Μερικά απ’ αυτά είναι βιβλία για παιδιά.
Τα ευκολάκια είναι φιλόδοξα και ευέλικτα. Έτσι, όταν βρουν κάτι ενδιαφέρον το κατεβάζουν στο επίπεδό τους. Ας πούμε, οι αναταράξεις της εφηβείας καταλήγουν χτυποκάρδια στα θρανία, οι φίλοι/ες ονομάζονται κολλητές και κολλητοί, τα προβλήματα των ηρώων (ψυχολογικά ή κοινωνικά) μετατρέπονται σε τρομερά μυστικά, όλο από κάπου ξεφυτρώνουν μαγεία και μνήμες, πρόσφυγες, αρχαιολογία, αστυνομικά μυστήρια, σχεδόν πάντα περιέχουν λίγη Ιστορία, παραδόσεις και έθιμα, και οργανώνονται σε σειρές φρούτων, ψαριών, ηλικιών, αριθμού λέξεων ώστε να μην τα μπερδέψουμε με άλλα και τα χάσουμε.
Ο ρόλος τους είναι σοβαρός γιατί τα ευκολάκια είναι ο πασατέμπος των αναγνωστών, οι διασκεδαστές αλλά και οι χάρτινοι ψυχολόγοι τους!
Κάθε ευκολάκι είναι ένα μοναδικό αριστούργημα! Το ξέρω γιατί μέχρι να πάρω το βιβλίο στα χέρια μου, αυτό διαβάζω στους άυλους τοίχους του face book και στα τρυφερά δελτία τύπου που λαμβάνω στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
*****
Τι σχέση όμως έχει ο Σαραμάγκου με τα ευκολάκια; Διαβάστε μερικές σκέψεις του στην αρχή του βιβλίου του και θα καταλάβετε. Γράφει: «…Πέρα από το ότι πρέπει να διαλέγεις τις λέξεις, χρειάζεται να έχεις το χάρισμα να διηγείσαι, να εκφράζεσαι με ακρίβεια και σαφήνεια και επιπλέον χρειάζεται τεράστια υπομονή… Αν είχα όλες αυτές τις ικανότητες, θα μπορούσα να διηγηθώ με λεπτομέρειες μια ωραία ιστορία που σκέφτηκα μια μέρα… Συγχωρήστε τη ματαιοδοξία μου που έφτασα να σκεφτώ πως η ιστορία που σκάρωσα θα ήταν η πιο ωραία από όλες που γράφτηκαν από την εποχή των παραμυθιών…»
Ανεξάρτητα από το αν μας αρέσει ή δεν μας αρέσει η ιστορία που έγραψε, ανεξάρτητα από το ότι τιμήθηκε με το Νόμπελ, ο συγγραφέας Σαραμάγκου μάς λέει ότι πρέπει να παιδεύουμε οι συγγραφείς τα βιβλία που γράφουμε! Κάποιοι, αρκετοί…, που εφαρμόζουν κατά γράμμα την παροιμία «φασούλι το φασούλι, γεμίζει το σακούλι», δηλαδή «γράφω, γράφω και κάτι θα μείνει», ας συνειδητοποιήσουν ότι μία καλούτσικη ιδέα, που συνοψίζεται σε μια, δυο προτάσεις και στη συνέχεια ξεχειλώνει ώστε να αποκτήσει όγκο και περιεχόμενο, δεν είναι αρκετή για να γίνει βιβλίο!
Υ.Γ.
Οι εκδότες είναι επιχειρηματίες. Κινούνται με ό,τι τους προσφέρεται, φυσικά κάνουν επιλογές, έχουν editors (που καλό θα ήταν να βάζουν λίγο φρένο στα ευκολάκια που παραλαμβάνουν) και ισορροπούν ανάμεσα στα εγχώρια ευπώλητα και στα εξαιρετικά βιβλία βραβευμένων συγγραφέων με διεθνή παρουσία που εκδίδουν, επιτρέποντάς μας να ενημερωνόμαστε για τις νέες τάσεις. Να ενθουσιαζόμαστε όταν βλέπουμε ελληνικές παραγωγές υψηλής ποιότητας. Μοιραία όμως μας οδηγούν να κάνουμε συγκρίσεις… Πάντως, ως αναγνώστρια τους ευχαριστώ ειλικρινά γι’ αυτό!
Οι συγγραφείς κατά μία έννοια είναι επίσης επιχειρηματίες. Μάλλον αποτυχημένοι επιχειρηματίες στην Ελλάδα αφού δεν μπορούν να ζήσουν από τη δουλειά τους καθώς τα συγγραφικά δικαιώματα που εισπράττει η πλειονότητα εξ ημών δεν αγγίζουν καν το ετήσιο χαρτζιλίκι γυμνασιόπαιδων της μέσης αστικής τάξης. Επιπλέον, και αυτό είναι το πιο σοβαρό, για ένα τμήμα της κοινωνίας η συγγραφή είναι πάρεργο, κάτι σαν χόμπι που συμπληρώνει την κύρια επαγγελματική δραστηριότητα των «συγγραφέων». Είναι στο χέρι μας να αλλάξουμε αυτή την άποψη γράφοντας καλύτερα βιβλία.
Ζοζέ Σαραμάγκου, Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου, Εικ. Αντρέ Λετρία, Αποδ. Χρήστος Μπουλώτης, Εκδ. Μέλισσα, 2020.
