του Φίλιππου Φιλίππου
Η Σώτη Τριανταφύλλου το 2006 εξέδωσε το αστυνομικό μυθιστόρημα Κινέζικα κουτιά (εκδόσεις Πατάκη), δείχνοντας στο αναγνωστικό κοινό πως είναι ικανή να γράψει ενδιαφέρουσες ιστορίες με μυστήριο και σασπένς, εφάμιλλες με εκείνες των μεγάλων μετρ του είδους. Το εγχείρημα δεν το επανέλαβε, αλλά το 2011 συμμετείχε στη συλλογή αστυνομικών διηγημάτων Ελληνικά εγκλήματα 4 (εκδόσεις Καστανιώτη). Βεβαίως, δεν διεκδικεί την ιδιότητα της αστυνομικής συγγραφέως, ωστόσο στο πρόσφατο μυθιστόρημα της Το Λούνα παρκ στο ιερό βουνό η Ιρίνα, ηρωίδα και αφηγήτρια (υπάρχει κι ο πρόλογος άλλου αφηγητή που αναφέρεται στο γραπτό της Ιρίνα), δημοσιογράφος το επάγγελμα, αποφασίζει να ερευνήσει τη σκοτεινή υπόθεση μιας αποτυχημένης αεροπειρατείας που έγινε στη Γεωργία, μία από τις δημοκρατίες της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης.
Το μυθιστόρημα είναι το τρίτο μέρος μιας εν εξελίξει τετραλογίας για τη Σοβιετική Ένωση. Πρώτο μέρος ήταν το Εργοστάσιο των μολυβιών (2000) στο οποίο η ιστορία άρχισε πριν από την επανάσταση των μπολσεβίκων και τελείωσε στις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ το δεύτερο, το Σπάνιες γαίες (2013), εκτυλίσσεται στα χρόνια του Στάλιν.
Το Λούνα παρκ στο ιερό βουνό διαδραματίζεται στην Τιφλίδα, την πρωτεύουσα της Γεωργίας, τη δεκαετία του 1980. Εκεί, η Ιρίνα Νόζατζε, κόρη εργάτη, ασχολείται με την αντιγραφή δελτίων αγροτικής παραγωγής, και φιλοδοξεί να πάει στη Λειψία να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές για τις ηρωίδες στη ρωσική λογοτεχνία με πρώτη την Άννα Καρένινα του Τολστόι. Στο γραπτό της που είναι κάτι σαν απομνημονεύματα, μιλάει για τα ήθη και τα έθιμα της Γεωργίας, π.χ. για την γυναικεία παρθενία, και τονίζει πως πάνω από τη χώρα ταξίδευε το φάντασμα του Στάλιν –τον χαρακτηρίζει «γνήσιο γιο της Γεωργίας»–, ενώ θίγει και τα γεγονότα που είχαν συμβεί, όπως το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνομπίλ το 1986.
Την παρέα της Ιρίνα την αποτελούν τέσσερεις νεαροί Γεωργιανοί, ο Ίβανε, ο φίλος της, και ο Λάντο, ο Σίμονι και η Έλισο. Στις συζητήσεις τους μιλάνε για πολιτική, κινηματογράφο, ροκ μουσική και λογοτεχνία, καθώς και για την ελευθερία που πιστεύουν ότι υπάρχει στη Δύση. Ήδη οι τέσσερις, παιδιών «καλών οικογενειών», δηλαδή στελεχών του κόμματος, έχουν ταξιδέψει στη Μόσχα, πηγαίνουν εκεί ακόμα και για παγωτό, ενώ η Ίρινα δέχεται την υπόσχεση του πατέρα της να την πάει στη Μόσχα «του χρόνου», κάτι που ακούγεται σαν φράση από το έργο Οι τρεις αδελφές του Τσέχοφ, ενός από τους ελάχιστους ρώσους συγγραφείς που δεν ήταν «σαδιστές και μισογύνηδες», όπως διαβάζουμε.
Κι ύστερα οι νεαροί αποφασίζουν να διαφύγουν στη Δύση –αρχικά σκέπτονται ν’ ανοίξουν τούνελ προς τη γειτονική Τουρκία, όπως ξέρουν πως έκαναν κάποιοι που ήθελαν να διαφύγουν από το Ανατολικό Βερολίνο προς το Δυτικό–, και κάνουν μια αεροπειρατεία που πνίγεται στο αίμα. Αυτό συνέβη στο τέλος του 1982, το έτος που πέθανε ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Το αιματηρό περιστατικό παίρνει μεγάλη δημοσιότητα και συγκλονίζει όλες τις χώρες της Σοβιετικής Ένωσης. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, τέσσερις «ξένοι πράκτορες», οπλισμένοι με πιστόλια, απείλησαν τους πιλότους του αεροπλάνου και τους ζήτησαν να τους πάει στην Τραπεζούντα. Οι πιλότοι όμως αντιστάθηκαν κι επέστρεψαν στην Τιφλίδα, ενώ οι «τρομοκράτες» σκότωσαν με εκδικητική μανία έξι επιβάτες κι ένα μέλος του πληρώματος. Ένας από αυτούς, ο Ίβανε, αυτοκτόνησε ενώ οι άλλοι τρεις συνελήφθησαν, κλείστηκαν στη φυλακή, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν.
Ωστόσο, η Ιρίνα δεν πείθεται από την επίσημη εκδοχή, οπότε αποφασίζει να ερευνήσει αυτή τη σκοτεινή υπόθεση που παρουσιάζει πολλά κενά. Πού βρήκαν τα όπλα οι φίλοι της; Πώς τα πέρασαν από τον έλεγχο του αεροδρομίου; Αν η αεροσυνοδός που σκοτώθηκε, τους βοήθησε να περάσουν τα όπλα, γιατί τη σκότωσαν; Καθοριστικό ρόλο στην απόφαση της ηρωίδας να γράψει τα γεγονότα και τις σκέψεις της ήταν η ανάγνωση του βιβλίου του Τζόναθαν Σουίφτ Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ.
Ευθύς εξαρχής, είναι φανερό πως γράφοντας το βιβλίο της η Σώτη Τριανταφύλλου δεν είχε πρόθεση να μιλήσει μόνο για τη σύγχρονη Γεωργία, ούτε για την αρχαία χώρα, την Κολχίδα, το σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης, όπου είχαν ταξιδέψει οι Αργοναύτες. Σκοπός της ήταν να σχολιάσει τα συμβαίνοντα στη Σοβιετική Ένωση, την «πατρίδα» των κομμουνιστών όλου του κόσμου, χώρα που άνθισε, μεγαλούργησε και πέθανε μέσα σε μερικές δεκάδες χρόνια (1922-1991), αφήνοντας πίσω της συντρίμμια και απογοητευμένους ανθρώπους. Κατά κάποιο τρόπο, ήθελε να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με αυτήν, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Η κριτική της προς τη Σοβιετική Ένωση, προς το αυταρχικό σύστημα που εγκαθιδρύθηκε εκεί και προς τη νοοτροπία των κυβερνώντων της εκφράζεται μέσω αιχμηρών παρατηρήσεων, ειρωνικών αναφορών, ανεκδότων και έξυπνων διαλόγων, όπως αυτών στη σελίδα 96. Ο πατέρας της ηρωίδας καρφιτσώνει στη μπλούζα της μια κονκάρδα με τον Λένιν παιδί και της λέει: «Ο Λένιν σε παιδική ηλικία. Προτού αρχίσει να κάνει βλακείες». Ή την τσεκουράτη φράση στη σελίδα 116. Μια μέρα ο Ίβανε βγήκε στο μπαλκόνι του και φώναξε: «Προλετάριοι όλων των χωρών, γαμηθείτε».
info: Σώτη Τριανταφύλλου, Το Λούνα παρκ στο ιερό βουνό,Εκδόσεις Πατάκη
