Φίλιππος Φιλίππου.
Ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος πέθανε πριν από είκοσι χρόνια (15 Ιουνίου 1994) στη διάρκεια της ζωής του είχε πολλές ιδέες σχετικά με τα μουσικά πράγματα της Ελλάδας και ήθελε να τις υλοποιήσει. Το 1964 ίδρυσε την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών και το 1989 την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Μια από τις φιλοδοξίες του ήταν να αναβαθμίσει και να απογειώσει το Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, το οποίο είχε φθαρεί ανεπανόρθωτα από τους παράγοντες και τους άσχετους που το πλαισίωναν. Έχοντας πάρει μέρος στις πρώτους μουσικούς διαγωνισμούς τραγουδιού που έγιναν στην Αθήνα το 1959 και 1960, θεωρούσε πως ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες. Είχε κάνει τις απαραίτητες προετοιμασίες, μα οι προτάσεις του δεν εισακούστηκαν και τα σχέδιά του ναυάγησαν. Ας δούμε την προϊστορία του.
Στις 3 Οκτωβρίου του 1959, ημέρα Σάββατο, έγινε στην Αθήνα το Α΄ φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, από το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, Ψυχή του ήταν ο διευθυντής του ΕΙΡ Πύρρος Σπυρομήλιος, πρώην αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού, ο μεγάλος έρωτας της Μελίνας Μερκούρη. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Κινγκ Τζορτζ. Τα τραγούδια, έγραψαν οι εφημερίδες, τα παρουσίασαν ο Δημήτρης Χορν και ο Γιώργος Οικονομίδης. Το πρωί της Κυριακής στις 3, η κριτική επιτροπή (Ελένη Βλάχου, Αλέκος Σακελάριος, Δημήτρης Ψαθάς, Δημήτρης Χορν), ανακοίνωσε πως ο Χατζιδάκις κέρδισε το πρώτο βραβείο με το «Κάπου η υπάρχει η αγάπη μου» με στίχους δικούς του. Το δεύτερο βραβείο το πήρε ο Μίμης Πλέσσας με το τραγούδι «Ξέρω κάποιο αστέρι» σε στίχους του Κώστα Πρετεντέρη, και το τρίτο ο Γιάννης Σπάρτακος με το τραγούδι «Εσένα» σε στίχους του Αλέκου Λιδωρίκη.
Στις 5 Ιουλίου 1960 στο κοσμικό κέντρο Αθηναία, στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, όπου συγκεντρωνόταν η αφρόκρεμα της ελληνικής πρωτεύουσας (οι παραβρισκόμενοι χόρεψαν και διασκέδασαν μέχρι τις πρωινές ώρες), έγινε το Β΄ Φεστιβάλ ελληνικού τραγουδιού. Το πρώτο βραβείο το πήρε ο Χατζιδάκις με δύο τραγούδια σε δικούς του στίχους που ερμήνευσε η Νάνα Μούσχουρη: το «Τιμωρία»» και το Κυπαρισσάκι».
Στο Γ΄ Φεστιβάλ ελληνικού τραγουδιού που έγινε στον Ιππόδρομο του Φαλήρου το καλοκαίρι του 1961 συνέβησαν μερικά φαιδρά. Ο Σπυρομήλιος που πέθανε από καρδιά τον Απρίλιο, είχε καλέσει τον Θεοδωράκη να πάρει μέρος. Τότε ο Χατζιδάκις, ικανοποιημένος από τις προσωπικές του επιδόσεις στη μουσική, είπε στον Θεοδωράκη (σύμφωνα με δική του ανάμνηση):
«Εγώ θα αποσυρθώ, ώστε να πάρεις εσύ το βραβείο. Εγώ δεν θέλω το δεύτερο βραβείο, επομένως θ’ αποσυρθώ».
Έχοντας σίγουρο το πρώτο βραβείο, ο Θεοδωράκης συμμετείχε με το τραγούδι «Απαγωγή», που το τραγούδησε η Μαίρη Λίντα. Στο μεταξύ ο Χατζιδάκις άλλαξε γνώμη κι έστειλε στο διαγωνισμό δύο τραγούδια: «Ο κυρ Αντώνης» και «Κουρασμένο παλικάρι». Ο Θεοδωράκης όμως πήρε το πρώτο βραβείο με διαφορά μιας ψήφου και οι δύο φίλοι ψυχράθηκαν.
Τον επόμενο χρόνο, το 1962, ο διαγωνισμός μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη, τον διοργάνωσε η κρατική Ραδιοφωνία με την Διεθνή Έκθεση της πόλης. Η αρίθμηση άρχιζε εκείνη τη χρονιά και τελείωσε το 1997. Ο θεσμός σταμάτησε και ξανάρχισε αργότερα για να πάψει οριστικά.
Το 1972, μόλις επέστρεψε στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, ο Χατζιδάκις πρότεινε στους αρμόδιους παράγοντες της Θεσσαλονίκης να αναθεωρηθεί ο θεσμός του Φεστιβάλ και να μπει σε νέα πλαίσια. Η πρόταση του άρεσε, συζητήθηκε και τελικά απορρίφθηκε. Έτσι εκείνος σκέφτηκε την Ξάνθη, τη γενέτειρά του, αλλά ο δήμαρχος της πόλης δεν είχε κατανοήσει το όραμά του. Τελικά, χρόνια μετά, κι αφού διοργάνωσε το 1979 τις Μουσικές Γιορτές στα Ανώγεια και το 1980 τον Μουσικό Αύγουστο στο Ηράκλειο, αποφάσισε να πάει στην Κέρκυρα, όπου οι δημοτικοί άρχοντες αγκάλιασαν την ιδέα του. Ο διαγωνισμός έγινε το Σάββατο 26 και την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 1981, η δε επιτυχία που προμήνυε μια λαμπρή και ελπιδοφόρο πορεία μέσα το χρόνο.
Η εκδήλωση των Πρώτων Αγώνων Ελληνικού [ή Λαϊκού] Τραγουδιού πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης και μεταδόθηκε από την τηλεόραση. Ο Χατζιδάκις είχε ανακοινώσει μέσω των εφημερίδων και του ραδιοφώνου την διεξαγωγή του διαγωνισμού και αρκετοί νέοι καλλιτέχνες, άγνωστοι στο μουσικό στερέωμα, έσπευσαν να του στείλουν τα τραγούδια τους. Στιχουργοί, σύνθετες, τραγουδιστές και τραγουδοποιοί, οι οποίοι δεν είχαν καμιά διάθεση να πάρουν μέρος στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης που λειτουργούσε με διαφορετικά κριτήρια, κυρίως εμπορικά, του εμπιστεύθηκαν τη δουλειά τους. Τα τραγούδια 30 (είχε λάβει περίπου 500 κασέτες) τα είχε επιλέξει ο ίδιος μαζί με τους συνεργάτες του, τον Γιώργο Κουρουπό και τον Νίκο Κυπουργό.
Παρουσιαστής των τραγουδιών ήταν ο Άρης Δαβαράκης. Κάμποσοι τραγουδοποιοί είχαν μαζί την κιθάρα τους κι έπαιξαν τις μελωδίες τους. Τους συνόδευε η ορχήστρα, την οποία διηύθυνε ο Χατζιδάκις. Θεατές και ακροατές συμφωνούσαν πως τα τραγούδια ήταν πολύ συμπαθητικά, μα μερικοί υποστήριζαν πως επρόκειτο για αντιγραφές γνωστών μοτίβων του Χατζιδάκι και του Σαββόπουλου. Την κριτική επιτροπή αποτελούσαν οι Ελένη Βλάχου, Νίκη Γουλανδρή, Νίκος Γκάτσος, Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος, Γιώργος Κουρουπός, Κική Μορφωνιού, Διονύσης Σαββόπουλος, Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις. Το πρώτο βραβείο πήρε η Ηδύλη Τσαλίκη με το τραγούδι «Δικαίωση», το δεύτερο ο Βασίλης Νικολαίδης με το «Οδός Σανταρόζα», και το τρίτο ο Σταύρος Παπασταύρου με το «Από την αρχή».
Οι Δεύτεροι Αγώνες έγιναν στο ίδιο μέρος τον Σεπτέμβριο του 1982. Την κριτική επιτροπή την αποτελούσαν η Έλλη Αλεξίου, ο Μίνως Αργυράκης, ο Νίκος Ασλάνογλου, η Άλκη Ζέη, ο Γιώργος Κουρουπός, ο Νίκος Κυριαζίδης, ο Σπύρος Σακκάς και ο Μάνος Χατζιδάκις. Στη σκηνή η ορχήστρα έπαιζε στο ντεκόρ που είχε ζωγραφίσει ο Αργυράκης με στοιχεία από την comedia del’ arte. Ανάμεσα σε κολώνες του Παρθενώνα, θεατρίνοι, άγγελοι, παρθένες και άγιοι κρέμονταν από τον ουρανό και κρατούσαν άρπες, λαούτα, βιολοντσέλα. Ο Χατζιδάκις στην έναρξη χαιρέτησε το κοινό, είπε δυο λόγια ως πρόλογο και ανακοίνωσε την προσφορά ενός βραβείου στη μνήμη του Μάνου Λοίζου, ο οποίος κηδεύτηκε την ίδια εκείνη μέρα στο Α΄ νεκροταφείο της Αθήνας.
Τα τραγούδια που ακούστηκαν τα παρουσίασε πάλι ο Άρης Δαβαράκης. Αυτή τη φορά η ποιότητα των στίχων ήταν μάλλον χαμηλή, ενώ η μουσική μία από τα ίδια. Το κοινό διχάστηκε, μερικοί θεατές μίλησαν για ποιότητα κι άλλοι για πλήξη. Το πρώτο βραβείο το πήρε ο Πάνος Τσαπάρας με το τραγούδι «Έρημο χωριό», το δεύτερο ο Νίκος Θωμάς με το «Αμαρτωλό» (ερμηνεύτρια η Μαίρη Δαλάκου) και το τρίτο οι αδελφοί Κατσιμίχα με το «Μια βραδιά στο λούκι»
Την Κυριακή το βράδυ, ο δήμαρχος Γιάννης Κούρκουλος παρέθεσε δεξίωση στο ρουφ γκάρντεν του Κορφού Παλάς για να τιμήσει τους καλλιτέχνες και τους συντελεστές της εκδήλωσης από την Αθήνα. Εκεί, συναντήθηκαν ο Χατζιδάκις και ο Κερκυραίος Γιώργος Ρωμαίος, γενικός διευθυντής της ΕΡΤ. Χάρη σε αυτόν, οι Αγώνες μεταδόθηκαν πάλι από την κρατική τηλεόραση, μολονότι ο Χατζιδάκις είχε εκφραστεί αρνητικά κατά του ΠΑΣΟΚ. Οι δύο άντρες, εν μέσω εναγκαλισμών και διαχύσεων, έδωσαν τα χέρια και υποσχέθηκαν μελλοντική συνεργασία. Οι προοπτικές για τους Τρίτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού διαγράφονταν ευοίωνες.
Δεν έγιναν όμως ποτέ. Στη συνέντευξη τύπου που έδωσε ο Χατζιδάκις στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1983, παραμονές της συναυλίας που έδωσε στο Άλσος Νέας Σμύρνης, στα πλαίσια του Φεστιβάλ «Αυγής-Θούριου» ανακοίνωσε την ματαίωση των Αγώνων, επειδή ο Δήμος της Κέρκυρας τον αντιμετώπισε με αδιαφορία. «Το Δημοτικό συμβούλιο μας έβλεπε σαν παρείσακτους», τόνισε. Το 1991 οι Αγώνες μεταφέρθηκαν στην Καλαμάτα επί δημαρχίας Σταύρου Μπένου με μικρή επιτυχία, πράγμα που οδήγησε στην οριστική ματαίωσή τους. Ωστόσο, οι Αγώνες της Κέρκυρας έχουν μείνει στην Ιστορία ως ένα από τα πιο επιτυχημένα μουσικά κατορθώματα του Μάνου Χατζιδάκι. Το 2012, στην επέτειο των τριάντα χρόνων από τους Δεύτερους Αγώνες, μια παρέα νέων στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ποιοτική Δημοσιογραφία και Νέες Τεχνολογίες» δημιούργησε την ιστοσελίδα www.kerkyra30.gr, όπου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να διαβάσουν την ιστορία των Αγώνων και να δουν στοιχεία για τις δύο εκδηλώσεις αλλά και βίντεο με τις αναμνήσεις των συντελεστών. Η ιστοσελίδα είναι αφιερωμένη, στον μεγάλο απόντα, τον Μάνο Χατζιδάκι.
