της Μαρίζας Ντεκάστρο
Το Αυτός είναι ο κόσμος μας, είναι ένα εικονογραφημένο άλμπουμ ανθρωπογεωγραφίας για τη ζωή σε είκοσι διαφορετικούς τόπους. Μακριά από θεωρίες για την ανωτερότητα του δυτικού πολιτισμού, και την ιδέα ότι το γνωστό και οικείο έχει μεγαλύτερη αξία από το μικρό και εν πολλοίς άγνωστο, φέρνει κοντά μας παιδιά που παρουσιάζουν την καταπληκτική ποικιλία της ζωής στις πατρίδες τους. Μια πολύτιμη ποικιλία που ορίζεται από τον πολιτισμό και την κουλτούρα (έθιμα, γιορτές, παιχνίδια, εκπαίδευση, γλώσσα) καθώς και από το φυσικό περιβάλλον (ζώα, φυτά, καιρός, …), τα κοινά για όλους και τα διαφορετικά. Ταξιδεύοντας από την παγωμένη Αλάσκα στην καυτή Σαχάρα, από τη Νέα Υόρκη στα πλωτά χωριά της Καμπότζης, από τον Αμαζόνιο στην Καππαδοκία, την Ιαπωνία, τη Νορβηγία, το Πεκίνο… οι μικροί αναγνώστες θα μάθουν ότι ο κόσμος, παρά τις τοπικές ιδιαιτερότητες, είναι ένας για όλους.
«Έχω εν’ αυτοκίνητο που όλο όλο τρέχει και πού θα σταματήσει;» παίζαμε παιδιά στα ταξίδια με το αυτοκίνητο. Το σταματούσαμε σε μια χώρα, πόλη, ήπειρο και βάζαμε ερωτήσεις. Όποιος απαντούσε στις περισσότερες κέρδιζε. Ήταν ένας διασκεδαστικός τρόπος για να μάθουμε και να φρεσκάρουμε τις γνώσεις μας. Τα παιχνίδια γεωγραφίας για παιδιά και μεγάλους στα δυο ακτίβιτι μπουκς γραμμένα από μια ευφάνταστη ομάδα, (δημιούργησε σελίδα με χιλιάδες ακολούθους στο Facebook) είναι έξυπνα, συνδυαστικά, εγκυκλοπαιδικά, παράξενα, ό,τι πρέπει για να περάσει όμορφα μια παρέα. Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ! Είναι!
Η γοητεία των χαρτών
Πολλά παιδικά βιβλία ξεκινούν με φανταστικούς χάρτες που συνδέονται με την ιστορία που αφηγούνται. Ο ρόλος τους είναι να εμπλέξουν τον αναγνώστη στη δράση των ηρώων. Παρότι φανταστικοί, μοιάζουν πολύ με γεωφυσικούς χάρτες αφού σημειώνουν πόλεις, θάλασσες, δάση, ποτάμια, βουνά, πλάσματα, κ.ά.
Στο βιβλίο των χαρτών που σχεδίαζαν επί δέκα χρόνια οι Πολωνοί Αλεξάντρα & Ντάνιελ Μιζελίνσκι οι ήρωες δεν είναι φανταστικοί. Είναι οι ίδιοι οι αναγνώστες. Ο ρόλος των χαρτών του βιβλίου δεν φυσικά να τους χρησιμοποιήσουν για είναι να βρουν τον δρόμο τους ή να λύσουν κάποιο πρόβλημα, όσο η γνωριμία της ποικιλίας του πλανήτη μας. Και είναι συναρπαστικοί όχι επειδή δίνουν μια πανοραμική άποψη περιοχών της γης που περιλαμβάνει χίλιες δυο λεπτομέρειες από το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον στον χώρο και τον χρόνο, αλλά γιατί σε σπρώχνουν να συνδέσεις τις εικόνες με τα άυλα «γιατί» που επηρέασαν τη ζωή των ανθρώπων σε κάθε περιοχή (για παράδειγμα το κλίμα, το φυσικό ανάγλυφο, η πανίδα, η χλωρίδα, οι αποστάσεις). Είναι αυτές οι δεύτερες σκέψεις που γεννιόνται από την παρατήρηση των χαρτών του βιβλίου, καθοριστικές για να καταλάβεις τους παράγοντες που όρισαν την εξέλιξη κάθε περιοχής.
Με πολύ παραστατικό τρόπο λοιπόν κάθε επιμέρους εικονίδιο πάνω στον χάρτη προσφέρεται για το παιχνίδι που ονομάσαμε με τα παιδιά «Παίζουμε χάρτες». Ανοίγουμε τυχαία. Ουγγαρία. Γιατί η Βουδαπέστη είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Δούναβη; Ηνωμένο Βασίλειο: και το Λονδίνο σε ποτάμι. Αίγυπτος: κι εδώ στις όχθες του Νείλου βλέπω οικισμούς. Ακόμα και τα μικρά παιδιά βγάζουν σωστά συμπεράσματα: τα ποτάμια είναι δρόμοι επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων…
Αρκεί να έχεις ιδέες και τα παιχνίδια για να ευχαριστηθείς αυτό το βιβλίο είναι αμέτρητα!
Και τα ζώα; Σίγουρα τα προστατεύουμε, τα σεβόμαστε, τα τρώμε, τα καταδιώκουμε. Αλλά μας μοιάζουν; Ό συγγραφέας Κρίστοφερ Λόιντ στο Ζώα σαν άνθρωποι, οι απίστευτες ομοιότητές μας με τα ζώα μελέτησε περιπτώσεις από το ζωικό βασίλειο και κατέληξε ότι έχουμε κοινά χαρακτηριστικά, όχι προφανώς στη μορφή αλλά στη συμπεριφορά. Όσα μαθαίνουμε αποσπασματικά στα παιδιά για τις ιδιαιτερότητες πολλών ζώων (οι τερμίτες χτίζουν, οι φάλαινες τραγουδούν, οι μέλισσες υπακούν στη βασίλισσα της κυψέλης, κ.ά.) οργανώνονται ως προς τα ανθρώπινα και παρουσιάζονται συστηματοποιημένα σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Κοινότητα (κοινωνική ζωή), Συναισθήματα, Νοημοσύνη, ενώ εξειδικεύονται σε επιμέρους συμπεριφορές. Για παράδειγμα, στην ενότητα Νοημοσύνη μαθαίνουμε ότι οι ουρακοτάγκοι έχουν αυτεπίγνωση, το κακάρισμα της κότας είναι γλώσσα, τα θηλαστικά σουρικάτες εξαπατούν με πονηριά, τα χταπόδια λύνουν γρίφους, οι χιμπατζήδες είναι εφευρετικοί και φτιάχνουν εργαλεία. Όλα αυτά προέκυψαν από πολυετείς παρατηρήσεις και μελέτες επιστημόνων (ζωολόγων, ηθολόγων, βιολόγων, ψυχολόγων) με αποτέλεσμα να καταρριφθεί ο μύθος ότι οι άνθρωποι είναι πλάσματα καλύτερα, εξυπνότερα και πιο συναισθηματικά, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στον πρόλογο συγγραφέας ο οποίος έπλασε μια καινούρια λέξη για να μας περιγράψει: είμαστε ζωανθρώπινοι!
Το Ζώα σαν άνθρωποι… είναι θαυμάσιο βιβλίο για κάθε ηλικία το οποίο συμπληρώνεται με την παρουσίαση δεκαπέντε επιστημόνων οι οποίοι φώτισαν το θέμα καθώς και με συνοπτικό γλωσσάρι βασικών εννοιών.
Αλεξάντρα Μιζελίνσκα & Ντάνιελ Μιζελίνσκι, Χάρτες, Ένα εικονογραφημένο ταξίδι στον κόσμο, Μτφρ. Αναστασία Χατζηγιαννίδη, Εκδ. Πατάκη, 2020.
Βρες το εδώ
Τρέισι Τέρνερ, Αυτός είναι ο κόσμος μας, Εικ. Άσα Γκίλαντ,Μτφρ. Ειρήνη Παϊδούση, Εκδ. Μεταίχμιο, 2021.
Βρες το εδώ
Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ!, Ακτίβιτι μπουκ για παιδιά, επιμ. Μαρία Παναγοπούλου, Ακτίβιτι μπουκ για μεγάλους, επιμ. Βίκυ Κατσαρού, Εικ. Ναταλία Μαυρωτά, Εκδ. Διόπτρα, 2021.
Βρες το εδώ
Christopher Lloyd, Ζώα σαν άνθρωποι, οι απίστευτες ομοιότητές μας με τα ζώα, Εικ. Mark Ruffle, Μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2021.
Βρες το εδώ