O βελούδινος Lou Reed

Του Αλέξανδρου Μπασκόζου.

Τα νέα για τον θάνατο του Lou Reed στα 71, λίγους μήνες μετά από μεταμόσχευση ήπατος, διαδόθηκαν αστραπιαία.  Ήταν ηγετικό μέλος των Velvet Underground στα τέλη των 60s αν και έγινε διάσημος την επόμενη δεκαετία ως σόλο καλλιτέχνης. Τα άλμπουμ του συμπεριλαμβάνονται συχνά σε λίστες με τα κορυφαία όλων των εποχών αλλά ενώ του άρεσε να μιλάει για το παρελθόν δεν έμενε σε αυτό.  Έγραφε συνεχώς μουσική και το τελευταίο του άλμπουμ κυκλοφόρησε το 2011.

Ξεκίνησε αντιγράφοντας επιτυχίες της εποχής επί πληρωμή στο πανεπιστήμιο πριν φτιάξει τους Velvet Underground με τον John Cale, τον Sterling Morrison και τον Moe Tucker. Σύντομα τράβηξαν την προσοχή του Andy Warhol, ο οποίος τους ενσωμάτωσε στο Exploding Plastic Inevitable, προβάλλοντας τις ταινίες του πάνω στο μαυροντυμένο συγκρότημα ενώ έπαιζαν μουσική. Ο Warhol δηλώθηκε ως παραγωγός του The Velvet Underground & Nico, έφερε τη γερμανίδα τραγουδίστρια και έφτιαξε το περίφημο εξώφυλλο–μπανάνα πρωτού απολυθεί λόγω των χαμηλών πωλήσεων του δίσκου. Ακολούθησε το εξίσου πρωτοποριακό White Light/White Heat πριν φύγει ο Cale και άλλα δύο άλμπουμ πριν αποχωρήσει ο Reed. Οι πωλήσεις ήταν χαμηλές αλλά η επιδραστικότητα του συγκροτήματος μεγάλη. Έχει μείνει παροιμιώδης η φράση του Brian Eno πως όσοι αγόρασαν ένα από τα 30000 αντίτυπα [του ντεμπούτου] έφτιαξαν κι ένα συγκρότημα.

Το Transformer τον έκανε σούπερσταρ αλλά αυτός συνέχισε να πειραματίζεται. Το Berlin αναγνωρίστηκε μεταγενέστερα, το Metal Machine Music ήταν προπομπός του noise και στο Sally Can’t Dance φλέρταρε με τα πνευστά. Τη δεκαετία του ‘80 έβγαλε τα The Blue Mask και New Sensations ενώ συνέχισε να ηχογραφεί στα 90s και, με αυξημένη συχνότητα, την περασμένη δεκαετία με δίσκους όπως το The Stone: Issue Three με τη δεύτερη σύζυγο του Laurie Anderson και τον επίσης πολυτάλαντο John Zorn.

Ο Lou Reed ήταν επιδραστικός για πολλά είδη μουσικής – punk, noise, glam rock, alt rock, art rock κ.α. Τα ναρκωτικά, ο εθισμός και η παραβατική σεξουαλικότητα βρίσκονταν στη ζωή του και στα τραγούδια του. Ως έφηβος είχε εισαχθεί σε ίδρυμα για να αντιμετωπιστεί η αμφισεξουαλικότητα του με ηλεκτροσόκ. Η «θεραπεία» απέτυχε και ο Reed είχε αργότερα έντονη δραστηριότητα ως ακτιβιστής (AIDS, ΛΟΑΤ, απαρτχάιντ, ελευθεροτυπία, Θιβέτ, Occupy).

Ήταν δύστροπος συνεντευξιαζόμενος (βλ. συνέντευξη στο SPIN), συχνά εριστικός με τον τύπο αλλά παθιασμένος και με άποψη. Η σχέση μίσους–αγάπης μεταξύ του Reed και του Lester Bangs έχει μείνει στη μυθολογία της rock. Ο Lou Reed ήθελε να γίνει ηθοποιός, λάτρευε τους beat, δοκίμαζε να ενσωματώσει τις λογοτεχνικές τεχνικές τους στη μουσική του και είχε πει το 1989 πως οι δίσκοι του θα μπορούσαν να είναι κεφάλαιο του προσωπικού του Μεγάλου Αμερικάνικου Μυθιστορήματος. Όταν πέθανε έγραψαν γι’ αυτόν ο Iggy Pop, ο David Bowie και ακροατές όλων των ηλικιών.  Ας κλείσει λοιπόν το κείμενο ο φίλος του Lou Reed, Σαλμάν Ρούσντι, ο οποίος γράφει το 1999:

«Είχα ρωτήσει πρόσφατα τον Βάτσλαβ Χάβελ για την εκτίμηση που έτρεφε προς τον αμερικανό σταρ Lou Reed. Είπε πως δεν μπορούσε να υπερεκτιμηθεί η σημασία της ροκ για την τσέχικη αντίσταση στα σκοτεινά χρόνια μεταξύ της Άνοιξης της Πράγας και της πτώσης του υπαρκτού.

Σκεφτόμουν με απόλαυση τους ηγέτες του τσέχικου underground να κουνιούνται στους ρυθμούς του Waiting for the Man ή του All Tomorrow’s Parties των Velvet Underground όταν ο Χάβελ συνέχισε να μιλάει. Με ρώτησε, χωρίς να γελάει, “γιατί νομίζεις πως την αποκαλούσαμε Βελούδινη (velvet) Eπανάσταση;”.