της Κορίννας Σεργιάδου
Λένε κάποιοι (κυρίως οι λάτρεις της πεζογραφίας) ότι η ποίηση είναι χειριστική και αναξιόπιστη. Επειδή απευθύνεται στο συναίσθημα, αλλά και επειδή είναι ο λόγος που ενώνεται με τον ρυθμό και αποκτά μουσικότητα, χωρίς να έχει την ανάγκη της ίδιας της μουσικής. Ο συνδυασμός δε αυτός ρυθμού και λόγου έχει βαθιά και άμεση επίδραση στο βάθος του ανθρώπινου Είναι. Η ποίηση φτάνει στον πυρήνα προσπερνώντας τους φραγμούς της λογικής, της αναστολής, των συνηθειών και της τάξης. Χτυπάει και αποσύρεται, αφήνοντας επίγευση που διαρκεί σε χρόνο, αλλάζει συνειδήσεις και διαδρομές. Με την ποίηση μιλάνε οι έρωτες, μιλάνε και οι επαναστάσεις.
Είναι όμως όντως απαραίτητα χειριστική; Ενδεχομένως όσο χειριστική μπορεί να είναι μια καθαρή ανάσα, η ατμόσφαιρα μετά την μπόρα, όσο χειριστικό μπορεί να είναι το πρώτο φιλί.
Το Nigredo διαπραγματεύεται έννοιες βαριές και ασύλληπτες ως προς το μέγεθος τους. Τα ποιήματα μας μιλούν για τον έρωτα, μας μιλούν και για τον θάνατο. Μας μιλούν για τα σώματα που ενώνονται στα ταξίδια μεταφυσικά και για την φύση που διαλέγεται με το συναίσθημα. Κατά την ταπεινή μου άποψη όμως σε κανένα σημείο της συλλογής ο αναγνώστης δεν θα αισθανθεί καμίας μορφής χειρισμό. Και αυτό είναι που κάνει το έργο να ξεχωρίζει.
Είναι ενδεχομένως εύκολο να μιλήσεις για τον θάνατο μέσω του σώματος που στάζει δάκρυ, το Νigredo όμως μιλάει για τον θάνατο μέσα από τα διλήμματα που σκοτώνουν, μέσα από τα καρφιά πνιγμένα στα όνειρα, μέσα από τα σώματα χωρίς δέρμα, δάκρια δεν θα συναντήσετε πουθενά.
Και ο έρωτας, ο χιλιοειπωμένος έρωτας στα ποιήματα της Αγγελικής Κουντουράκη δεν έχει φτερά, δεν χρησιμοποιεί πεταλούδες και παρωπίδες. Ο έρωτας του Nigredo φοράει δέρμα ζώου και βάφει τα νύχτα του με πέταλα λουλουδιών, στολίζεται βότσαλα από τη θάλασσα και στέκει ερείπιο σε λόγο γυμνό.
Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά; Για να ισχυριστώ ταπεινά πως ο κάθε λόγος που εκφέρουμε στην ζωή μας έχει απεύθυνση και η απεύθυνση της συγκεκριμένης συλλογής περιλαμβάνει αφύπνιση και ειλικρίνεια, μακριά από τα εύκολα μονοπάτια των χειριστικών διαδρομών. Τα ποιήματα της Αγγελικής Κουντουράκη αναφέρονται στο παρόν του καθενός μας και διαπραγματεύονται την πραγματικότητα με θάρρος και κάλλος. Και αυτή είναι κατά την γνώμη μου η ποίηση σε πολύ βαθιά και ουσιαστική της μορφή.
Θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω το σύνολο του έργου ως βαθιά αισιόδοξο. Πως γίνεται αυτό θα μου πείτε, σελίδες γεμάτες πόνο και θάνατο να εκπέμπουν αισιοδοξία; Πολύ απλά. Όταν ο θάνατος και ο έρωτας δεν παραγκωνίζονται, δεν σκεπάζονται με έννοιες και συναισθήματα άλλα, δευτερογενή, αλλά στέκουν και αποκαλύπτονται περήφανα στο κέντρο της σκηνής, τότε το βαθιά ανθρώπινο γενναίο κομμάτι, στενά συνδεδεμένο με την φύση αναδύεται και φωτίζεται μέσα στο πιο πραγματικό υπέρλαμπρο φως.
Για τον ίδιο λόγο τολμώ να υποθέσω πως το σώμα, το σώμα που πρωταγωνιστεί και συμπορεύεται με άλλες έννοιες στις σελίδες αυτής της συλλογής αποτελεί μια συνειδητή επιλογή. Το σώμα υπάρχει εκεί για να περιλαμβάνει τα πάντα- τον έρωτα, τον θάνατο, το ανεκπλήρωτο. Το σώμα στο Νigredo είναι δήλωση. Και είναι δήλωση γεμάτη θάρρος, αποφασιστικότητα και τόλμη να περιλαμβάνουμε τον κόσμο όλο. Μια δήλωση που μας παίρνει αγκαλιά και συνάμα κραυγάζει πως ναι, ο μεγάλος κόσμος χωράει ολάκερος μέσα σε έναν μικρό άνθρωπο. Ναι, είμαστε εδώ και τα χέρια μας ερωτεύονται οι γλώσσες μας πενθούν κι τα σώματα συνεχίζουν τον ξέφρενο χορό μέσα στην περιορισμένη χρονικότητα τους. Ναι, οι άνθρωποι μας φεύγουν και μένουν φυλασσόμενοι εντός μας, ναι, συνεχίζουν να μας μιλούν και αναγεννιούνται σε κάθε μας λέξη. Και ο έρωτας είναι παρόν και μεγάλος, ούτε όμορφος ούτε άσχημος μα πέρα των χαρακτηρισμών.
Πιστεύω πως τα ποιήματα της Αγγελικής Κουντουράκη δεν μπορούν να διαβαστούν χωρίς παράλληλα να γίνουν βίωμα. Από την πλευρά του δημιουργού η συμμετοχή του αναγνώστη αποτελεί έργο κατά την γνώμη μου εξαιρετικά δύσκολο. Προϋποθέτει μια κατάθεση ψυχής και μπόλικο αυθεντικό και πηγαίο σθένος. Για να δημιουργηθεί ο τόπος που χρειάζεται ο αναγνώστης για να ανοίξει τα μάτια της ψυχής του και να ακολουθήσει τις διαδρομές του ποιητή, εκείνος οφείλει πρωτίστως να έχει περπατήσει αυτήν την ίδια διαδρομή μέσα στην απόλυτη μοναχικότητα του, κάνοντας συγκεκριμένες επιλογές.
Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος θεωρώ ότι η δημιουργός του Nigredo τις επιλογές της τις είχε κάνει. Κοίταξε τον κόσμο κατάματα. Χωρίς παρωπίδες, χωρίς μαγικά φίλτρα, χωρίς αφηγήσεις που πηγαίνουν κόντρα στην πραγματικότητα. Αυτό είναι το στοιχείο της τιμιότητας.
Φαίνεται να είχε αποφασίσει να διαλέγεται με την πραγματικότητα με ειλικρίνεια. Χωρίς να κρύψει τον εαυτό της, χωρίς να τρέξει μακριά. Ανοίγοντας τα χέρια διάπλατα και αποκαλύπτοντας τον γυμνό και ευάλωτο εαυτό. Αυτό είναι το στοιχείο του θάρρους.
Και τέλος, κατά την ταπεινή μου γνώμη η δημιουργός και στην συγκεκριμένη περίπτωση η Αγγελική Κουντουράκη επέλεξε την πιο όμορφη διαδρομή- όσο δύσκολη και περίπλοκη και αν είναι. Όσα αγκάθια και ματαιώσεις και αν περιέχει. Το φως παραμένει εκεί. Αποκαλυπτικό και πηγαίο. Και αυτό είναι το στοιχείο του κάλλους.
Τις τρεις αυτές έννοιες λοιπόν η Αγγελική Κουντουράκη τις σεβάστηκε, τις τίμησε και στόλισε με αυτές την διαδρομή του Νigredo για να έρθουμε στην συνέχεια όλοι εμείς και να βρούμε τόπο που επιτρέπει την μετοχή, που φροντίζει το συν- αίσθημα και που περιλαμβάνει αυτόν τον κόσμο, με θάρρος και καλοσύνη.
(*) Ομιλία που εκφωνήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου στο βιβλιοπωλείο Λεμόνι (26/5)
Αγγελική Κουντουράκη,NIGREDO, ΑΩ
