Μπαίνοντας στην Πύλη του Ήλιου (της Κυριακής Μπεϊόγλου)

της Κυριακής Μπεϊόγλου

« Όταν μίλησες άνοιξες τα μάτια σου όσο πιο διάπλατα μπορούσαν να ανοίξουν ανθρώπινα μάτια. Οι λέξεις χύνονταν έξω από τα μάτια σου, η φωνή σου δυνάμωνε κι εγώ δεν απαντούσα. Έγερνα το κεφάλι μου κι έριχνα κλέφτες ματιές στα μάτια σου, τα ορθάνοιχτα μέχρι τα πέρατα της γης. Στεκόσουν στο γραφείο της κατασκήνωσης των αγοριών, ύστερα έπιανες την υδρόγειο σφαίρα, την περιέστρεφες ξανά και ξανά, έπειτα τη διέταζες να σταματήσει. Όταν εκείνη η μικρή μπάλα σταματούσε να γυρνάει, άπλωνες το δάχτυλο σου και έλεγες: εκείνη είναι η Άκρα. Εδώ είναι η Τύρος. […] Εμείς παιδιά είμαστε από το Άιν αλ Ζατούν… Ήταν το ομορφότερο χωριό αλλά αυτοί το κατέστρεψαν το 1948. Πρώτα ανατίναξαν τα σπίτια κι ύστερα το έσκαψαν με τις μπουλντόζες. Το εγκαταλείψαμε για το Ντέιρ αλ Άσαντ. Όσο για μένα, θεμελίωσα ένα χωριό που κανείς δεν ξέρει που είναι. Ένα χωριό μέσα στα βράχια, ο ήλιος μπαίνει και κοιμάται μέσα του.»

Σκληρή, πικρή, αλλά ταυτόχρονα επουλωτική και ποιητική είναι η αφήγηση του Γιουνίς, του ήρωα στο βιβλίο του Έλιας Χούρι «Η πύλη του ήλιου» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση της Ελένης Καπετανάκη. Δικαίως το βιβλίο αυτό θεωρείται το «Μεγάλο Παλαιστινιακό Μυθιστόρημα» όχι μόνο για την ιστορική καταγραφή της μεγάλης δοκιμασίας των ανθρώπων της Παλαιστίνης και του Λιβάνου αλλά γιατί πρόκειται για μια δυνατή συγγραφική κατάθεση στην παγκόσμια λογοτεχνία. Με γλώσσα που άλλοτε τσακίζει κόκαλα και άλλοτε σε παρασύρει σε ποιητικές διαδρομές  έγραψε ένα βιβλίο που κρατά ασταμάτητο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως την τελευταία γραμμή.

Η πλοκή του σε πρώτο επίπεδο αφορά τη σχέση δυο αντρών, του Γιουνίς που είναι ο μεγαλύτερος-ηγέτης της παλαιστινιακής αντίστασης- και έχει πέσει σε κώμα,  και του Χαλίλ που στέκεται διαρκώς στο προσκέφαλό του αφηγούμενος την ζωή των ανθρώπων τους που εκδιώχθηκαν από τη γη της Γαλιλαίας.  Στο μέρος που κατέφυγαν, στην Πύλη του Ήλιου, προσπαθούν  να μην ξεχνούν πως είναι άνθρωποι που ζουν και αναπνέουν θέλοντας ότι και οι υπόλοιποι άνθρωποι του πλανήτη: αγάπη, στοργή και ασφάλεια.  Οι περισσότερες από τις παράλληλες ιστορίες του βιβλίου είναι αληθινές.

Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1998. Και ο συγγραφέας του αξιοποιώντας ανθρώπινες μαρτυρίες τις οποίες συγκέντρωνε επί σειρά ετών, έφτιαξε μια συγκλονιστική λογοτεχνική αφήγηση. Όχι τυχαία όμως καθώς είναι ένας από τους επιφανέστερους αραβόφωνους συγγραφείς και διανοούμενους του καιρού μας. Είναι πεζογράφος, πανεπιστημιακός καθηγητής, κριτικός λογοτεχνίας, δημοσιογράφος και πολιτικός ακτιβιστής.

Ο Χούρι γεννήθηκε  το 1948 στη Βηρυττό και κατάγεται από ελληνορθόδοξη οικογένεια. Φοίτησε σε προτεσταντικό σχολείο και σπούδασε Ιστορία και Κοινωνιολογία στον Λίβανο και στη Γαλλία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 επέστρεψε στην πατρίδα του και έκτοτε έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της εργασίας και της ζωής του στην παλαιστινιακή υπόθεση. «Είμαι γέννημα Λιβανέζος και θρέμμα Παλαιστίνιος» δηλώνει ο ίδιος. Έχει διδάξει, μεταξύ άλλων, στο Τμήμα Μεσανατολικών και Αραβικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, στο Πρίνστον, στο Μπέρκλεϊ και στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυττού Εκτός από την Πύλη του Ήλιου έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια, θεατρικά έργα και σενάρια.

Όπως αναφέρει η μεταφράστρια του βιβλίου Ελένη Καπετανάκη-η οποία έκανε όπως πάντα εξαιρετική δουλειά- στο επίμετρό της όταν ρώτησαν τον Χούρι από ένα ισραηλινό περιοδικό για το βιβλίο εκείνος εξομολογήθηκε: «Όταν δούλευα αυτό το βιβλίο, ανακάλυψα ότι ο Άλλος είναι καθρέφτης του Εγώ. Δεδομένου ότι γράφω για μισό αιώνα παλαιστινιακής εμπειρίας, είναι αδύνατο να διαβαστεί αλλιώς παρά στον καθρέφτη του ισραηλινού Άλλου. Προσπάθησα να ξεχωρίσω τα στερεότυπα των Ισραηλινών και Παλαιστινίων, έτσι όπως εμφανίζονται στην αραβική λογοτεχνία, καθώς ο Ισραηλινός είναι ο Άλλος με ανθρώπινη υπόσταση και εμπειρία. Θα ήταν καλό να διαβάζαμε την εμπειρία του, τον καθρέφτη δηλαδή της παλαιστινιακής εμπειρίας». Και η αλήθεια είναι πως την έχουμε συναντήσει σε μεγάλους Ισραηλινούς συγγραφείς όπως ο Άμος Οζ, ο Αβραάμ Γεοσούα, και άλλοι σημαντικοί.

Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμα για αυτό το επικό βιβλίο. Μα, τα έργα μιλούν καλύτερα μόνα τους, όταν είναι έργα ζωής που εμπεριέχουν την ψυχή και το σώμα του συγγραφέα τους. Καταλήγω λοιπόν πως τα λόγια του Χούρι , που πασχίζει να κρατήσει ζωντανό τον λαό του, είναι καλύτερα από οποιοδήποτε επίλογο:

«Σε παρακαλώ, άκου με. Θα πάω σπίτι σου τώρα και θα φέρω τις φωτογραφίες. Θα τις κρεμάσω στους τοίχους του θαλάμου. Θα αφήσουμε το Τετραγράμματον με την κουφική Γραφή και θα μοιράσουμε τις φωτογραφίες σας περιμετρικά. Οι φωτογραφίες σας γύρω από το Τετραγράμματον και εσείς γύρω από τον Γιουνίς. Πάω να φέρω τις φωτογραφίες και θα πούμε όλη την ιστορία. Η ιστορία θα διαφέρει. Θα τα αλλάξουμε όλα. Θα κρεμάσω όλες τις φωτογραφίες εδώ κι εμείς θα ζήσουμε μαζί τους. Θα ξεκρεμάσω μια φωτογραφία και θα στη δώσω. Θα μας διηγηθείς μια ιστορία. Ύστερα θα ξεκρεμάσω κι άλλη. Μια καινούργια ιστορία θα έρθει και θα ακολουθήσουν άλλες πολλές. Έτσι, θα φτιάξουμε τις ιστορίες μας από την αρχή χωρίς ν´ αφήσουμε ούτε κενό για να τρυπώσει ο θάνατος».

Έλιας Χούρι, Η  πύλη του ήλιου, μτφρ. Ελένη Καπετανάκη, Καστανιώτης

Βρες το εδώ