του Λευτέρη Ξανθόπουλου
Ο Ανδρέας Παγουλάτος (1948-2010), που μνημονεύουμε σήμερα δέκα χρόνια ακριβώς από τον αιφνίδιο θάνατό του από οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο, υπήρξε ποιητής, δοκιμιογράφος και θεωρητικός του κινηματογράφου. Στην ποίησή του συναντάει κανείς στίχους σαν τους παρακάτω:
δεν ήρθε το μεγάλο βράδυ δεν φτάνει η φωνή μας την κραυγή τους που όλα στέριωσαν και πάλλουν: να μελετήσουμε τα χνάρια στο σχέδιο επίθεσης το κορμί ήταν ανοιχτό και το κύρτωσαν στη λάσπη ανακατεύτηκε το σάλιο με τα λόγια εδώ τα βήματα γίνονται πλάγια δεν παύουν να οδηγούν εκεί να παίζουν τις σπασμένες μας χειρονομίες αφού ο κόσμος γύρισε ανάποδα.
Ο στίχος του Αντρέα ζει μέσα σε μιαν εν εξελίξει θεατρική παράσταση και εκεί προσωποποιείται. Στη μισοφωτισμένη σκηνή παίρνει διαδοχικά πότε την ιδιότητα του θύτη και πότε την ιδιότητα του θύματος και όπως το φίδι που δαγκάνει την ουρά του, (ένα έμβιο ον / ερπετό, που επανέρχεται σταθερά ως κυρίαρχο σύμβολο στην ποίηση του Παγουλάτου), ο στίχος του (ό,τι κόβει κόβεται – τα σπαραγμένα μέλη ανθίζουν κ.ά.), κρύβει περισσότερα από όσα φανερώνει επιστρέφοντας τελετουργικά στην πρωτογενή του ιδιότητα, στον άφατο, τον άρρητο, τον ανείδωτο κόσμο της γενεσιουργού μήτρας.
Μιλώ στον ενεστώτα χρόνο για τον Ανδρέα Παγουλάτο σαν να μην έχει φύγει δια παντός από κοντά μας, σαν να είναι όντως όπως πάντα ο πιστός φίλος, ο συνοδίτης, ο σύντροφος και αρωγός, πάντα δίπλα μας.
μητέρα αυλαία χρώμα αβυσσαλέο φως θυμάμαι οξύνεται άλγος χάσμα ξάφνου βαθύτατο μητέρα ιεροτελεστίες ιερά λόγια επαναληπτικά φονεύοντας θάνατος παράτονος μητέρα στίξη της μητέρας γλώσσα ωσάν δίχτυ αναδύονται θύματα νισσσήμ ρόζα τρέβεζα εν Αθήναις κατα τας ομαδικάς συλλήψεις παρά των γερμανών εν έτει και μεταφέρθησαν εις το στρατόπεδον όπου και μόνιμη αφύπνιση μητέρα …
Ο Αντρέας Παγουλάτος, ο άνθρωπος του γεγονότος με την ιεραποστολική πίστη, πριν και πάνω απ’ όλα είναι ποιητής. Πολύ συχνά, τόσο με την ποίησή του όσο και με την έντονη φυσική του παρουσία και τις ποικίλες παρεμβάσεις του στο χώρο της κινηματογραφικής εικόνας και των εικαστικών, μας δίνει την εντύπωση ότι είναι ένας καλλιτέχνης του γκράφιτι, ότι χαράσσει, ότι γράφει κυριολεκτικά με τον λόγο ή τις πράξεις του όπου βρει, εκμεταλλεύεται την οποιαδήποτε διαθέσιμη επιφάνεια ή ανοιχτό χώρο, ή αισθήσεις, την οποιαδήποτε δεκτική και ανοιχτή συνείδηση που του προσφέρεται.
γιατί οι κόσμοι μας κρέμονται από μια κλωστή κάθε φορά κι από αυτά τα σημάδια, που είναι τροχιές των λέξεων και άγραφα ανθρώπινα μυστικά, εξαρτώνται πάρα πολλά· φορές φορές μια λέξη με τα μυστήριά της – την ίνα φωτός προς το άλεκτο – σώζει ένα σύμπαν.
