Καινούργια στήλη με μικρά κριτικά κείμενα.
Isol, Νοτούρνο, Συνταγές για όνειρα, μετ. Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, εκδ. Μάρτης, 2015
Ο ύπνος γίνεται ευχάριστος για τα μικρά παιδιά που επιθυμούν όνειρα γλυκά, μ’ ένα βιβλίο -παιχνίδι κοντά στο κρεβάτι! Διαβάζουμε τις συνταγές για όνειρα και βλέπουμε, βάζοντας τις σελίδες κάτω από τη λάμπα, όμορφα όνειρα για γατιά, βαρετά βιβλία, ταξίδια, φίλους, φανταστικές καταστάσεις που απασχολούν και προβληματίζουν το παιδί. Το Νοτούρνο είναι ένα βιβλίο χρηστικό, όπως συνηθίζεται πλέον στα παιδικά βιβλία, αλλά εντελώς διαφορετικό και πολύ μελετημένο: ένα άλμπουμ με σπιράλ για να γυρίζουν εύκολα οι σελίδες από ελαφρύ χαρτόνι, με ελάχιστη εικονογράφηση που συμπληρώνεται και εμφανίζεται όταν φωτιστούν οι εικόνες.
Μ. Ντ.
Richard Askay- Jensen Farguhar, Περί φιλοσόφων και τρελών, μετ: Χλόη Κολύρη, Μελάνι
Ένα βιβλίο για τη σχέση φιλοσοφίας και ψυχανάλυσης. Ο Χάιντεγκερ συνδέεται στενά με τον ψυχαναλυτή Μένταρ Μπος και δίνεται η ευκαιρία να δει τη ψυχοθεραπεία και την ψυχιατρική ως επιστήμες. Το βιβλίο περιλαμβάνει δύο μέρη, το πρώτο ένα θεατρικό με τον Χάιντεγκερ να αναλύεται από τον Μπος και τον Φρόιντ να ως επισκέπτη στα όνειρα του φιλοσόφου, που ο Μπος αναλύει. Στο δεύτερο μέρος περιγράφονται τα βασικά σημεία των δύο σχολών σκέψης.
Γ.Ν.Μ.
Το νόημα της ζωής, μετ: Ανδρέας Ανδρεάδης, εκδ. Θύραθεν και Oxford University Press.
Ένα παιγνιώδες βιβλίο που δεν στερείται φιλοσοφικής σκέψης καθώς ο συγγραφέας πάιζει με το ερώτημα «ποιο είναι το νόημα της ζωής» , και τις λέξεις που αποτελούν αυτή τη φράση. Επικαλούμενος άλλοτε τον Χάιντεγκερ, τον Σόπεναουερ, τον Νίτσε, τον Φρόυντ κι αλλού ,συχνά – πυκνά, τον Βιτγκεστάιν, ή παλιότερους φιλοσόφους διεισδύει σε μια σειρά ανοικτά ερωτήματα που μπορεί να απασχόλησαν τους φιλοσόφους αλλά δεν παύουν να συζητούνται και από τους θαμώνες ενός καφενείου. Με χιούμορ και ευφράδεια δίνει ένα κείμενο γοητευτικά αστραφτερό.
Γ.Ν.Μ.
Marta Sanmamed- Sonjia Wimmer, Κυπάρισσος, εκδ. Λιβάνη, 2014
Σε μία σοβαρή ρελάνς των εκδ. Λιβάνη όσον αφορά τις παιδικές εκδόσεις, ακόμα ένα βιβλίο με θέμα το θάνατο από μία συγγραφέα που τολμάει να πει τη λέξη και να οδηγήσει τα παιδιά στο νεκροταφείο, στον τόπο που ζωντανεύουν οι μνήμες, Γιατί χάνεται για πάντα ό,τι ξεχνιέται, όπως γράφεται στον υπότιτλο του βιβλίου. Σ’ αυτή την ιστορία οι ήρωες χάνουν αγαπημένα τους ζωάκια, ένα πουλί, τον γκρίζο κούνελο, το πόνι, ένα σκυλί. Τα περιμένουν τα παιδιά να επιστρέψουν, γιατί κανένας μεγάλος δεν τους λέει τι συνέβηκε! Μόνον ο Κυπάρισσος, αυτός ο νεαρός από τη μυθολογία που μεταμορφώθηκε σε δέντρο χάρη στον Απόλλωνα, νιώθει την ανάγκη της επαφής, καταλαβαίνει τα παιδιά και τα καλεί εκεί όπου βρίσκονται οι μνήμες από τους αγαπημένους.
Μ.Ντ.
Roxane Marie Galliez- Eric Puybaret, Άφησα την ψυχή μου στον άνεμο, εκδ. Λιβάνη, 2015
Η θεματολογία των παιδικών βιβλίων κάνει κύκλους. Τελευταία, πολλοί συγγραφείς επανέρχεται συστηματικά στο θέμα της απώλειας, των αγαπημένων προσώπων, και το αποτυπώνουν λογοτεχνικά. Θυμίζουμε τα πρόσφατα βιβλία των Βούλα Μάστορη, Αργυρώ Πιπίνη, Κώστα Πούλου. Η Γαλλίδα συγγραφέας έγραψε προς τον αναγνώστη ένα μακρύ τρυφερό ποίημα για τον παππού που έφυγε. Στις μεγάλες σελίδες του βιβλίου απλώνεται η αισθαντική εικονογράφηση, απλή και ευκρινής. Αλλά… δεν θα έπρεπε να τιμηθεί αυτός/ή που το μετάφρασε τόσο όμορφα, έστω κι αν η μετάφραση έγινε in house, όπως λέγεται; Δεν έχει καμία σημασία αν το κείμενο είναι σύντομο!
Μ. Ντ.
Hubert Ben Kemoun- Hervé Le Goff, Το σκιάχτρο που ήθελε να ταξιδέψει, αποδ. Γεωργία Τσάκωνα, εκδ. Ηλίβατον, 2015
Ένα ήρεμο ποίημα με διαλεγμένες λέξεις για το γέρικο σκιάχτρο που ξέμεινε σ’ ένα χωράφι που δεν καλλιεργείται πια. Εχθροί του παλιοί τα πουλιά, φίλοι του σήμερα. Ποιητική και η εικονογράφηση. Μαβής ουρανός για τη μοναξιά του, φωτεινά χρώματα για το ταξίδι και την αγάπη. Αναρωτιέται κάνεις τι είναι εκείνο που κάνει τα μεταφρασμένα παιδικά βιβλία να ξεχωρίζουν! Διακινδυνεύουμε να διατυπώσουμε τη σκέψη: Μήπως πολλοί δικοί μας συγγραφείς είναι βιαστικοί; Μήπως δεν ωριμάζουν οι ιδέες μέσα τους; Μήπως αφήνονται στο ψεύτικο συναίσθημα και γράφουν τεχνητά, δηλαδή γλυκερά έτσι όπως πιστεύουν ότι νιώθουν ή θα διαβάσουν τα παιδιά;
Μ. Ντ.
Mercer Mayer, Υπάρχει ένας εφιάλτης στη ντουλάπα μου, εκδ. Άγρα, 2015
Εφιάλτες άλογοι, τρομαχτικοί που παίρνουν τη μορφή τρομερών τεράτων και κρύβονται σε κάθε γωνιά του παιδικού δωματίου. Πώς να τους νικήσει το παιδάκι αν όχι με μια απειλητική γενναιότητα, τα όπλα του, τα πιστόλια, την άγρια φωνή του; Οι εφιάλτες μάς ακολουθούν σ’ ολόκληρη τη ζωή όμως δεν είμαστε ανίσχυροι μπροστά τους. Τους δαμάζουμε όταν μπορούμε, όπως ο μικρός της ιστορίας, ή τουλάχιστον συμπορευόμαστε μ’ αυτούς σε μια πορεία αυτογνωσίας και συνειδητοποίησης της ψυχικής μας δύναμης. Η εικονογράφηση φαίνεται να τοποθετεί την ιστορία σε κάποια απροσδιόριστη εποχή, τονίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο πως οι εφιάλτες υπάρχουν παντού και πάντα. Ελάχιστο κείμενο και εικόνες μου αφηγούνται τις οπτικές του παιδιού και του εφιάλτη σε μία έκδοση υψηλής αισθητικής.
Το σημαντικότερο κατά την άποψή μας είναι ότι διαθέτει μία ‘κρυμμένη’ παιδαγωγική η οποία υπονοεί ότι δεν είναι αναγκαίο και υποχρεωτικό να διατυπώνεται ο χρηστικός χαρακτήρας κάθε ιστορίας, ζήτημα από το οποίο υποφέρουν πολλά βιβλία Ελλήνων συγγραφέων με ανάλογα θέματα.
Μ. Ντ.
M.H.Abrams, Ο καθρέφτης και το φως, μετ: Άρης Μπερλής, Κριτική.
Σπανίζουν τα βιβλία κριτικών θεωριών και καλοδεχούμενο το βιβλίο αυτό του 1953 που αφορά σε ζητήματα θεωρίας της ρομαντικής κριτικής. Τι είναι όμως κριτική, και ποια είναι η έγκυρη κριτική; Ο Abrams θα πει ότι το κριτήριο δεν είναι η επαληθευσιμότητά της αλλά το εύρος, η ακρίβεια και η συνοχή των διορατικών συλλήψεων της ως προς τα συγκεκριμένα καλλιτεχνήματα και η επάρκεια με την οποία ερμηνεύει τα διάφορα είδη τέχνης. Ο συγγραφέας μένει κυρίως στην ποίηση των ρομαντικών της αγγλοσαξονικής σχολής αλλά και της σχέσης με τους μεγάλους της γερμανικής σκέψης. Ένα διεισδυτικό κείμενο για τον ρομαντισμό στην, όπως πάντα, φροντισμένη μετάφραση του Άρη Μπερλή.
Γ.Ν.Μ.
Σπύρος Γιαννακόπουλος, Ο Τρύφωνας από τη Δρακολανδία, εκδ. Πατάκη, 2015
Νέος συγγραφέας επεξεργάζεται την πεπατημένη που ορίζει τη μυθιστορηματική μοίρα δράκων και μάγων, των κακών αλλά και των τρομερά καλών. Ο Τρύφωνας, οικολόγος, φιλαναγνώστης, πολύγλωσσος αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα γιατί τα ρουθούνια του δεν βγάζουν φωτιά… για ν’ ανάψει την κουζίνα του. Ο μάγος Βρασίδας, η φωνή της λογικής στη Δρακολανδία, ανιχνεύει το ποιόν του, αφού μετά την εμφάνισή του στην πόλη, με τη συνδρομή και του τοπικού τύπου, όλοι τρελαίνονται από το φόβο. Δεν είναι η αντιστροφή των συνηθισμένων ρόλων που κάνει τη διαφορά, όσο το έξυπνο κι όχι εξυπνακίστικο παιδαριώδες χιούμορ, οι εναλλαγές στην πλοκή, οι ανθρώπινοι τύποι και κυρίως η υπόγεια λεπτή κριτική που ασκείται σε όλες τις πλευρές της ζωής, από τους θεσμούς μέχρι τις σχέσεις των δύο φύλων. Σημειώνουμε ότι θα έπρεπε να αποφευχθεί το όνομα Τρύφωνας στον τίτλο καθώς εμφανίζεται σε σειρά βιβλίων άλλου συγγραφέα στις ίδιες εκδόσεις. Μ. Ντ.
Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Ο Αληθινός τρικεράτωψ φοβάται;, εικ. Κωνσταντίνα Καπανίδου, εκδ. Πατάκη, 2015
Ένας τρικεράτωψ στο σχολείο! Δεν είναι όνειρο, δεν είναι ψεύτικος, είναι ο Αληθινός, όνομα και πράμα! Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος έχει γράψει βιβλία για κάθε καθημερινό θέμα που σχετίζεται με τα παιδιά: την τηλεόραση, τα βιβλία, τους μετανάστες, το φόβο, το ρατσισμό… Ο Αληθινός μιλάει για το σχολικό εκφοβισμό με όχημα ένα από τα παιχνίδια που εξιτάρει τα παιδιά, ένα δεινόσαυρο. Συγγραφέας έμπειρος, ξέρει πώς να μιλάει στους αναγνώστες και να πιάνει τον παλμό τους. Αλλά δεν θα σταθούμε σ’ αυτή του την ικανότητα. Θα σχολιάσουμε τη γραφή του που φανερά εξελίχτηκε μέσα στα χρόνια. Σ’ αυτό το τελευταίο βιβλίο γλιστράει μαλακά, με απίστευτη φυσικότητα από τη σκληρή πραγματικότητα, που ζει ο ήρωας, στο όνειρο και πάλι πίσω σε σημείο που ο αναγνώστης να εκπλήσσεται σε κάθε επεισόδιο. Γράφει μία ιστορία εξωστρεφή παρόλο που το θέμα της αφορά βαθιά και δύσκολα συναισθήματα. Αφηγείται δημιουργώντας εικόνες που τις φαντάζεσαι, συνομιλεί με την εικονογράφο που δίνει τη δική της εκδοχή για την ιστορία. Αποφεύγει με δυο λόγια να γράψει ένα βιβλίο από τα ίδια!
Μ. Ντ.
Μαρία Αγγελίδου, Το Βυζάντιο σε έξι χρώματα, Κόκκινο, Χρυσό, εικ. Κατερίνα Βερούτσου, εκδ. Μεταίχμιο, 2016
Στη Μαρία Αγγελίδου αρέσει η Ιστορία και ψάχνει πάντα τρόπους για να την αφηγηθεί. Να την αφηγηθεί όχι γραμμικά, αλλά να μιλήσει για συμβάντα, τα οποία μπορεί να ήταν καθοριστικά για την εποχή τους, αλλά που έχουν χαθεί ανάμεσα σε άλλα πιο προβεβλημένα. Στην νέα σειρά βυζαντινών βιβλίων που έγραψε η συνδετική γραμμή είναι τα χρώματα, μία περίφημη ιδέα που μπορεί να ανατρέψει τη διάχυτη γκρίζα εικόνα που έχουμε για το Βυζάντιο. Η εικονογράφος Κατερίνα Βέρουτσου ξεπερνάει τον εαυτό της! Η εικονογράφηση βγαίνει συχνά έξω από τα κείμενα. Δημιουργεί νέες ιδέες, νέες εικόνες, συνδυάζει και συνομιλεί με εικαστικές παραδόσεις, ανατολικές και δυτικές, οδηγώντας μας έτσι να σκεφτούμε πως ο ελληνικός μεσαίωνας ήταν μία εποχή πολύχρωμη και πολύτροπη.
Στη Μαρία Αγγελίδου αρέσει να γράφει ‘σειρές’. Η συγκεκριμένη σειρά λογοτεχνικών βιβλίων γνώσεων περιλαμβάνει έξι βυζαντινά χρώματα, διαθέτει εσωτερική λογική, αρχή και τέλος. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η γραφή της έχει ποιότητα και είναι σταθερά αναγνωρίσιμη. Κατά κάποιον τρόπο λοιπόν ξέρουμε τι θα διαβάσουμε στα βιβλία της. Ας μην παραβλέπουμε όμως το γεγονός ότι με τον τρόπο της παρασύρει τον αναγνώστη, όχι τόσο να επεκτείνει τις αναγνώσεις του, όσο να αφεθεί στη γοητεία που γεννά η ανάγνωση της Ιστορίας.
Μ. Ντ.
