της Χρύσας Σπυροπουλου
Ένα ιδιαιτέρως φωτεινό μυθιστόρημα είναι οι Μέρες θαυμαστής διαύγειας, το έργο του Άαρον Άππελφελντ(γεννήθηκε σε χωριό της άλλοτε Αυστροουγγαρίας1932-Ισραήλ 2018), του σημαντικού Ισραηλινού συγγραφέως, ο οποίος, μολονότι έζησε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης από όπου απέδρασε το 1942, και επιβίωσε περιπλανώμενος τρία χρόνια στα δάση, αρνήθηκε να χαρακτηριστεί ως συγγραφέας του Ολοκαυτώματος καθώς είχε την άποψη ότι «δεν μπορείς να είσαι συγγραφέας του θανάτου αφού το να γράφεις προϋποθέτει ότι είσαι ζωντανός».
Αν και στο εν λόγω μυθιστόρημα περιγράφεται το οδοιπορικό ενός επιζώντος της Σοά, ο οποίος περιπλανιέται στις ερημιές της Κεντρικής Ευρώπης, κατά τη διάρκεια μιας εξαιρετικά σκοτεινής περιόδου, ωστόσο τονίζεται η θετική πλευρά της ζωής, ο αγώνας για την επιβίωση, για την ενδυνάμωση του ψυχικού σθένους και τη σφυρηλάτηση των δεσμών μεταξύ των μελών της ομάδας, αλλά επιπλέον για την κατανόηση και τον σεβασμό προς τον έτερο.
Μέσω των λιτών αλλά ουσιαστικών περιγραφών του εσωτερικού και εξωτερικού τοπίου παρουσιάζεται από τη μια η πληγωμένη Κεντρική Ευρώπη και από την άλλη ο θρίαμβος της φύσης και της ζωής. Τονίζονται, όμως, και τα αντικρουόμενα συναισθήματα του ήρωα μπροστά σε κάθε καινούρια εμπειρία που αποτελεί δοκιμασία για τον ίδιο.
Οι περιπλανήσεις του μετατρέπονται σε οδοιπορικό αυτογνωσίας και διαδικασίας ωριμότητας, κατά τη διάρκεια της οποίας το παρόν συνδιαλέγεται με το παρελθόν, με τις εικόνες από την οικογενειακή εστία, τα όνειρα, τις σκηνές που έχουν ως πρωταγωνίστρια την ταλαντευόμενη και διαρκώς ανικανοποίητη μητέρα, ή κάποιες φορές τη σταθερή μορφή του πατέρα. Η μνήμη δίνει νόημα στο παρόν καθώς και το έναυσμα για την πρόοδο και την αλλαγή των δεδομένων προς το καλύτερο, προς ένα αισιόδοξο και πολλά υποσχόμενο μέλλον.
Οι γεμάτες ανθρωπιά περιγραφές, χωρίς ανούσιες μεγαλοστομίες, αποκαλύπτουν τις ουσιαστικές πλευρές της συνύπαρξης μέσω της ενσυναίσθησης, της αλληλεγγύης, της συγχώρεσης και της αποδοχής. Η ενοχή, που νιώθει ο ήρωας μερικές φορές, δεν θα σταθεί εμπόδιο να αποδεσμευτεί από τους προσωπικούς του δαίμονες και να προχωρήσει. Η οδοιπορία του στα μονοπάτια που τον οδηγούν από την κόλαση στο φως, ή η γνωριμία του με άλλους επιζώντες, τον φέρνουν αντιμέτωπο με τον ίδιο του τον εαυτό, με τις φοβίες και την ανασφάλειά του. Εντέλει, όμως, κατορθώνει να δαμάσει τον εφιάλτη και να διαχειριστεί με ψυχραιμία την πιθανή απουσία των αγαπημένων προσώπων.
Οι Μέρες θαυμαστής διαύγειας, που αποδόθηκαν στη γλώσσα μας με ζωντάνια, προσφέρουν στον αναγνώστη μικρές και ακτινοβόλες στιγμές που αποκαλύπτουν την εσωτερική δύναμη του ατόμου να προχωρήσει στη ζωή προσπερνώντας τις πολλές εκφάνσεις του κακού, το οποίο παρουσιάζεται έμμεσα και πάντως ανίσχυρο να εξαλείψει ό,τι θετικό ενυπάρχει στο άτομο.
Άαρον Άππελφελντ, Μέρες θαυμαστής διαύγειας, μετάφραση από τα εβραϊκά Μάγκυ Κοέν, Άγρα 2023
