της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Όταν κυκλοφόρησαν τα Μαθηματικά στην κουζίνα (Μεταίχμιο 2011), του Δημήτρη Χασάπη, καθηγητή Μαθηματικής Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το βιβλίο δεν προκάλεσε αίσθηση επειδή ένας πανεπιστημιακός έγραψε ακόμα ένα εκπαιδευτικό βιβλίο για παιδιά. Προκάλεσε αίσθηση γιατί απέδειξε ότι η μάθηση είναι μια ανοικτή διαδικασία με πολλά πλοκάμια που απλώνονται κάθε στιγμή σε κάθε πτυχή της ζωής. Ακούγεται κοινότυπο, αλλά πόσες παρόμοιες φουλ διδακτικά δύσκαμπτες και τελικά αποτυχημένες προσπάθειες έχουν γίνει καλυμμένες με τον μανδύα της παιδαγωγικής;
Σ’ αυτό το βιβλίο ο Δ. Χασάπης ‘διδάσκει’ τα μαθηματικά του μέσω της μαγειρικής. Αν αφήσουμε στην άκρη τη μόδα περί του μαγειρέματος και μιλήσουμε παιδαγωγικά, θα συμφωνήσουμε ότι η προετοιμασία του φαγητού, έκτος από κοινωνική δεξιότητα, έχει στενή σχέση με την πρακτική αριθμητική των πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου. Μαγειρεύοντας ταξινομείς και καταγράφεις υλικά, μετράς όγκο, χρόνο θερμοκρασία, υπολογίζεις κόστη, θερμίδες, ποσότητες, διαβάζεις μαθηματικά σύμβολα, μαθαίνεις τα κλάσματα, τα ποσοστά. Το πέτυχε προτείνοντας μία συμπληρωματική διδακτική προσέγγιση.
Το ίδιο σκεπτικό αναπτύσσει στα τέσσερα πρόσφατα βιβλία Μαθαίνω μαθηματικά μέσα από την τέχνη. Σ’ αυτά, το λόγο έχει η διδασκαλία της γεωμετρίας και ο Δ. Χασάπης χρησιμοποιεί τη ζωγραφική για να διδάξει τις βασικές της έννοιες που κρύβονται στο έργο τεσσάρων καλλιτεχνών. Πρόκειται για τα τετράπλευρα στον Μάλεβιτς, τον κύκλο στον Καντίνσκι, τη συμμετρία στον Έσερ, οι κάθετες και οι παράλληλες ευθείες γραμμές στον Μοντριάν. Είναι ολιγοσέλιδα βιβλία πρακτικής εξάσκησης στη γεωμετρία, όπου ο αναγνώστης πλάι στο βιβλίο του έχει μολύβι και χαρτί, χάρακα και διαβήτη για να κάνει τις δόκιμες του αλλά κι΄ έναν πίνακα του καλλιτέχνη ώστε να δει καθαρά το συνταίριασμα γεωμετρίας και ζωγραφικής . Οι απαραίτητοι ορισμοί είναι διατυπωμένοι άπλά, και στο παράρτημα υπάρχει μια σελίδα για τη θεωρία των χρωμάτων, εξίσου απλά δοσμένη.
Εκεί που πολλές φορές δημιουργείται πρόβλημα σε παρόμοια βιβλία είναι τα βιογραφικά στοιχεία των καλλιτεχνών, τα οποία γράφονται ‘ακαδημαϊκά’ και σε άλλη γλώσσα από το υπόλοιπο κείμενο (για παράδειγμα στα τα κατά τα άλλα καλογραμμένα βιβλία για τους Δ. Μυταρά, Κ. Τσόκλη, Γ. Μόραλη της Ε. Τσαλδίρη στις εκδ. Λίβανη, 2011). Ο Χασάπης τα πρόσεξε πολύ αποφεύγοντας το σκόπελο. Η βιογραφία κάθε καλλιτέχνη μαζί με τα θεωρητικάπου χρειάζονται στο παιδί για να καταλάβει, ίσως, τη θέση του καλλιτέχνη στην ιστορία της τέχνης δεν έπονται, ξεκομμένα, όπως συνήθως. Ανοίγουν αντίθετα το βιβλίο και δείχνουν την οργανική σχέση μεταξύ του ζωγράφου, της τέχνης του και του κυρίως θέματος που είναι η γεωμετρία. Τοποθετούν το ‘ποιος είναι’ και προχωρούν στο αντικείμενο.
Και κάτι τελευταίο για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς που θα ήθελαν να προεκτείνουν το κομμάτι ‘τέχνη’ των βιβλίων. Μια ματιά στα έργα των Ρομπέρ Ντελονέ, Παουλ Κλέε, Φερνάν Λεζέ, Ζωρζ Μπρακ, Πάμπλο Πικάσο ίσως δώσει περισσότερες ιδέες για τη σχέση μαθηματικών και ζωγραφικής.
Δημήτρης Χασάπης
Μαθαίνω μαθηματικά μέσα από την τέχνη- Μοντριάν, Καντίνσκι, Μαλέβιτς, Έσερ
Μεταίχμιο, 2015
