του Δημήτρη Σαραφιανού
Οι βαθιά υπαρξιακές εκθέσεις του Hydra School Project, σε επιμέλεια του Δημήτρη Αντωνίτση, μεταφέρθηκαν φέτος από τη Σχολή Εμποροπλοιάρχων της Ύδρας στην παλιά Δημοτική Αγορά. Έστω κι αν η μεταφορά αυτή ήταν αναγκαστική (λόγω της χρήσης της Σχολής ως εκλογικού κέντρου), έχει κι ένα συμβολικό χαρακτήρα: τα υπαρξιακά μαθήματα, τα Lessons Learned, όπως είναι ο τίτλος της φετινής ομαδικής έκθεσης, αφορούν το σύνολο της κοινωνίας και όχι ένα κλειστό εκπαιδευτικό μηχανισμό.
Στην προκείμενη περίπτωση, ορισμένα από αυτά τα μαθήματα είναι απολύτως επίκαιρα.
Οι χάλκινες κλωστές της Άννας Παγκάλου πλέκονται με σπόρους εξωτικών δέντρων και θροΐζουν απαλά με την αύρα. Μόνο που η αύρα αυτή προέρχεται από τα air condition (και μάλιστα από τα αέρια που εκλύονται από την εξωτερική τους μονάδα), θυμίζοντας μας τον (καθόλου εξωτικό) φαύλο κύκλο της κεφαλαιόκαινου εποχής μας.
Στην ίδια κατεύθυνση, «Η λογική του δάσους» του Νίκου Τσικούρα μπορεί να εκκινεί από την ιδέα του πληροφορικού δυαδικού ρυθμού, μπορεί να φέρει την επικαλυπτική μορφή της κουρτίνας, πλην όμως αποκαλύπτει πολύ περισσότερα για την ουσία του δάσους, που δεν είναι βέβαια αυτή του ανθρωποκεντρικού ξέφωτου: ακόμα και στην πιο αδιαφανή του όψη, αυτή του δάσους της βροχής, το δάσος είναι ένα σύνολο μονοπατιών, που οφείλουμε να περπατήσουμε, όχι για να τα απολαύσουμε ωφελιμιστικά αλλά για να μάθουμε να συμβιώνουμε με ένα κόσμο που μας ξεπερνάει.
Είμαστε άλλωστε μια ψηφίδα σε ένα ευρύτερο σύμπαν, όπως αναδεικνύει και η Χριστίνα Νάκου με τα «Ερωτικά της γράμματα προς τον Τζιορντάνο» Μπρούνο και συναποτελούμε μαζί μ’ αυτό ένα χάρτη, στον οποίο αποτυπώνονται δρόμοι, σημεία σύνδεσης, σύνορα, σύνορα όμως τα οποία είναι διαπερατά. Γιατί όταν τα σύνορα κλείνουν ερμητικά, δεν ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο. Όταν τα σύνορα γίνονται φράκτες, τα άτομα ναυαγούν, βυθίζονται στον βόρβορο που μέσα στην αυτοαναφορικότητά τους περνάνε για κόσμο.
Στην εννοιολογική ποιητική τέχνη του Anders Widoff είναι εμφανής η προσπάθεια για δημιουργία μιας νέας γλώσσας και μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης. Όσο κι αν αυτή η γλώσσα μάς αποκαλύπτεται μέσα από την άρνησή της («οι λέξεις ψεύδονται, οι αφαιρέσεις ψεύδονται»), η σχέση εμπιστοσύνης οικοδομείται ακριβώς μέσα από την καθ΄ υπερβολή άρνησή της, αφού εντέλει χάρη στην αφαίρεση προσεγγίζουμε τις κρυμμένες ουσίες και ποιότητες των πραγμάτων, όπως στην πιο απλή μινιμαλιστική μορφή των δύο ζωγραφικών κήπων σε πλεξιγκλάς. Στην ίδια αίθουσα οι χορευτικοί πίνακες του Federico Vecchi, ανάμεσα σε γκράφιτι και photoshop, ανάγουν σε κεντρικό θέμα την ίδια τη διαδικασία της αφαίρεσης, αφού οι πινελιές αφαιρούνται και μένει μόνο το εφήμερο της αποτύπωσής τους. Ψεύδονται με αυτό τον τρόπο ή στην αφαιρετική τους καθαρότητα μας παρασέρνουν στην ίδια τη χορευτική τους ποιότητα για να στροβιλιστούμε σε νέες ανθοφόρες πραγματικότητες;
Παραμένοντας σε πιο υπαινικτικές μορφές μαθημάτων, τόσο οι γλυπτικοί όσο και οι ζωγραφικοί κόσμοι του Αντώνη Στοαντζίκη μάς ξεναγούν σε ένα περιβάλλον όπου η διάκριση μεταξύ ανθρωπογενούς και μη ανθρωπογενούς κατασκευής είναι δυσδιάκριτη, αφού το αποτέλεσμα θυμίζει περισσότερο παραισθησιακά κοχύλια και κοράλλια. Παραπέμποντας με τον τρόπο τους σε πορτρέτα του Αρτσιμπόλντο, οι ανάγλυφοι πίνακες του Στοαντζίκη μας υπενθυμίζουν ότι ο κόσμος μας είναι πολύ λιγότερο ανθρωποκεντρικός, πιο σύνθετος, τυχαίος και γεμάτος κενά απ’ όσο νομίζουμε. Πολυπλοκότητα και πολυπολιτισμικότητα που, με τον δικό της τρόπο, αναδεικνύει με τα υφάσματά της και η Malin Hederus, ενώ η Eugenie Livanos μας επιστρέφει στην εξπρεσιονιστική ουσία του βλέμματος.
Τα ερωτικά memento mori της Judith Hudson αποτελούν, αντίθετα, την πιο πρόδηλη μορφή μαθήματος. Όμως εδώ το «θυμήσου ότι θα πεθάνεις» δεν παίρνει ούτε μια ασκητική όψη ηθικών αξιωμάτων για τη μεταθανάτια ζωή, ούτε καν μια επικούρεια όψη να χαρούμε τη ζωή, γιατί ο θάνατος είναι ένα με την ανυπαρξία. Γίνεται ένα ερωτικό πανηγύρι, πολύ πιο έντονο ακόμα και από τη μεξικάνικη μέρα των νεκρών, γιατί ο θάνατος είναι εδώ παρών, πεθαίνουμε κάθε μέρα, συνδιαλεγόμαστε και συν-ουσιαζόμαστε μαζί του και έτσι η ζωή αποκτά τη βαρύτητα, την επιτακτικότητα και την εκρηκτική διάσταση που της ταιριάζει. Ένα μάθημα που πιο υπαινικτικά αντικαθρεπτίζεται στους λευκούς όνυχες της Olympia Scarry, οι οποίοι περιέχουν μέσα στην τεκτονική στρωματογραφική δομή τους τη σχεδόν αδιόρατη, βραχύχρονη και λεπταίσθητη τομή της ανθρώπινης χειρονομιας.
Τα μεταμοντέρνα μπαρόκ τεχνουργήματα του Κώστα Λαμπρίδη, που συνήθως παίρνουν τη μορφή φαντασιακών, παραληρηματικών επίπλων, εδώ διυλίζονται στη συμπαγή μορφή του βράχου, παρότι εξακολουθούν, βέβαια, να συγκροτούνται από διαφορετικά υλικά. Με αυτό τον τρόπο, το μήνυμα του πολυσύνθετου χαρακτήρα κάθε ταυτότητας αποκτά πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα. Πολλώ δε μάλλον όταν εκτίθεται μαζί με την πιο στιβαρή παρουσία της έκθεσης: τα φλεγόμενα γλυπτά και πίνακες της Oda Jaune που, είτε με την πιο ροντενική μορφή του γλυπτού είτε με την πιο καραβατζική μορφή του πίνακα, μας φέρνουν στη μνήμη το παλιό, αλλά τόσο μετεκλογικά επίκαιρο μάθημα του Χικμέτ: «αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, αν δεν καούμε εμείς, πώς θα γεννούν τα σκοτάδια λάμψη;» Το μάθημα αυτό δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα μιας μονολιθικής ταυτότητας, αλλά ως επιλογή του καθένα, με τις αντιφάσεις και την πολυπλοκότητά του. Και ακριβώς, σε συνδυασμό με το μάθημα της Hudson, έρχεται να τονίσει ότι με αυτό τον τρόπο (φλεγόμενος από ζωή, αντιμαχόμενος το σκοτάδι) μπορείς να ζήσεις τη ζωή σου στη νοηματοδοτούσα πληρότητά της.
* Ο Δημήτρης Σαραφιανός είναι νομικός και κριτικός τέχνης, επικεφαλής του «Λόφος art project». Το «Λόφος art project» είναι μια νέα πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην ανάδειξη των έργων του Πάνου Σαραφιανού (www.panossarafianos.gr) και της Μαίρης Χατζηνικολή (www.maryhatzinikoli.gr), καθώς και στη δημιουργία ενός χώρου εκθέσεων και εκδηλώσεων (στην οδό Βελβενδού 39, στην Κυψέλη), όπου θα συναντιέται η τέχνη με τη ζωή.
info
Hydra School Projects, Lessons Learned
Σύλληψη και επιμέλεια: Δημήτρης Αντωνίτσης
Παλαιά Αγορά Ύδρας
Διάρκεια: 17.6-17.9.2023
Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 11.00-14.00 & 19.00-22.00
Είσοδος ελεύθερη
