γράφει ο Δημήτρης Φύσσας
Ντον ΝτεΛίλο, «Η σιωπή». Μυθιστόρημα. Μετάφραση, Εισαγωγικό σημείωμα Ζωή Μπέλλα – Αρμάου. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2021.
Χάος: οι (τηλε)πικοινωνίες διακόπτονται, όλες οι οθόνες σβήνουν, τ’ αεροπλάνα κάνουν αναγκαστικές προσγειώσεις, οι άνθρωποι βγαίνουν μόνο πεζοί στους δρόμους, η κορυφαία αθλητική διοργάνωση των ΗΠΑ καρκινοβατεί. Φταίνε οι Κινέζοι, τα κρυπτονομίσματα, τα ντρόουνς(!), ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η τεχνολογική εξάρτηση; Οι ήρωες/ίδες αναρωτιούνται μέχρι τέλους.
Αντικειμενικά είναι μετα-καταστροφική επιστημονική φαντασία, δίνει όμως την εντύπωση σημειώσεων για μελλοντικό βιβλίο. Χάος και στην αφήγηση: τεμαχισμένη κι ανολοκλήρωτη (με σχοινοτενείς ωστόσο τίτλους κεφαλαίων)· για μένα ελάττωμα.
Το σύντομο μυθιστόρημα υστερεί, κατά την ταπεινή μου αναγνωστική γνώμη, έναντι άλλων του αγαπημένου μου συγγραφέα.
Μετάφραση: φιλότιμη (υποσημειώσεις 2, 6!) λίγες αντιφάσεις επιλογών, κάποιοι αγγλισμοί.
(Λέξεις 100)
Τόμας Χάρντερ, «Ο πόλεμος του ΄Αντυ. 9 Απριλίου 1940 – 9 Απριλίου 1945. Η ιστορία του Δανού Anders Lassen, ήρωα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου». [Φωτογραφίες εντός κειμένου – Χάρτες – Συντομογραφίες – Βιβλιογραφία – Πηγές]. Μετάφραση από τα δανέζικα Παναγιώτα Γούλα. Επιμέλεια Δήμητρα Ασημακοπούλου. Πρόλογος Ιωάννης Στεφανίδης. Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021.
Ο Λάσεν, ταγματάρχης του βρετανικού στρατού στα 24 του (!), σκοτώθηκε σε μια ξεχασμένη σήμερα μικροεπιχείρηση κοντά στη Φεράρα, μόλις ένα μήνα πριν λήξει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Τούτη η βιογραφία-μη-αγιογραφία αφηγείται πώς αυτός ο νεαρός, πατριώτης, ήδη σκληροτράχηλος Δανός αστός παράτησε το Εμπορικό Ναυτικό, εκπαιδεύτηκε στις Ειδικές Δυνάμεις και πήρε μέρος σε πλήθος επιχειρήσεων σε Αφρική – Ευρώπη, ανάμεσά τους και στην Ελλάδα (Κρήτη, νησιά Αιγαίου, Κύθηρα, Αθήνα, Θεσσαλονίκη κλπ).
Εξαιρετικά τεκμηριωμένο, διάσπαρτα χιουμοριστικό (αξέχαστη η παρέλαση-τσίρκο-θρίαμβος στην απελευθερωμένη Θεσσαλονίκη!), καλομεταφρασμένο, το βιβλίο δεν απευθύνεται σε στρατόκαυλους, μα σε απαιτητικό αναγνωστικό κοινό. Αξιοπρεπής πρόλογος, μέτρια επιμέλεια κειμένου, ωραία έκδοση.
(Λέξεις 99)
Herman Ungar, «Οι ακρωτηριασμένοι». Μυθιστόρημα. Μετάφραση Βασίλης Πατέρας. Επιμέλεια – Επίμετρο Πελαγία Τσινάρη. Εκδόσεις Printa-Ροές, Αθήνα 2020.
Ο Ούνγκαρ, Εβραίος της Τσεχοσλοβακίας που έγραψε γερμανικά και πέθανε νέος (σαν άλλος Κάφκα, με τον οποίο γνωρίζονταν), δείχνει πώς η χαμηλή αυτοεκτίμηση και οι συνεχείς αβεβαιότητες ενός ταλαίπωρου, μοναχικού τραπεζοϋπάλληλου διαβρώνουν / διαλύουν την ψυχολογική, σεξουαλική, οικονομική, κοινωνική, θρησκευτική ζωή του, μέχρι την κορύφωση, την εμπλοκή του δηλαδή σε πραγματικό / συμβολικό φόνο.
Ο μοντερνισμός (προσοχή: φροϊντογενής μοντερνισμός σε θέμα, δόμηση, ύφος, δίχως τίποτα το ακαταλαβίστικο) ξεχειλίζει και το βιβλίο αστράφτει σχεδόν έναν αιώνα μετά (1923!).
Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές, μα και στην υπεύθυνη της «γερμανόφωνης» σειράς Τατιάνα Λιάνη. Διδάσκομαι ασταμάτητα από τον ανεξάντλητο κεντροευρωπαϊκό μεσοπόλεμο.
(Λέξεις 97).
Maria Papadima (επιμέλεια) et alios, «Πολίτες της Βαβυλωνίας. Οι μεταφραστές και ο λόγος τους». Εκδόσεις νήσος, Αθήνα 2021.
Τριάντα ποικιλόγλωσσοι/ες σημαντικοί/ές μεταφραστές/άστριες (Βαρών–Βασάρ, Βλαβιανός, Γυπαράκη, Δημητριάδης, Δημητριάδου, Ευσταθιάδη, Μαργέλου, Ίσαρης, Ιωαννίδου, Καλιφατίδης, Καλοκύρης, Καφάογλου, Κόνολι, Κουγιά, Κουμούτση, Κουνεζή, Κυριακίδης, Νούσια, Ντε Ρόζα, Παλαιολόγος, Παναγιωτίδου, Παπαδήμα, Παππάς, Πασχάλης, Πρατσίνης, Σχινά, Γκονθάλεθ, Φραγκόπουλος, Χάρης, Χατζόπουλος) αναπτύσσουν διαφορετικές κι ενίοτε απροσδόκητες πτυχές της τέχνης τους, τις οποίες η ακούραστη επιμελήτρια, καθηγήτρια Μεταφρασεολογίας στο ΕΚΠΑ / μεταφράστρια, μετά από εφτάχρονο μόχθο, οργανώνει σε τέσσερις ενότητες: Θεωρητικές προσεγγίσεις, Μεταφρασεολογικά – Από τη θεωρία στην πράξη – Μεταφραστές επί το έργον – Μεταφραστικές διαδρομές, De profundis.
Αποτέλεσμα συναρπαστικό, δώρο σε όσους/ες διαβάζουμε μεταφρασμένη Λογοτεχνία.
Την άψογη έκδοση ολοκληρώνουν πυκνότατος Πρόλογος της Παπαδήμα και βιογραφικά των συντελεστών.
(Λέξεις 100)
Φράνσις Σκοτ Kι Φιτζέραλντ «Το ράγισμα». [Αυτοβιογραφική καταγραφή]. Εισαγωγή – Μετάφραση – [Σημειώσεις] – Χρονολόγιο Καρολίνα Μέρμηγκα. Εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα 2020.
Σχεδόν πέντε χρόνια πριν τον πρόωρο –φαινομενικά– θάνατό του (Δεκ. 1940), ο Φιτζέραλντ δημοσιεύει στο περιοδικό «Esquire», σε τρεις συνέχειες, αυτό το εξαιρετικά ειλικρινές και με πλήθος αλλότριων αναφορών κείμενο, που είναι ταυτόχρονα: σχεδίασμα πρώιμης αυτοβιογραφίας, απολογισμός ανεκπλήρωτων στόχων και τελικά έκπτωσης, φιλοσοφικό δοκίμιο, δήλωση καθυστερημένης επαφής με την πραγματικότητα της ρεαλιστικής (ή έστω μιας κάποιας) σκέψης και συγγραφική δέσμευση για το μέλλον (ποιο μέλλον; Αυτό που θα ξετυλιγότανε λαμπρό για το έργο του, post mortem ωστόσο για τον ίδιο).
Η Μέρμηγκα εισάγει, μεταφράζει, υποσημειώνει και χρονολογεί το ορθεπίγραφο «Ράγισμα» και το συγγραφέα του υποδειγματικά. Συνολικά, πολύ αξιόλογη εκδοτική προσφορά.
(Λέξεις 100)
James Emerson, Count Pecchio, W.H. Humphreys, «Στην Ελλάδα του 1825. Τα ημερολόγια τριών Ευρωπαίων περιηγητών-εθελοντών». Μετάφραση – Πρόλογος Θαλής Ν. Καραγιαννόπουλος. [Υποσημειώσεις του μεταφραστή, Ευρετήριο κύριων ονομάτων]. ΄Εκδοση Λαβύρινθος, Αθήνα 2021.
Mέσα στο γιορταστικό ορυμαγδό της 200ετίας, να ένα από τα ξεχωριστά βιβλία: η πρώτη πλήρης μετάφραση των τριών ημερολογίων (μαζί με τα Παραρτήματά τους), από τη δίτομη λονδρέζικη έκδοση του 1826, σε επίτομη ελληνική εκδοχή.
Τα κείμενα του αρχικά ριζοσπάστη Ιρλανδού (1804 – 1869), του Ιταλού κόμη (1785 – 1837) και του Άγγλου τυχοδιώκτη (1800; – 1826), πέρα από το αυτονόητο πολεμικό – πολιτικό ενδιαφέρον τους (το 1825 ήταν κρισιμότατη χρονιά για την Επανάσταση), αναδείχνουν κυρίως πολλές βρόμικες και αντιηρωικές πλευρές, ξεχασμένες σήμερα, εκείνου του πολλαπλού πολέμου.
Νομίζω ότι μεταφραστής και εκδότες (γνωστοί παλαιοβιβλιοπώλες, άλλωστε) μπορούν να είναι περήφανοι για το αποτέλεσμα.
(Λέξεις 99)
βρες τα και εδώ
