του Φίλιππου Φιλίππου
Η αγάπη κι ο θαυμασμός του Νίκου Βεργέτη (ζει και εργάζεται στην Αθήνα) για την λατινοαμερικανική λογοτεχνία, ιδιαίτερα για το έργο του Χιλιανού Ρομπέρτο Μπολάνιο, τον ώθησε να γράψει ένα αινιγματικό μυθιστόρημα πλημμυρισμένο από μοτίβα, φράσεις από βιβλία, αλλά και ταξίδια σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Το μυθιστόρημά του Τετάρτη, μετά το Φρουμέλ (εκδ. Κυψέλη), ξεκινάει με έναν ανώνυμο αφηγητή, ο οποίος βγαίνει σε κατάσταση μέθης από κάποιο ουζερί των Εξαρχείων ονόματι Φρουμέλ (βρίσκεται στην οδό Μαυρομιχάλη) έχοντας στο μυαλό του ποικίλες σκέψεις για το γράψιμο ενός βιβλίου, το «καλύτερο βιβλίο όλων των εποχών». Μάλιστα, εξομολογείται ότι στο τελευταίο του βιβλίο έδωσε βάση στην ιστορία, θεωρώντας ότι αυτά που θέλει να πει κάποιος πρέπει να το κάνει μέσω μιας ιστορίας, μιας αφήγησης, και όχι με τη μορφή δοκιμίου. Το κομμάτι αυτό του κειμένου, το πιο άρτιο από όσα θα ακολουθήσουν, δείχνει τις δεξιότητες του συγγραφέα ως αφηγητή, τις οποίες έδειξε στα τρία προηγούμενα βιβλία του, και ταυτόχρονα αποτελεί παρακαταθήκη για το μέλλον.
Κι αφού ο αφηγητής αναφερθεί στους συγγραφείς που «ψοφάνε για μια μόνιμη στήλη σε κάποια φυλλάδα», και τους άλλους που κάνουν τα αντίθετα από όσα μαθαίνουν στα «γαμημένα σεμινάρια δημιουργικής γραφής», μιλάει για μια φιγούρα που του δίνει κάτι χειρόγραφα. Είπαμε, είναι μεθυσμένος. Τα χειρόγραφα αποτελούν την ιστορία μιας γυναίκας, της Ιφιγένειας Μανιτάκη, για την οποία μιλούν ένα σωρό άνθρωποι, πρώτοι κάποιος Αλέξανδρος και κάποιος Αργύρης που τη γνώρισαν στα Εξάρχεια και έγιναν φίλοι, και μαζί της καταπιάστηκαν με τη χρήση και την πώληση ναρκωτικών. Η Ιφιγένεια είναι όμορφη και δυναμική και κάποια στιγμή αναζητά την περιπέτεια και τη γνώση στη Λατινική Αμερική, μάλιστα έχει «τρέλα» με τους συγγραφείς της, ειδικά τον Μπολάνιο.
Το κείμενο αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μαθαίνουμε μέσω διαφόρων πραγματικών προσώπων, μεταξύ των οποίων και ο καλλιτέχνης φωτογράφος Γιώργος Θωμόπουλος και η επιμελήτρια Λένια Μαζαράκη, τη ζωή της ηρωίδας στην Ελλάδα, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και στο δεύτερο τις περιπέτειές της σε χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η αναφορά στην Αργεντινή μας δίνει την ευκαιρία να μάθουμε λίγα πράγματα για το δικτατορικό καθεστώς της χώρας στη διάρκεια του εικοστού αιώνα, για τα θύματά του και τις απαγωγές παιδιών, για τις Μητέρες και τις Γιαγιάδες της Πλατεία του Μάη, ενώ η αναφορά στη Χιλή μας θυμίζει το διδακτορικό καθεστώς του Πινοτσέτ και την εκτέλεση του τραγουδιστή Βίκτορ Χάρα. Τι έψαχνε στη συγκεκριμένη ήπειρο η Ιφιγένεια; Τον Μπολάνιο ή κάτι άλλο; Μήπως ήθελε να ξεκουράσει τις αναμνήσεις της από τον Αργύρη;
Κλείνοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης κλείνει τα μάτια και προσπαθεί ν’ ακολουθήσει τα ίχνη της ηρωίδας στο μεγάλο ταξίδι της, ενώ ήδη ο Νίκος Βεργέτης τον έχει ταξιδέψει, μέσω της Ιφιγένειας, στον μαγικό κόσμο της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Αυτό είναι το μεγάλο κέρδος που αποκομίζει από το Τετάρτη, μετά το Φρουμέλ, ένα βιβλίο για τη γραφή και τους δημιουργούς. Σίγουρα, αναμένουμε από αυτόν κάτι λιγότερο περίπλοκο και κάτι περισσότερο κοντά στην κλασική αφήγηση, λ.χ. εκείνην του Νίκου Καββαδία και του Φραντς Κάφκα, τους οποίους μνημονεύει.
Νίκος Βεργέτης,Τετάρτη, μετά το Φρουμέλ, Εκδόσεις Κυψέλη, 2023
