του Σπύρου Κακουριώτη
παράδοση Με ένα ανέκδοτο κείμενο του Τίτου Πατρίκιου, για την παράδοση και τη νεωτερικότητα στην τέχνη και στην ποίηση, το οποίο προτάσσεται της ύλης του περιοδικού, κυκλοφόρησε το νέο διπλό τεύχος (240-241) της έκδοσης λόγου και τέχνης Το Δέντρο. Πρόκειται για το κείμενο της ομιλίας του ποιητή κατά τη διάρκεια της τελετής αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πατρών, στο οποίο εξετάζει την «παράδοση» ως προϊόν της νεωτερικότητας και ως γενεαλογική αναφορά για ποικίλα ριζοσπαστικά κινήματα της πρωτοπορίας. Από τα πολλά και διαφορετικά κείμενα που φιλοξενούνται στις σελίδες του ανά χείρας τεύχους αξίζει να σημειωθεί το μελέτημα του Δημήτρη Δημηρούλη για τους «καημούς της περιφέρειας» και τη σχέση της με το (λογοτεχνικό) μητροπολιτικό κέντρο, οι αναμνήσεις της ζωγράφου Εύας Μπέη από τη μαθήτρια του Παρθένη Ρέα Λεονταρίτου, αλλά και το γραμμένο σε καταιγιστικούς ρυθμούς διήγημα του Σάκη Σερέφα με τίτλο «Δεν δύναμαι». Ακόμη, ξεχωρίζουν μια συνέντευξη του Ουμπέρτο Έκο για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης («Όταν η εφημερίδα μετατρέπεται σε μηχανή λασπολογίας»), καθώς και η συζήτηση του Τζορτζ Στάινερ με τον Νίκολας Σέξπιρ («Σε καιρούς καταστροφών ο κόσμος θα ξαναρχίσει να διαβάζει»), αλλά και ένα απόσπασμα από το ολιγοσέλιδο βιβλιαράκι του σοβιετικού συγγραφέα Μπορίς Πολεβόι, Εντυπώσεις μου από την Ελλάδα, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1959. Η ύλη του τεύχους συμπληρώνεται από τη μόνιμη στήλη «Τα φύλλα», όπου την πνευματική –και μη– επικαιρότητα σχολιάζουν οι: Νικήτας Σινιόσογλου, Λάκης Δόλγερας, Θανάσης Μαρκόπουλος, Θωμάς Λιναράς, Δημήτρης Μπάμπας, Μίλτος Φραγκόπουλος κ.ά.
[ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, Τζ. Αλεβιζάτου 82, 156 69, Παπάγου, 210-380.46.30, dentromag@yahoo.gr]
πόλεμος «Ο πόλεμος δεν έπαψε ποτέ στον πλανήτη μας. Πότε κοντά και πότε μακριά μας. Κι αν δεν ακούμε τον αχό του, τον διαβάζουμε στα μάτια όλων όσοι τρέχουν μακριά του –και πνίγονται ξανά και ξανά στη Μεσόγειο, που έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο κοιμητήρι». Θυμίζοντας ότι ο πόλεμος είναι στην πόρτα μας και μνημονεύοντας τη Γιουγκοσλαβία, τη Συρία ή την Ουκρανία, το τριμηνιαίο περιοδικό ποίησης Τα Ποιητικά αφιερώνουν το 49ο τεύχος τους στην ποίηση και τον πόλεμο. Ξεκινώντας από τις αγωνίες μιας άλλης εποχής («που μοιάζει σήμερα πολύ οικεία»), το καλό περιοδικό μάς θυμίζει τις αγωνίες των πνευματικών ανθρώπων όπως αποτυπώθηκαν τον Ιούνιο του 1957 στην Επιθεώρηση Τέχνης (τχ. 30), μέσα από τη διακήρυξη επτά καλλιτεχνικών περιοδικών «ενώπιον του κινδύνου τον οποίον διατρέχει η ανθρωπότης … από την απειλήν ενός ατομικού πολέμου», την έκκληση δεκάδων πνευματικών ανθρώπων («Το ελληνικό πνεύμα για τη σωτηρία της ανθρωπότητας»), αλλά και μέσα από σχετικά λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα (Νικηφόρος Βρεττάκος, Γιάννης Ρίτσος, Κώστας Καρυωτάκης, Όσκαρ Ουάιλντ, Γκιγιόμ Απολιναίρ, Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι, Ζακ Πρεβέρ κ.ά.) Η ύλη του περιοδικού, που κυκλοφορεί με τη φροντίδα των εκδόσεων Γκοβόστη, συμπληρώνεται από το μελέτημα του Θεοδόση Πυλαρινού για την αρχαία κυπριακή γραμματεία στο έργο του Κυριάκου Χαραλαμπίδη, καθώς και βιβλιοκρισίες για ποιητικές συλλογές των Νίκου Πουλινάκη, Γιώργου Βέη, Ελένης Παπανδρέου, Φάνη Παπαγεωργίου και Ελευθερίας Θάνογλου, καθώς και για τη μελέτη του Γιάννη Παππά για τον ποιητή Ηλία Γκρη (Βίωμα ιθαγένειας και μυθοποιητική εντοπιότητα).
[ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, Ζ. Πηγής 73, 106 81, Αθήνα, tapoiitika.wordpress.com, poetry@govostis.gr]
απόντες Με ένα αφιέρωμα στο έργο δύο ποιητών που πέθαναν πρόσφατα, του γεννημένου στο Βελιγράδι αμερικανού Charles Simic (1938-2023) και του πολυσχιδούς και πολυπράγμονα γερμανού Hans Magnus Enzensberger (1929-2022), κυκλοφόρησε το νέο τεύχος (31ο) του εξαμηνιαίου περιοδικού για την τέχνη της ποίησης Ποιητική. Ανθολογούν και μεταφράζουν οι Χάρης Βλαβιανός – Γιώργος Τσακνιάς και Βασίλης Τσαλής, αντίστοιχα. «Δεν έχουμε παράπονο./ Έχουμε δουλειά./ Είμαστε χορτάτοι./ Τρώμε.»: η γερμανική μεσαία τάξη βρίσκεται στο στόχαστρο του Εντσενσμπέργκερ στο «Middle Class Blues», αλλά το ευθύβολο ποιητικό σχόλιό του ισχύει εξίσου για τις μεσαίες τάξεις όπου γης… Ανάμεσα στην λοιπή ποιητική ύλη του περιοδικού, που κυκλοφορεί με τη φροντίδα των εκδόσεων Πατάκη, ξεχωρίζουν «Τα σονέτα στον Ορφέα» του Rainer Maria Rilke, σε μετάφραση Μαρίας Τοπάλη, «Η φούγκα του θανάτου» του Paul Celan, σε μετάφραση Ντάντης Σιδέρη Σπεκ, καθώς και η ανθολόγηση από το έργο τεσσάρων ιρανών ποιητριών (Παρβίν Ε’τεσάμι, Σιμίν Μπεχμπαχάνι, Φορούγ Φαροχζάντ, Μαχβάς Σάμπετ), σε μετάφραση Μαρίας Πατακιά. Ακόμη, στις σελίδες της Ποιητικής φιλοξενούνται δοκιμιακά κείμενα για τον Γιάννη Ρίτσο (Γιώργος Βαρθαλίτης), τον Τίτο Πατρίκιο (Ευριπίδης Γαραντούδης, Μαρια Διαμαντοπουλου) και τον Κώστα Καρυωτάκη του Ανδρέα Εμπειρίκου (Αθηνά Ψαροπούλου), ενώ ο Γιώργος Λαμπράκος διερευνά την αλκοολική μέθη στην ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα και στα ρεμπέτικα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί το εκτενές μελέτημα της Ειρήνης Καββαδία για την καθ’ ημάς στρατοπεδική λογοτεχνία, όπως αποτυπώνεται στους ποιητικούς αντικατοπτρισμούς του κολαστηρίου της Μακρονήσου στο έργο των Ρίτσου, Λειβαδίτη, Λουντέμη, Πατρίκιου, Τζ. Καρούσου, Τ. Σπυρόπουλου, Μ. Φουρτούνη.
[ΠΟΙΗΤΙΚΗ, Πειραιώς 38, 104 37, Αθήνα, vlavianos@patakis.gr]
παρόντες «Συνήθως οι επέτειοι … αν δεν είναι εθνικοί αφορούν έναν στενό πυρήνα ανθρώπων που σχετίζονται άμεσα με το συμβάν. Δεν έχουν τόσο εορταστικό χαρακτήρα όσο αποτελούν μιαν ευκαιρία για αποτίμηση, αξιολόγηση όσων διαδραματίστηκαν στο μεσοδιάστημα». Με αυτά τα λόγια η σύνταξη του περιοδικού Μανδραγόρας εισάγει τον αναγνώστη στο 68ο τεύχος του τετραμηνιαίου περιοδικού για την τέχνη και τη ζωή, το οποίο συμπληρώνει, αισίως, τα τριαντάχρονά του, που «περισσότερο προσφέρονται για περισυλλογή παρά για παράτες». Μνημονεύοντας τους πρώτους συνεργάτες του περιοδικού, ζώντες και τεθνεώτες, σημειώνει: «Σαν view master περνούν από μπρος μας εικόνες: όρθιοι οι περισσότεροι … να ανταλλάσσουμε δυναμικά απόψεις για το όνομα, τις χαρτομακέτες και τα σχέδια με το λογότυπο να πηγαινοέρχονται από χέρι σε χέρι». Από εκεί ξεκίνησε μια διαδρομή «δύσκολη, προκλητική, ενίοτε τραγική και αβέβαιη», γεμάτη παρόντες και, όλο και πιο πολύ, απόντες· γεμάτη τόπους μνήμης, προσωπικούς και συλλογικούς: «Αλλιώς τα είχαμε φανταστεί κι αλλιώς το πράγμα μάς προκύπτει», καταλήγει μελαγχολικά το «γράμμα της σύνταξης». Στο νέο τεύχος της τριαντάχρονης πορείας του, ο Μανδραγόρας φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στον υπερρεαλιστή ηπειρώτη ποιητή Απόστολο Ζώτο (1949-2022), μια από τις ξεχωριστές φωνές της γενιάς του ’70. Στο αφιέρωμα δημοσιεύονται ανέκδοτα ποιήματα από το αρχείο του, αλληλογραφία του και κείμενα για τη ζωή και το έργο του από τους Αλέξη Ζήρα, Γιάννη Πατίλη, Κώστα Κρεμμύδα, Γιώργο Γύτη, Πάνο Κυπαρίσση, Κωνσταντίνα Οικονόμου-Ζώτου, Γιώργο Άλμη, Βασιλική Πανταζή, Σαββούλα Κούγγελη, Απόστολο Παλιεράκη, Ζαχαρία Σώκου και Βασίλη Προκόπου. Ακόμη, φιλοξενούνται στις σελίδες του ποιήματα και πεζά, δοκίμια, κείμενα για το θέατρο και τα εικαστικά, για το σκάκι, καθώς και ένα δεκασέλιδο αφιερωμένο στο ποδόσφαιρο, με μια αναφορά στον «τελευταίο φίλαθλο», στον «Εθνικάραααα» Γιάννη Μαντζουράνη, με μια συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό λίγο πριν τον θάνατό του, καθώς και ένα κείμενο του Νίκου Μαυρωνά για τον «αρχάγγελο της Κυριακής», τον Γιώργο Δεληκάρη.
[ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, Μεγίστης Λαύρας 32, 104 44, Αθήνα, editorial@mandragoras–magazine.gr]
