της Όλγας Σελλά
Η μικρή «πολυτέλεια» αυτής της περιόδου, λίγο πριν τη λήξη του βασικού κορμού της σεζόν 2023-2024, είναι ότι μπορούμε να αναζητήσουμε πιο χαλαρά τις παραστάσεις που θα δούμε, μπορούμε να προτάξουμε κάποια «θέλω», χωρίς αυτό να συμπιέζεται από τα πολλά «πρέπει». Χωρίς τον ανελέητο βομβαρδισμό από πολλαπλές, καθημερινά, πρεμιέρες, μπορούμε να δούμε παραστάσεις που δεν θα «χώραγαν» σε άλλες φάσεις της σεζόν, πιο χαλαρά, με την ανακούφιση και την ικανοποίηση ότι άλλη μια σεζόν τελειώνει.
Τρία διαφορετικά έργα, τα δύο ελληνικά, το ένα ισπανικό περιλαμβάνει το σημερινό κείμενο. Η πιο σημαντική Ελληνίδα θεατρική συγγραφέας, η Λούλα Αναγνωστάκη, με το έργο «Ουρανός κατακόκκινος» υπογράφει το ένα. Μια σύγχρονη συγγραφέας ελληνικής πεζογραφίας, η Βίβιαν Στεργίου, υπογράφει το κείμενο της παράστασης «Καύσωνας» και ένας δημοφιλής σύγχρονος Ισπανός θεατρικός συγγραφέας, ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό, μας καλεί να δούμε το έργο του «Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σ’ αυτό το μέρος». Τη σκηνοθεσία, σε καθεμιά από αυτές τις παραστάσεις υπογράφουν τρεις νέοι άνθρωποι: η Ελένη Παργινού την πρώτη, ο Γιάννης Παναγόπουλος τη δεύτερη, η Ζωή Ξανθοπούλου την τρίτη.
Ο πνιγηρός «Καύσωνας»
Σε πρώτο επίπεδο είναι το ελληνικό καλοκαίρι, έτσι όπως το ζούμε τώρα ή έτσι όπως το θυμόμαστε από τα παιδικά μας καλοκαίρια. Σε δεύτερο επίπεδο, τα διηγήματα της Βίβιαν Στεργίου, που περιέχονται στις συλλογές διηγημάτων «Μπλε Υγρό» και «Δέρμα» (εκδ. «Πόλις»), περιγράφουν πολλά περισσότερα: την ψυχοσύνθεση του νεοέλληνα, τους απαραίτητους τουρίστες και τα απαραίτητα χαρακτηριστικά τους, τη διαρκή και απελπιστική ονειροπόληση και φαντασίωση τρελών ερώτων και μοναδικών εμπειριών, την αισθητική που μας περιβάλλει, την ασφυξία της μικρής ή της μεγάλης πόλης, τα εξοχικά και τα αυθαίρετα στην παραλία. Είναι πολλά αυτά που θίγει η Βίβιαν Στεργίου και το κάνει με τρόπο εύστοχο όσο και σαρκαστικό. Το υπόγειο χιούμορ της είναι φανερό και διαρκές. Η τρυφερότητα το ίδιο. Ο σαρκασμός επίσης. Όσο φανερή και διαρκής είναι και η απαισιοδοξία για το σύμπαν που περιγράφει. Το σκηνικό που έστησε στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση ο Δήμος Κλιμενώφ τα έχει όλα: ό,τι υπήρχε στα σπίτια των γιαγιάδων στο χωριό κάποια περασμένα καλοκαίρια, ό,τι φτηνό και κιτς συναντούμε τώρα, τις απαραίτητες ξερές καλαμιές, το τάβλι, την άμμο, τα αρχαία. Και τα έχει μ’ έναν τρόπο ανακατεμένο και πληθωρικό, όπως συχνά είναι και γύρω μας. «Κλειστοφοβία σ’ ανοιχτό χώρο» όπως καίρια ακούγεται. Το κείμενο της παράστασης βασίζεται σε συρραφή μερικών από τα διηγήματα της Βίβιαν Στεργίου, που παρά την αποσπασματικότητά τους, μπορούμε να διακρίνουμε την ευαισθησία, την ευθυκρισία, τον διεισδυτικό σχολιασμό των νεοελληνικών χαρακτηριστικών. Η σκηνοθετική προσέγγιση του Γιάννη Παναγόπουλου, το διάβασε σωστά, αλλά όχι πρωτότυπα. Είχα την αίσθηση, σε πολλά σημεία της παράστασης, ότι ήταν αποσπάσματα από κάτι που έχω ξαναδεί. Και δεν εννοώ την παράσταση του Ανέστη Αζά, με την οποία θεματικά συνομιλεί ευθέως, και που πάλι στη Νέα Σκηνή της Στέγης είχαμε δει το 2020 («Ερωτικές καρτ ποστάλ από την Ελλάδα» σε κείμενο της Λένας Κιτσοπούλου). Εννοώ κυρίως τη σκηνοθετική «γλώσσα» που συχνά συναντούμε, και έχει πολλά σκηνικά αντικείμενα, στιγμές έκρηξης που δεν εντάσσονται πάντα στη ροή της παράστασης, φιγούρες όχι απολύτως εύληπτες. Παρότι φαίνεται να αναζητεί το προσωπικό του σκηνοθετικό στίγμα, ο Γιάννης Παναγόπουλος είχε και θετικά στοιχεία στον «Καύσωνα»: τη σκηνογραφία που έδωσε εύστοχα το περιεχόμενο και τους υπαινιγμούς του κειμένου, την κίνηση, τους φωτισμούς, την καθοδήγηση των ηθοποιών και την ερμηνεία τους, ιδιαίτερα της Ζωής Μυλωνά και της Νατάσας Σφενδυλάκη, που σωματοποίησαν κάθε λέξη του κειμένου και κάθε στιγμή της παράστασης.
Η ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο βασισμένο σε διηγήματα της Βίβιαν Στεργίου, Σκηνοθεσία: Γιάννης Παναγόπουλος, Δραματουργία: Νοvus, Σκηνογράφος & Ενδυματολόγος: Δήμος Κλιμενώφ, Μουσική & Σχεδιασμός Ήχου: Jeph Vanger, Σχεδιασμός Φωτισμών: Εβίνα Βασιλακοπούλου, Κινησιολογία: Κατερίνα Φώτη, Αρχειακό Υλικό Βίντεο: Ελένη Μυλωνά (© Eleni Mylonas Archive 1983-2023), Video Art / Μοντάζ: Αλεξάνδρα Ρίμπα, Συνεργάτιδα Σκηνοθέτρια: Μαριάνθη Παντελοπούλου, Βοηθός Σκηνοθέτη: Αριστοτέλης Λιάτσης, Συνεργάτιδα Σκηνογράφος: Ναυσικά Κεκέ, Βοηθός Ενδυματολόγος: Ευδοκία Λαμπροπούλου, Κατασκευαστής Σκηνικού: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Ειδικές Κατασκευές: Ευάγγελος Δαλκιρανίδης, Φωτογραφίες: Πηνελόπη Γερασίμου.
Ηθοποιοί: Αναστασία Δέλτα, Γιάννης Καράμπαμπας, Ιωάννης Μπάστας, Ζωή Μυλωνά, Γιάννης Παναγόπουλος, Νατάσα Σφενδυλάκη
Παραγωγή Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Συγγρού 107
Μικρή Σκηνή
Παρασκευή – Κυριακή 21:00
Μέχρι 21 Απριλίου
«Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σ’ αυτό το μέρος»
Ένας μακροσκελής τίτλος, για έναν μακροσκελή μονόλογο με επτά(!) πρόσωπα, τα οποία ο συγγραφέας υποδεικνύει (ή ορίζει) ότι πρέπει να τα ερμηνεύσει ένας ή μία ηθοποιός («Το φύλο του δεν ενδιαφέρει. Ούτε η ηλικία του. Ούτε η σωματική του διάπλαση», σημειώνει ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό). Ασφαλώς μια εξαρχής τοποθέτηση του συγγραφέα ότι όλοι μας φέρουμε μέσα μας διαφορετικούς χαρακτήρες, φύλα, πρόσωπα. Ένα ολοκαίνουργο έργο, γραμμένο στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, με δύο βραβεία, ήδη, στο ενεργητικό του.
Στη σκηνή του θεάτρου «Θησείον», μόνος, ξεκινώντας από τη μιαν άκρη της σκηνής, για να φτάσει στο τέλος της παράστασης στην άλλη άκρη, έχοντας διανύσει ελάχιστο χρόνο και πολλά πρόσωπα, ο ηθοποιός Αργύρης Ξάφης. Που αφηγείται, αλλάζοντας κάθε λίγο ρόλους και φύλο, την ιστορία ενός εφήβου, που ήταν το πιο όμορφο αγόρι σε μια αγροτική περιοχή της Καταλονίας, και βρίσκεται νεκρός στη μέση του πουθενά. Από εκείνο το σημείο, με διαδοχικές αφηγήσεις προσώπων περισσότερο ή λιγότερο κοντινών του εφήβου, ξετυλίγεται η ιστορία αυτής της μικρής κοινωνίας, με τα ένοχα μυστικά, τις εγκλωβισμένες και τις ματαιωμένες σχέσεις, τα εγκλήματα που δεν είχαν νεκρό, αλλά άφησαν πίσω τους διαλυμένες ζωές, τις ομοφοβικές αντιδράσεις και αντιλήψεις. Όλα αυτά πραγματεύεται το έργο του Μιρό μ’ έναν τρόπο συνεχή, σαν σφυροκόπημα, χωρίς διάλειμμα από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο, ασθματικό, ασφυκτικό, όπως οι ζωές των ανθρώπων εκείνης της μικρής επαρχιακής πόλης. Το σκέφτηκα από τη στιγμή που είδα την παράσταση, συνεχίζω να το σκέφτομαι: ο Μιρό βαδίζει -μ’ έναν δικό του βηματισμό ασφαλώς, σύγχρονο, ενσωματώνοντας τα στοιχεία του σήμερα και μιλώντας πολύ πιο ανοιχτά για όσα συνεχίζουν να είναι άρρητα- στον δρόμο που χάραξε ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Μου θύμισε πολύ το έργο του την «Τριλογία της υπαίθρου» του Λόρκα («Γέρμα», «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», «Ματωμένος γάμος»). Δεν είναι ευοίωνο ασφαλώς ότι οι σημερινοί συγγραφείς της Ισπανίας εξακολουθούν να θίγουν αντίστοιχα θέματα, που σημαίνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν. Κειμενικά, όμως, ο Ζουζέπ Μαρία Μιρό κάνει κάτι πολύ ενδιαφέρον, πολύ πρωτότυπο, πολύ σύγχρονο. Κι ας είναι πληθωρικό. Κι ας χρειάζονταν συμπίεση κάποιοι χαρακτήρες (δεν γνωρίζω αν στις οδηγίες του συγγραφέα υπήρχε και το να μην περικοπεί τίποτα από το κείμενο. Αν δεν υπήρχε, πάντως, τέτοια οδηγία, ήταν απαραίτητη δραματουργικά μία συμπύκνωση σε σημεία του κειμένου). Το ατού όμως αυτής της παράστασης, πιστεύω, δεν είναι αυτό καθεαυτό το κείμενο, παρά την πρωτοτυπία της δομής του. Είναι η ερμηνεία. Και ο Αργύρης Ξάφης κάνει αναμφίβολα μία από τις σημαντικότερες θεατρικές του ερμηνείες και την ίδια στιγμή κάτι πάρα πολύ δύσκολο. Μεταπηδά από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο, βουτάει στ’ αλήθεια από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο, γίνεται αυτοί οι επτά διαφορετικοί άνθρωποι, ο ψυχισμός τους, τα παράπονά τους, οι εμμονές τους, τα μυστικά τους. Και πιστεύω ότι σκοπίμως και η Ζωή Ξανθοπούλου άφησε τη σκηνή του θεάτρου με ελάχιστα, υπαινικτικά υλικά, γιατί η σκηνή γεμίζει από αυτά τα επτά πρόσωπα που είναι ένα και με τα πάθη τους! Οπωσδήποτε μία από τις πιο καθηλωτικές ερμηνείες της σεζόν.
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ, Σκηνοθεσία: Ζωή Ξανθοπούλου, Μουσική: Φώτης Σιώτας, Σκηνογραφία-ενδυματολογία: Βασίλης Αποστολάτος, Βίντεο παράστασης: Νατάσσα Ε. Ιωάννου, Α’ Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώτα Παναγή, Β’ Βοηθός σκηνοθέτη: Έρρικα Ρούσσου, Φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου
Παραγωγή: ΕΠΤΑΡΧΕΙΑ
Ερμηνεύει ο Αργύρης Ξάφης
ΘΕΑΤΡΟ ΘΗΣΕΙΟΝ – ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ
Τουρναβίτου 7, Θησείο
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ & ΩΡΕΣ
Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 21:00
Κυριακή στις 18:00
Ο χρόνος, κι ένας «ουρανός κατακόκκινος»
Γοητευτικό κείμενο, από τα τελευταία της Λούλας Αναγνωστάκη, γραμμένο το 1997. Μια γυναίκα αφηγείται τη ζωή της, τις καλές στιγμές και τις δυσάρεστες, τις επιλογές που έκανε ή δεν έκανε, τη ζωή που οι άλλοι όρισαν ή ονειρεύτηκαν γι’ αυτήν, τη ματαιότητα των πραγμάτων και μια χαμηλόφωνη στωικότητα να παίρνει κουράγιο από τον κατακόκκινο ουρανό που κοιτάζει από την ταράτσα της γκαρσονιέρας που νοίκιασε στον Κορυδαλλό, για να είναι απέναντι από τις φυλακές που βρίσκεται φυλακισμένος ο γιος της. Ένα έργο που παρότι δεν είναι πολύ παλιό, έχει ήδη εγγραφεί στις μνήμες του θεατρικού κοινού. Και η Ελένη Παργινού, μια νεαρή καλλιτέχνιδα, το ξαναπροσεγγίζει, το πλαισιώνει με νέα μέσα, το μοιράζει και σε άλλες γυναικείες φιγούρες (δεν είναι μία γυναίκα στη σκηνή του Bios, είναι τρεις, μιλούν είτε μαζί είτε συμπληρωματικά, γιατί πολλές θα μπορούσαν να είναι η Σοφία Αποστόλου, η ηρωίδα της Λούλας Αναγνωστάκη). Κι όλα αυτά με σεβασμό και ευαισθησία. Έχοντας στη διάθεσή της την ηθοποιό Σοφία Κορώνη, μια εύθραυστη φιγούρα που αγγίζει τόσο όσο τον αυτοσαρκασμό της ηρωίδας, τις αναμνήσεις της, τη φιλαρέσκειά της, τον τρόπο που κοιτάζει τον χρόνο που έφυγε, αλλά κι εκείνον που έρχεται. Και συνεχίζει να χαίρεται τις στιγμές της ζωής, όπως έρχεται. Ένα κείμενο που δεν στέκεται μόνο στην προσωπική διαδρομή της ηρωίδας, αλλά εντάσσει και όσα από τη δημόσια ζωή μας και κίνηση μας καθορίζουν, μας σφραγίζουν, μας πληγώνουν.
Συνδυάζοντας πολύ ωραία τη σύγχρονη όψη του θεάτρου μέσω της ψηφιακής σκηνογραφίας, χωρίς να παραλείπει τα κλασικά σκηνικά στοιχεία, όπως τα στιβαγμένα έπιπλα της ηρωίδας, αυτά που κουβαλάει μαζί με τη ζωή της σε άλλον σταθμό, η Ελένη Παργινού άγγιξε το έργο μιας κορυφαίας φιγούρας του ελληνικού θεάτρου, με αγάπη, με φαντασία, με έμπνευση, με ευαισθησία. Και μας ξαναχάρισε ένα κείμενο, που δεν χορταίνουμε να ακούμε, σε άλλο «ημιτόνιο» από τις παραστάσεις που το έχουμε δει ως τώρα.
Η ταυτότητα της παράστασης
Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Δραματουργική Επεξεργασία: Ελένη Παργινού, Ηχητικός Σχεδιασμός – Μουσική: Κώστας Φραντζής, Ψηφιακή σκηνογραφία: Αλεξάνδρα Νιάκα, Σχεδιασμός Φωτισμού: Περικλής Μαθιέλλης, Κοστούμια: Βασιλική Σουρρή, Φωτογραφίες: Δήμητρα Παπαγεωργίου, Βίντεο/Trailer: Περικλής Μαθιέλλης, Σχεδιασμός αφίσας: Φωτεινή Μασίκα, Βοηθός παραγωγής: Γιάννης Γκιώνης
Παραγωγή: Ομάδα Kentro
Ηθοποιοί: Σοφία Κορώνη, Νεφέλη Ανανιάδη, Ελένη Παργινού
Live electronics: Κώστας Φραντζής, Live visuals: Αλεξάνδρα Νιάκα
BIOS exploring urban culture, Πειραιώς 84, Αθήνα.
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9μ.μ., μέχρι 16 Απριλίου.
