συνέντευξη στον Γιάννη Ν.Μπασκόζο
Γιατί στήνει κάποιος έναν εκδοτικό οίκο; Πιθανόν γιατί θέλει να εκδώσει καλά βιβλία και να προσφέρει στον πολιτισμό. Ή γιατί θέλει να παίζει πνευματικό ρόλο στα πράγματα. Ή για να βγάλει χρήματα και να μένει σε καλό προάστιο. Ο Ίκαρος, ένας από τους παλιότερους εκδοτικούς οίκους της χώρας, που κλείνει φέτος 80 χρόνια ιδρύθηκε για διαφορετικό λόγο από όλους τους παραπάνω. Όπως λέει η Κατερίνα Καρύδη, επικεφαλής σήμερα μαζί με τον Νίκο Αργύρη και την Μαριλένα Πανουργιά του εκδοτικού οίκου οι τρεις Καμπαλέρος Μάριος Πλωρίτης, Αλέκος Πατσιφάς και Νίκος Καρύδης έστησαν έναν εκδοτικό οίκο για να εκδίδουν τα βιβλία που ήθελαν να διαβάζουν.
Αυτό σημαίνει ότι αποτελούσαν την ανάγκη μιας εποχής. Πρέπει να συνυπολογίσουμε ποια ήταν εκείνη η εποχή. Δεκέμβρης 1943. Δύσκολα τα πράγματα. Καταχνιά πολιτική, κοινωνική αλλά όχι και πνευματική. Υπήρχε ήδη ένας πυρήνας γύρω από το Θέατρο Τέχνης που έβλεπε πιο μακριά, προσδοκούσε την εποχή μετά τις δύσκολες μέρες. Το διάβασμα ήταν μια ευτυχής πολυτέλεια. Ο κόσμος κρυμμένος στα σπίτια του διάβαζε. Κοντά στον νομισματικό πληθωρισμό υπήρχε και ο εκδοτικός πληθωρισμός θυμάται ο Μάριος Πλωρίτης σε ένα κείμενο για τα 50χρονα του Ίκαρου. Οι τότε εκδοτικοί οίκοι δεν ήταν και λίγοι: ο βραχύβιος Γλάρος, ο Αετός, ο Ελευθερουδάκης, ο Σαλίβερος, ο Γκοβόστης, ο Βασιλείου, ο Ζηκάκης.
Ο εκδοτικός οίκος Ίκαρος έγινε με πενιχρά μέσα, πούλησε ο καθένας κάτι λίγα που είχε, ο Πλωρίτης λέει πούλησε ένα τάβλι. Βρέθηκε και η επωνυμία Ίκαρος, με νονό μάλλον τον Γκάτσο. Η πρώτη στέγη ήταν μέσα στο κατάστημα των γραφομηχανών Δεναξά και Τράκα (εταιρεία που ειρήσθω νε παρόδω μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχε ακόμα στην Καλλιθέα) στην αρχή της Σταδίου, στο 8α, κοντά στου Σαλίβερου, στο τετράγωνο που ορίζεται από την Αμερικής και τη Σταδίου. Λίγο αργότερα μετακόμισαν εκεί που είναι και σήμερα, στη Βουλής 4, πάλι με συγκατοίκηση, αυτή τη φορά στο σκονισμένο, όπως λέει η Άλκη Ζέη, βιβλιοπωλείο του κ. Τάντη, ο οποίος πούλαγε γερμανικές και γαλλικές εκδόσεις. Λίγο αργότερα ο παράταιρος κύριος Τάντης αποχώρησε κι έμεινε ο Ίκαρος μόνος του.
Άρχισαν να εκδίδονται τα πρώτα βιβλία του. Αν και οι τρεις εκδότες ήθελαν να εκδίδουν κυρίως ελληνικά ξεκίνησαν με ένα ξένο, Στο άστρο του φθινοπώρου του Κνουτ Χάμσουν σε μετάφραση Βάσου Δασκαλάκη. Δεκαπέντε βιβλία για την πρώτη χρονιά δεν ήταν κι άσκημα για αρχή.
Ο ‘Ικαρος επέβαλε μια νέα αισθητική. Λιτή, όμορφη, ποιητική και εικαστική μαζί. Επέβαλλε τον καλό ζωγράφο ως ένα παράγοντα της ποιότητας του βιβλίου. Το βιβλίο γίνεται ένα πολύτιμο αντικείμενο, έχει εικονογράφηση από γνωστούς ζωγράφους, αποκτά προμετωπίδα, η τυπογραφική του επιμέλεια αφημένη στα καλύτερα χέρια, όπως και οι διορθώσεις και η φιλολογικές επιμέλειες. Στα πρώτα εξώφυλλά διακρίνουμε την υπογραφή του Γιάννη Τσαρούχη, του Νίκου Εγγονόπουλου, του άδικα ξεχασμένου Διαμαντή Διαμαντόπουλου, της Λουκίας Μαγγιώρου για να ακολουθήσουν εξώφυλλά του Μόραλη, της Ελένης και του Γιώργου Βακαλό, του Γιώργου Μανουσάκη, του Σπύρου Βασιλείου και άλλων πολλών.
Παράλληλα και αυθόρμητα ο εκδοτικός οίκος έγινε ένα πνευματικό στέκι : Κ. Πολίτης. Γ. Θεοτοκάς, Κλ. Παράσχος,. Τ.Παπατζώνης, Β. Δασκαλάκης, Α. Καραντώνης, Ο. Ελύτης, Ν. Γκάτσος, Ν. Εγγονόπουλος, Ν. Δετζώρτζης, Κ. Καστοριάδης, Π. Καραβίας, Γ. Τσαρούχης, Σπ. Βασιλείου, Δ. Διαμαντόπουλος, Γ. Μόραλης, Κ. Κουν, Μ.Χατζιδάκις, Γ. Σεβαστίκογλου, Α. Ζέη, Αλ. Σολωμός…
Ήταν μια πορεία μεγάλων στιγμών στον ελληνικό εκδοτικό χώρο, με πολλά βιβλία που αποτελούν και σήμερα την προμετωπίδα αλλά και την περιουσία, κυριολεκτικά και μεταφορικά, του Ίκαρου: Καβάφης, Σικελιανός, Εγγονόπουλος, Δημαράς, Παπανούτσος, Ρώτας, Γκάτσος κ.ά. Ανάμεσα τους δύο βραβεία Νομπέλ Λογοτεχνίας, ο Σεφέρης(1963) και ο Ελύτης (1979).
Η πορεία αυτή βρέθηκε σε μια στιγμή σε ένα κομβικό σημείο με τον ξαφνικό θάνατο του Νίκου Καρύδη, το 1984. Τα κορίτσια του, Χρυσή και Κατερίνα Καρύδη, δεν ταλαντεύτηκαν. Λέγεται ότι ο πατέρας κυρ Νίκος τους είχε αφήσει μήνυμα «να συνεχίσουν». «Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο», θα πει η Κατερίνα Καρύδη. Το 1995 η Μαριλένα Πανουργιά, της Χρυσής, και μετά το 2004 ο Νίκος Αργύρης, της Κατερίνας, φέρανε νέο αίμα. Χωρίς ανατροπές κι αυτοί αφού είναι γαλουχημένοι με την αισθητική και τις αξίες του Ίκαρου, δίνουν το ανανεωτικό τους στίγμα ήρεμα σαν ένα ποτάμι που συνεχίζει να κυλάει ανάμεσα σε νέες διαδρομές. Τα δύο παιδιά προχώρησαν στην έκδοση παιδικής σειράς, με νέα αισθητική, είδαν νέους τρόπους συνεργασίας με τους συνεργάτες, χειρίστηκαν τα social media, νέοι τίτλοι, νέες επαφές, ανανέωση σε όλα τα επίπεδα.
**
Βρήκα την Κατέρινα Καρύδη ένα πολύβουο μεσημέρι στο πατάρι του εκδοτικού Ίκαρος στην γνωστή τοποθεσία, Βουλής 4 να μιλήσουμε για τα 80χρονα του Ίκαρου. Μαζί με τα 80 χρόνια κλείνει η ίδια 40 χρόνια στη διεύθυνση του εκδοτικού. Πρώτη μου ερώτηση αν μπορεί να αποτιμήσει κάπως αυτά τα 40 χρόνια.
Σαράντα χρόνια με πολύ ωραίες και δυνατές στιγμές με επιτυχίες και κυρίως χαρές! Γνώρισα ανθρώπους δημιουργικούς και ταλαντούχους με τους οποίους μας έδεσαν κοινοί στόχοι και όνειρα, χτίστηκαν σχέσεις εμπιστοσύνης και αγάπης. Έμαθα πάρα πολλά πράγματα. Βγήκαν βιβλία για τα οποία είμαι πολύ περήφανη. Είναι μια δουλειά πολύπλευρη, γοητευτική αν και ώρες- ώρες λίγο αχάριστη. Κάθε έκδοση στοιχίζει κόπο, σκέψη, χρήματα, ικανότητα να συγκεράσεις ανθρώπους, οι συγγραφείς είναι ευαίσθητα πλάσματα, θέλουν φροντίδα, να νιώσουν σιγουριά. Μετά το κάθε βιβλίο κάνει το ταξίδι του. Επενδύεις και κάνεις χρόνια να ανταμειφτείς αλλά υπάρχουν άλλου είδους συγκινήσεις. Το αντάλλαγμα που σου δίνει ο κόσμος είναι το μεγαλύτερο.
Είχατε προετοιμαστεί για να μπείτε στον εκδοτικό χώρο ή είπατε «θα μπω κι όπου βγει»;
Σίγουρα είπαμε εγώ και η αδελφή μου Χρυσή «θα μπούμε κι όπου βγει» χωρίς να το σκεφτούμε δευτερόλεπτο. Δεν μας πέρασε ούτε στιγμή από το μυαλό να μην αναλάβουμε την ευθύνη. Ο μπαμπάς ήταν συγκεντρωτικός, όπως όλοι όσοι έχουν κάνει κάτι σπουδαίο στη ζωή τους. Όλα περνούσαν από το χέρι του. Ξέραμε τους συνεργάτες, τα βιβλία, τη φύση της δουλειάς, εξάλλου ζούσαμε με τους φίλους του, δεν ξέραμε όμως τα οικονομικά. Ήμασταν ανασφαλείς στην αρχή, πηγαίναμε παντού μαζί, ο μακαρίτης ο Τσαρούχης μας έβλεπε και μας έλεγε «φούστα – μπλούζα».
Κάναμε μικρά βήματα, πολύ δεμένες και αγαπημένες, είχαμε μια ταύτιση για τί είδους εκδοτικό μαγαζί θέλαμε. Πήραμε τη χονδρική επάνω μας, ένα πρώτο βήμα εξωστρέφειας. Δημιουργήσαμε καινούργια σημεία πώλησης. Δεν θέλαμε να κάνουμε θεαματικά πράγματα, αλλά αργά και σταθερά βήματα.
Ο Νίκος Καρυδης έφυγε ξαφνικά;
Πολύ ξαφνικά, έσπασε το πόδι του βγαίνοντας από ένα ταξί, χειρουργήθηκε με κάποια προβλήματα και έφυγε ακόμα νέος, δεν ήταν ούτε εβδομήντα χρονών. Δεν το περιμέναμε, εγώ είχα μπει βέβαια στην επιχείρηση τον Σεπτέμβριο και ο πατέρας μας έφυγε Δεκέμβριο. Είχα ελάχιστη εμπειρία. Πέσαμε στα βαθιά, το μόνο που ξέραμε ήταν οι συγγραφείς του Ίκαρου, ήταν φίλοι του πατέρα μας κι εμείς είχαμε μεγαλώσει μαζί τους. Αυτοί μας στήριξαν στα πρώτα μας βήματα, ο Ελύτης, η Μαρώ Σεφέρη, ο Νίκος Πολίτης, η Λένα Εγγονοπούλου, όλη η παλιά γενιά. Σήμερα βλέπω τα παιδιά μας που από τη μια έχουν τη δική μας στήριξή από την άλλη είναι πολύ πιο απενοχοποιημένα. Εμείς τότε αισθανόμασταν αλλιώς, ότι όλοι μας κοιτάνε. Ακόμα και σε πιο απλά πράγματα όπως το να βάψουμε το μαγαζί έως πιο προχωρημένα π.χ εκδοτικές επιλογές αισθανόμασταν το βάρος της παράδοσης. Ο σεβασμός και ο φόβος μην πουν ότι φτηναίνουμε τον εκδοτικό οίκο μάς έκανε διστακτικές. Αργήσαμε να δείξουμε νέα πράγματα.
Ο χώρος, το στέκι σας, όμως δεν άλλαξε…
Όχι ο χώρος δεν άλλαξε και είμαστε περήφανες γι αυτό. Καθώς αλλάζει συνεχώς η Αθήνα και αλλοιώνονται κάποια χαρακτηριστικά της μείναμε μία σταθερά. Βλέπω ανθρώπους που έρχονται από το εξωτερικό να μας δουν και μου λένε ευτυχώς που σε αυτή την Αθήνα που αλλάζει κάθε μέρα πρόσωπο υπάρχουν πέντε σταθερές. Είμαστε ακόμα εδώ. Εμείς και οι τυρόπιτες Άριστον δίπλα μας. Είναι κάπως σα σημαία πια αυτός εδώ ο χώρος.
Ποια ήταν η πρώτη κίνηση που κάνετε όταν παραλάβατε τον εκδοτικό οίκο;
Κατ΄ αρχάς έπρεπε να διευθετήσουμε εκκρεμότητες (γραφειοκρατία, κληρονομικά, οικονομικά κλπ) για να μπορούμε να υπογράφουμε, να μπορούμε να κάνουμε πληρωμές. Έρχονταν Χριστούγεννα, έπρεπε να πληρωθούν οι συνεργάτες και το μαγαζί να δουλεύει κανονικά. Από την άλλη μάς ερχόταν πολύ βαρύ να πρέπει να λειτουργήσουμε μέσα στα Χριστούγεννα, να κάνουμε γιορτινή βιτρίνα και γιορτές ενώ ήμασταν βαθιά λυπημένες. Τον μπαμπά μας τον αγαπούσαμε πάρα πολύ και μας είχε στοιχίσει ο θάνατός του. Εκείνες τις ημέρες μόλις είχε βγει η Σαπφώ σε απόδοση Οδυσσέα Ελύτη που πήγε πολύ καλά, έκανε μάλιστα και αμέσως ανατύπωση. Είχαμε τέτοιο άγχος, σκέψου ότι υπήρχε ένα σκουπιδάκι στα φιλμ και όταν τυπώθηκε το βιβλίο έμοιαζε σαν άνω τελεία σε ένα σημείο που δεν θα έπρεπε να είναι. Έτσι αποσύραμε όλο το τιράζ και το ξανατυπώσαμε. Από τα πρώτα βιβλία που εκδώσαμε εμείς ήταν Ο Μικρός Ναυτίλος του Ελύτη, κίνηση δηλωτική του ποιητή ότι θα μας στηρίξει, κάτι που έκανε ως το τέλος χτίζοντας μια δυνατή σχέση που συνεχίζεται απρόσκοπτα σήμερα με την Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Βγάλαμε την ανέκδοτη συλλογή του πατέρα μας «Ανέκδοτα οριστικά» Πολύ αργότερα τυπώσαμε την οριστική έκδοση του συνόλου των ποιημάτων του. Ηρθαν νέοι συνεργάτες, βγάλαμε το σπουδαίο μυθιστόρημα του Αρανίτση Λεπτομέρειες για το Τέλος του Kόσμου και ο Ευγένιος έφερε και τον Καρούζο, ο οποίος ήρθε και συμπλήρωσε την ομάδα των μεγάλων ποιητών που έχουμε στον κατάλογό μας. Με την ευκαιρία μια και αναφέρθηκα στον Αρανίτση να αναγγείλω με μεγάλη χαρά οτι είναι και πάλι στον Ίκαρο. Βγάλαμε ξανά την Αμοργό του Γκάτσου, βιβλίο του Μάνου Χατζιδάκι, κυκλοφόρησαν τα βιβλία του Δειπνοσοφιστή του Χρήστου Ζουραρι που έγιναν best seller και άλλαξαν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την γαστρονομία, τα βιβλία του Χρήστου Γιανναρά, και αργότερα ήρθε και η αγαπημένη Κική Δημουλά. Ξεκινήσαμε μια ψυχαναλυτική σειρά, που εμπλουτίζεται συνεχώς. Έτσι σιγά σιγά προσθέσαμε κι εμείς βασικούς τίτλους στον κατάλογό μας. Παράλληλα κάναμε και πολύ δουλειά που δεν φαινόταν, όπως αναδιοργανώσαμε το λογιστήριο μας, τη χονδρική μας, εκσυγχρονίσαμε τα γραφειοκρατικά, τα οικονομικά και καταφέραμε να κρατήσουμε τον εκδοτικό μας ζωντανό. Ήταν η εποχή που ή θα είχες μια δική σου ταυτότητα ή θα είχες λίγο από όλα. Εμας τότε κύριο μέλημα μας ήταν να κρατήσουμε την ταυτότητά μας.
Ξεχωρίζατε γιατί ήσασταν ο εκδοτικό οίκος με τους μεγάλους, κλασικούς πια, συγγραφείς.
Οντως, ο Ίκαρος είναι ταυτισμένος με την μεγάλη νεοελληνική ποίηση. Μεγάλωσε γενιές που γνώρισαν τους μεγάλους ποιητές μέσα απο τις εκδόσεις μας. Τώρα είναι όλα πιο δύσκολα. Κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια πάρα πολλά βιβλία, οι εφημερίδες γράφουν πολύ περισσότερα πράγματα για τα βιβλία αλλά δεν υπάρχει η κριτική που θα ταράξει τα νερά. Ειδικά για την ποίηση πλην εξαιρέσεων πολλοί δηλώνουν κριτικοί και τα βρίσκουν όλα καταπληκτικά. Από τα καλά της κρίσης είναι ότι σταμάτησε αυτή η αλόγιστη παραγωγή. Υπήρχαν εκδότες που διαφήμιζαν ότι βγάζουν 500 βιβλία το χρόνο. Υπήρξε ένας κορεσμός και έκανε τους αναγνώστες να μη μπορούν να ξεχωρίσουν το καλό βιβλίο. Δεν νομίζω ότι λείπουν σήμερα τα μεγάλα έργα, όμως η εποχή τα έχει κάνει γρήγορα αναλώσιμα, ενώ ένα σπουδαίο έργο που έβγαινε το ’50 παρέμενε για πολύ καιρό στην επικαιρότητα. Σήμερα η αγορά τα αλέθει όλα.
Δεν είστε πια μόνον ένας εκδοτικός ποίησης…
Πράγματι, αν και υπήρξαν ενδιάμεσα εξαιρετικά βιβλία πεζογραφίας, για πολλά χρόνια στη συνείδηση του κόσμου ήμασταν το εκδοτικό σπίτι της ποίησης. Αυτό άλλαξε τα τελευταία χρόνια. Βγάλαμε τα βιβλία του Δημήτρη Νόλλα, του Απόστολου Δοξιάδη, και αυτά προσέλκυσαν κι άλλους νεότερους. Το μεγάλο στοίχημα που νομίζω κερδίσαμε ήταν ότι καταφέραμε να ανανεωθούμε χωρίς να προδώσουμε τίποτα από τα βασικά μας χαρακτηριστικά. Τα βιβλία μας συνεχίζουν να έχουν ποιότητα, είναι ακόμα “χειροποίητα”, δίνουμε βάρος στους διορθωτές, στους επιμελητές, τους μεταφραστές, τα εξώφυλλα, τους τυπογράφους, τα σχέδια. Δίνουμε μεγάλη προσοχή στη συνεργασία με όλους μας τους δημιουργούς.
Δυο λόγια για τους συνεργάτες σας, νομίζω έχουν δημιουργήσει σχολή..
Ο Ίκαρος συνέχισε να δίνει μεγάλη σημασία στους συνεργάτες του. Οι επιμελητές του ήταν διαλεκτοί : Φίλιππο Μαρία Ποντάνι, Γ.Π.Σαββίδης, Κατσίμπαλης, Δασκαλόπουλος. Οι διορθωτές σχεδόν μυθικοί. Ανάμεσα τους ήταν ο Παναγιώτης Μέρμηγκας. Από το 1958 μέχρι το 1985, ήταν σχολή για τους διορθωτές. Ήταν ο γκουρού της διόρθωσης. Τσακωνόταν με τον Εγγονόπουλο, τον Ελύτη. Όταν συνταξιοδοτήθηκε ο Μέρμηγκας ακολούθησε μια πλειάδα καλών διορθωτών και επιμελητών όπως ο Βασίλης Διοσκουρίδης, η Τζούλια Τσιακίρη, ο Γιάννης Χάρης, η Κωστούλα Σκλαβενίτη, η Γεωργία Παπαγεωργίου, όλοι πάντα σε υψηλό επίπεδο. Ο καλός διορθωτής μας δημιουργεί ασφάλεια και σιγουριά.
Η κρίση σάς επηρέασε και πώς;
Ή κρίση συνέπεσε με την έναρξη της συμμετοχής των παιδιών, της Μαριλένας και του Νίκου στον εκδοτικό. Στην αρχή φοβήθηκα, ήταν νέα παιδιά, μόλις είχαν κάνει οικογένειες και τους έλαχε η μεγάλη κρίση. Οι φόβοι μου διαψεύστηκαν καθώς τα παιδιά κατάφεραν να απαντήσουν στην κρίση με ανάπτυξη. Ήταν η εποχή με τα φέσια από τις μεγάλες αλυσίδες των βιβλιοπωλείων που μας έβαλαν μέσα, την αγορά παγωμένη, τη γενική οικονομική ανασφάλεια αλλά τα παιδιά ξεκίνησαν το παιδικό τμήμα του Ικαρου, την σειρά ξένης λογοτεχνίας, σειρά αστυνομικών με μεγάλη επιτυχία. Διατηρώντας πάντα υψηλά κριτήρια αισθητικής και ποιότητας. Κάτι που μπορεί να το δει κάποιος στα παιδικά στα οποία έχει επαινεθεί τόσο η αισθητική όσο και η παιδαγωγική, ψυχολογική τους αξία. Και κυρίως αρέσουν στα παιδάκια που τα διαβάζουν. Η ξένη λογοτεχνία στηρίχτηκε σε επιλεγμένους τίτλους, σε πολύ καλούς μεταφραστές και στα εξώφυλλα του Κούρτογλου που έκαναν τη διαφορά στον πάγκο των βιβλιοπωλείων. Έτσι, αποκτήσαμε μια εμπορική έκταση, μια δυνατή παρουσία στη σημερινή αγορά, που μας επιτρέπει να κάνουμε τα άλλα, τα ίσως λιγότερο εμπορικά μεν, αλλά αυτά που πραγματικά θα συμπληρώσουν τον Κανόνα. Η μεγάλη μας περιουσία παραμένει ο κλασσικός κατάλογος, τον οποίο θέλουμε να τον εμπλουτίσουμε, έχουμε συμφωνήσει κάποιοι συγκεκριμένοι τίτλοι του Ερμή να περάσουν σε μας. Σχέδια για το μέλλον πολλά. Μεγάλη ευλογία να έχουμε συνεχιστές μιας μεγάλης παράδοσης και το οφείλω στα παιδιά που παραλάβανε τον εκδοτικό μας οίκο.
Σε επίπεδο τζίρου ποιο είναι το ποσοστό των πωλήσεων παλιών βιβλίων στη γενική λίστα ποιο είναι σε σχέση με τους νεότερους.
Είναι περίπου το 30%, που δεν είναι καθόλου μικρό αν σκεφτούμε ότι οι νέοι τίτλοι στην αρχή πουλάνε πάντα περισσότερο, ενώ τα άλλα είναι διαχρονικά.
Νιώσατε ποτέ την πίεση του best seller;
Για χρόνια δεν ξέραμε πως να το διαχειριστούμε, παλιά -αστειεύομαι- νομίζαμε ότι είναι κάτι κακό! Το κυνήγι του best seller διέφθειρε και τους εκδότες και τους βιβλιοπώλες. Όταν ξεκίνησα υπήρχε η προσωπική σχέση βιβλιοπώλη – πελάτη, πριν τις αλυσίδες. Τα μεγάλα σημεία πώλησης κάνανε καλό στην αγορά αλλά δυστυχώς αυτά προωθούν κυρίως τα ευπώλητα.. Πολλά βιβλία μας είναι αυτό που λέω εγώ long sellers. Πουλάνε μέσα στα χρόνια πολύ περισσότερα αντίτυπα από κάποιο που γίνεται best seller για ένα χρόνο και μετά ξεχνιέται. Το Μονόγραμμα του Ελύτη πουλάει γύρω στις 10.000 αντίτυπα το χρόνο, τα τελευταία πενήντα χρόνια! Δεν είναι αυτοσκοπός, όταν όμως μας προέκυψε, όπως το Logicomix το ευχαριστηθήκαμε. Ήταν μια παγκόσμια επιτυχία και μας έμαθε να είμαστε πιο εξωστρεφείς, πιο τολμηροί. Νομίζω ότι απενοχοποιήσαμε το graphic novel και βάλαμε και άλλους εκδότες στο παιχνίδι. Είναι πολύ ωραίο να μην θεωρούνται κάπως περιθωριακά πια τα κόμιξ αλλά να έχουν τη θέση τους στη λογοτεχνία.
Οι νεότερες γενιές γνωρίζουν τους κλασικούς;
Νομίζω ναι. Δεν παραβλέπω ότι ζούμε μια εποχή παρακμής. Πολύ πληροφορία, πολύ εικόνα. Ως φυσει αισιόδοξη πιστεύω ότι το καλό βιβλίο πάντα θα βρει τρόπο να ξεχωρίσει και να παραμείνει. Οι νέοι πάντα θα ανακαλύπτουν τους μεγάλους ποιητές, την καλή λογοτεχνία.
Ποια είναι η επόμενη μεγάλη πρόκληση;
Να είμαστε καλά, να μεγαλώσουμε τον κατάλογό μας με σπουδαία έργα, να εντάξουμε νέους δημιουργούς στην παρέα του Ίκαρου.
Σας ευχαριστώ
