Του Βασίλη Δανέλλη
Σε ηλικία 92 ετών έφυγε από τη ζωή ο Γιασάρ Κεμάλ, μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες των τουρκικών γραμμάτων. Γνωστός σε όλο τον κόσμο κυρίως για το μυθιστόρημά του «Ince Mehmet», το οποίο στα ελληνικά έχει μεταφραστεί ως «Μεμέτ ο Ψηλόλιγνος» από τις εκδόσεις Κέδρος, ο Κεμάλ ήταν ο πρώτος Τούρκος λογοτέχνης που προτάθηκε ποτέ για Νόμπελ.
Κουρδικής καταγωγής, μεγάλωσε σε ένα χωριό της Ανατολικής Τουρκίας και έγινε από μικρός μάρτυρας της σκληρής μεταχείρισης των μειονοτήτων από τις αρχές και των έντονων κοινωνικών αδικιών. Σε μία από τις πρώτες δουλειές που αναγκάστηκε να κάνει για να ζήσει, είχε το καθήκον να προστατεύει τα νερά των ποταμών που περνούσαν μέσα από τα τσιφλίκια των προυχόντων. Εκείνος όμως επέτρεπε στους φτωχούς συγχωριανούς του να κλέβουν νερό κατά τη διάρκεια της νύχτας. Επίσης, είδε πολλούς γνωστούς και συγγενείς του να ανεβαίνουν στα βουνά και να γίνονται παράνομοι. Οι εμπειρίες αυτές επηρέασαν βαθιά το έργο του και καταγράφονται συχνά στα μυθιστορήματά του.
Η ιστορία του «Ψηλόλιγνου Μεμέτ», για παράδειγμα, είναι εμπνευσμένη από τον θείο του συγγραφέα, τον αδερφό της μητέρας του, ο οποίος βγήκε στην παρανομία χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Mayro. Παρόλο που ο Mayro σκοτώθηκε μόλις στα 25 του χρόνια, πρόλαβε να αποκτήσει τεράστια φήμη και να γίνει τραγούδι στα χείλη των συντοπιτών του, καθώς πολέμησε στην πράξη την κοινωνική αδικία, ληστεύοντας τους γαιοκτήμονες της περιοχής και μοιράζοντας τα λάφυρά του στους φτωχούς χωρικούς.
Δεν είναι λίγες οι φορές που και ο ίδιος ο Γιασάρ Κεμάλ βρέθηκε αντιμέτωπος με την εξουσία. Το 1995 μάλιστα καταδικάστηκε σε κάθειρξη 20 μηνών με αναστολή με την κατηγορία ότι προπαγάνδιζε την αυτονομιστική δράση των Κούρδων ανταρτών. Παρόλο που η σχέση του με τις αρχές υπήρξε πάντοτε συγκρουσιακή, η λογοτεχνική δύναμη του έργου του έχει αναγνωριστεί από τους πάντες και έχει συγκεντρώσει δεκάδες διακρίσεις.
Ο Κεμάλ νοσηλευόταν από τις 14 Ιανουαρίου σε ιδιωτικό νοσοκομείο της Κωνσταντινούπολης και τελικά απεβίωσε το βράδυ της Παρασκευής από πολλαπλή ανεπάρκεια οργάνων.
