του Αδάμ Αδαμόπουλου
Από τις 5 έως τις 11 Σεπτεμβρίου διεξήχθη η φετινή (45η) διοργάνωση του διεθνούς φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας, διοργάνωση στην οποία σημειώθηκαν πολλές καινοτομίες.
Πρώτη από τις καινοτομίες αυτές είναι ο χρονική μετάθεση του φεστιβάλ στις αρχές Σεπτεμβρίου, με τ ην έναρξη να πραγματοποιείται ημέρα Δευτέρα και η τελετή λήξης ημέρα Κυριακή. Αυτό αφενός μεν εξορθολόγησε τη ροή του προγράμματος, αφετέρου δε, έδωσε τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διάφορες προβολές και άλλες παράλληλες εκδηλώσεις πολλοί μαθητές, καθώς είχαν ελεύθερο χρόνο και δεν είχαν ανοίξει τα σχολεία! Η αποτίμηση αυτής της αλλαγής ήταν θετική και αποφασίστηκε να καθιερωθεί ως ημέρα έναρξης των μελλοντικών διοργανώσεων του φεστιβάλ η πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου του εκάστοτε έτους.
Μια δεύτερη καινοτομία ήταν η νέα οπτική ταυτότητα του φεστιβάλ, η οποία μάλιστα τιμήθηκε τον περασμένο Μάιο με το χρυσό βραβείο Γραφιστικής 2022 (ΕΒΓΕ) στα ελληνικά βραβεία Σχεδιασμού και Οπτικής Επικοινωνίας. Η ανανεωμένη οπτική ταυτότητα του φεστιβάλ αντανακλά τη συνολικότερη προσπάθεια ανανέωσης της εικόνας του φεστιβάλ και της νέας δυναμικής που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια σε σχέση με την εξέλιξη τα θεσμού.
Τρίτη φετινή καινοτομία της διοργάνωσης αποτελεί η υλοποίηση του Τμήματος Κινηματογράφου με φυσική έδρα τη Δράμα, το οποίο γεννήθηκε από σύμπραξη του φεστιβάλ Δράμας με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ). Αναμφίβολα, πρόκειται για πολύ σημαντική εξέλιξη στο χώρο των κινηματογραφικών σπουδών στη χώρα μας. Και αυτό γιατί οι δύο φορείς υλοποίησης συνδυάζουν τη μακρόχρονη και σε βάθος εμπειρία με τα κινηματογραφικά πράγματα, με την αντιστοίχως μακρόχρονη εμπειρία και τα διαθέσιμα εργαλεία της Ανοικτής και Εξ’ Αποστάσεων Εκπαίδευσης, η οποία για την Γ/βάθμια εκπαίδευση καθιερώθηκε στη χώρα μας με την ίδρυση του ΕΑΠ το 1997. Ένας επιπλέον λόγος είναι ότι ένα φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους όπως αυτό της Δράμας, ασφαλώς αφορά όλους τους κινηματογραφικούς δημιουργούς, αλλά αναφέρεται κυρίως στους νέους δημιουργούς, ακόμα και στους σπουδαστές κινηματογραφικών σχολών, καθώς στο σύνολό τους όλοι αυτοί ξεκινούν με τη δημιουργία μιας μικρού μήκους ταινία. Επιπρόσθετα, είναι σαφής η έλλειψη κινηματογραφικής παιδείας στη χώρα μας, όχι τόσο σε ότι αφορά το τεχνικό επίπεδο, αυτό επί δεκαετίες καλύπτεται επαρκώς από τις αντίστοιχες ιδιωτικές σχολές που προσφέρουν προγράμματα σπουδών μεταλυκειακού επιπέδου. Εκεί που παρατηρείται σαφής υστέρηση είναι στο χώρο της θεωρίας, της ιστορίας, της αισθητικής και της κριτικής κινηματογράφου. Συνεπώς, σε σχέση με αυτό δεν μένει παρά να αναγνωριστούν οι υπάρχουσες ελλείψεις και με κατάλληλα προγράμματα σπουδών του νέου πανεπιστημιακού Τμήματος στη Δράμα να ανθήσει και ο κλάδος των αμιγώς θεωρητικών σπουδών κινηματογράφου.
Με την ίδρυση του νέου πανεπιστημιακού Τμήματος κινηματογραφικών σπουδών στη Δράμα συνάδει και η τέταρτη καινοτομία του φεστιβάλ που αφορά στην υλοποίηση ενός νέου Εθνικού Σπουδαστικού Προγράμματος ενταγμένο στο πρόγραμμα των προβολών του φεστιβάλ. Το νέο αυτό τμήμα του φεστιβάλ αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των εγχώριων σπουδαστών κινηματογράφου στα πρώτα τους βήματα ως δημιουργών, δηλαδή στην υλοποίηση των πρώτων τους ταινιών που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποφοίτησή τους. Σε αυτό το πλαίσιο το νέο Σπουδαστικό Πρόγραμμα καταφέρνει να φέρει σε επαφή και σε κοινό πλαίσιο το παραγόμενο σπουδαστικό κινηματογραφικό υλικό, ώστε οι νέοι κινηματογραφιστές να έχουν μια άμεση, αδιαμεσολάβητη πρώτη γεύση για το που βρίσκονται οι δικές τους δημιουργικές προσπάθειες σε σχέση με το σύνολο της σπουδαστικής κινηματογραφικής κοινότητας. Επιπρόσθετα, κατά τις μέρες πραγματοποίησης του φεστιβάλ έχουν τη δυνατότητα όχι μόνο της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης, αλλά και της αμεσότερης επαφής με αρχαιότερους, καταξιωμένους δημιουργούς, όσο και με σπουδαστές κινηματογράφου από άλλες χώρες οι οποίοι επισκέπτονται το φεστιβάλ συμμετέχοντας στο Διεθνές Σπουδαστικό Πρόγραμμα.
Σε ότι αφορά το καλλιτεχνικό μέρος της φετινής διοργάνωσης, συνολικά προβλήθηκαν στα διάφορα προγράμματα του φεστιβάλ 148 ταινίες προερχόμενες από 33 χώρες και υλοποιήθηκαν τα εξής προγράμματα.
Διεθνές Διαγωνιστικό Πρόγραμμα, όπου επελέγησαν 15 ταινίες απ’ όλο τον κόσμο (εκ των οποίων και 3 ελληνικές).
Ελληνικό Διαγωνιστικό Πρόγραμμα με 30 ταινίες εκ των οποίων 25 ταινίες μυθοπλασίας, 2 ταινίες τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) και 3 κινούμενα σχέδια (animation).
Διεθνές Σπουδαστικό Πρόγραμμα με 14 παραγωγές από το εξωτερικό εκ των οποίων 2 ελληνικές συμμετοχές.
Ελληνικό Σπουδαστικό Πρόγραμμα με 20 ταινίες.
Διεθνές Πρόγραμμα Κινουμένων Σχεδίων με 20 συμμετοχές εκ των οποίων 3 ελληνικές.
Πρόγραμμα Short and Green με συνολικά 12 ταινίες (εκ των οποίων 7 μυθοπλασίας, 4 ντοκιμαντέρ και 1 κινουμένων σχεδίων) με εστίαση σε θέματα που αναφέρονται σε περιβαλλοντικά προβλήματα, την κλιματική αλλαγή και τον καταστροφικό χαρακτήρα των ανθρώπινων παρεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον, με κάποια από αυτά να διερευνούν μια νέα σχέση του ανθρώπου με τη φύση και να εντείνουν τον προβληματισμό μας στα ζητήματα αυτά.
Στις παράλληλες δράσεις του φεστιβάλ, πέραν των προβολών συνεχίστηκε το Πρόγραμμα κινηματογραφοθεραπείας (cinematherapy), ένα ολοένα και ανερχόμενο κλάδο της θεραπευτικής χρήσης των Τεχνών στην Ψυχολογία και την Ψυχιατρική, το οποίο συγκέντρωσε ένα μαζικό και έντονα αλληλοεπιδρών κοινό. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η παρουσία του σκηνοθέτη Γιάννη Οικονομίδη και των μαθημάτων σκηνοθεσίας που συζήτησε με την πληθώρα των σπουδαστών στο masterclass που διοργανώθηκε. Τέλος, η αντίστοιχη διοργάνωση masterclass από τον βραβευμένο με Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας («Ίντα») το 2015 και αγαπημένο του ελληνικού και διεθνούς κοινού Πολωνό σκηνοθέτη Πάβελ Παβλικόφσκι σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδας.
Όλες τις μέρες του φετινού φεστιβάλ, δημιουργοί, σπουδαστές και κοινό αποτέλεσαν ένα ζωντανό, σφύζοντα μικρόκοσμο που συμμετείχε με έντονο ενδιαφέρον στις προβολές, τις συζητήσεις, τα πάρτι. Μια μαζικότερη και ουσιαστικότερη συμμετοχή των κατοίκων της πόλης θα ήταν ευπρόσδεκτη και έλειψε από τη φετινή διοργάνωση. Ωστόσο, η χρονική μετατόπιση της διοργάνωσης στις αρχές Σεπτεμβρίου κάθε έτους, σίγουρα θα λειτουργήσει μελλοντικά υπέρ της μαζικότερης συμμετοχής των ντόπιων, ειδικότερα δε της νεολαίας, με τη σημασία που έχει αυτό για τη διαμόρφωση καλλιτεχνικών και αισθητικών προτύπων των νέων. Αντίστοιχος προβληματισμός υπήρξε και για την εν συνόλω ποιότητα των φετινών καλλιτεχνικών συμμετοχών, κάτι που αποτυπώθηκε και στο σκεπτικό της κριτικής επιτροπής του Εθνικού Διαγωνιστικού Προγράμματος, πρόεδρος της οποίας ήταν ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Γιάνναρης. Το συνολικό πρόσημα είναι θετικό, αλλά και οι καλλιτεχνικές ελλείψεις που εντοπίσθηκαν και που πρέπει να καλυφθούν είναι ιδιαίτερα εμφανείς. Είναι σαφές ότι απαιτείται περισσότερη προσπάθεια από πλευράς δημιουργών.
Info
Τα βραβεία κάθε Προγράμματος του φεστιβάλ και των σκεπτικό των αντίστοιχων κριτικών επίτροπων είναι αναρτημένα στο σύνδεσμο: https://www.dramafilmfestival.gr/disff-45-2022-and-the-winner-is/
(*) Ο Αδάμ Αδαμόπουλος είναι Αναπλ. Καθηγητής, Τμήμα Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκη
