του Μένου Δελιοτζάκη (*)
Ο Δημήτρης Παναγιωτάτος, σκηνοθέτης και διευθυντής σπουδών του τμήματος Film Studies του New York College, παράλληλα με την έντονη κινηματογραφοφιλία του, συνδυάζει και ένα αστείρευτο πάθος για την λογοτεχνία, από τα νεανικά του χρόνια. Η δε αγάπη του για το αστυνομικό και το φανταστικό, που τον καθιστά έναν σημαντικό μελετητή του noir, υπηρετεί και ως σκηνοθέτης το είδος από την αρχή της πορείας του. Σε εβδομαδιαία βάση, παρακολουθούμε το συνδυασμό αυτών των δύο μυθοπλαστικών τεχνών από τις επιφυλλίδες του στην Εφημερίδα των Συντακτών. Το ανά χείρας, εξαιρετικά επιμελημένο βιβλίο των εκδόσεων Καστανιώτη, με τον τίτλο «Μπορεί η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;», εμπλουτισμένο με ένα θαυμάσιο δεκαεξασέλιδο με έγχρωμες και ασπρόμαυρες φωτογραφίες, περιέχει επεξεργασμένα κείμενά του που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε εννέα ενότητες, θέματα υπαρξιακά που απασχολούν κάθε διανοούμενο δημιουργό, όπως ο έρωτας, η επιθυμία, η δημιουργία, η παιδική ηλικία, η αμφισβήτηση του κόσμου, η επιστήμη, το παρελθόν, και ο θάνατος.
Τα κείμενα του βιβλίου, είναι σκέψεις και προβληματισμοί του Παναγιωτάτου, ορμώμενες, είτε από μια ταινία που είδε είτε από ένα βιβλίο που διάβασε – πολλές φορές σε συνδυασμό – από την παιδική του ακόμη ηλικία.
Διαβάζοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης, θα συναντήσει μεγάλες μορφές της ιστορίας του Παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως Κριστόφ Κισλόφσκι, , ο Γκόρντον Ντάγκλας, ο Γουίλιαμ Ντίτερλε, ο Λουΐς Μπουνιουέλ, ο Ίνγκμαν Μπέργκμαν, ο Ρόμπερτ Μαμούλιαν, ο Τζον Φρανκενχάιμερ, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ φυσικά, ο Τζον Σλέσιγκερ, ο Ρότζερ Κόρμαν, ο Καρλ Φρόιντ, ο Ρόμπερτ Όλντριτς, ο Ντε Σίκα, οι Άντονι και Ντάνιελ Μαν, ο Μπίλι Γουάιλντερ, ο Γκοντάρ, ο Ρίτσαρντ Φλάισερ, ο Ζαν Ρενουάρ, ο Λουί Μαλ, αλλά και νεότεροι όπως ο Τομ Φορντ και ο Κρίστιαν Πέτζολντ.
Όπως είπαμε, είναι έκδηλη η αγάπη του Παναγιωτάτου για το Νουάρ. Μέσα από της σελίδες του βιβλίου, ξεδιπλώνεται μια κινηματογραφική οθόνη και στα μάτια του αναγνώστη, εμφανίζονται κινηματογραφικοί και λογοτεχνικοί ήρωες και αντιήρωες.
Λογοτέχνες, όπως ο Λόρενς, ο Καραγάτσης, ο Ζοζέφ Κεσέλ, ο Στίβενσον, ο Πολ Βαλερί, ο φίλος του και παλιός του συνεργάτης Βασίλης Βασιλικός, ο Αντόλφο Μπιόι Κασάρες, ο Τζέιμς Κέιν, ο Τολστόι, ο Έντγκαρ Άλαν Πόε και φυσικά δεν θα απουσίαζε ο Φρόιντ, ο Ζορζ Μπατάιγ, ο Ουγκό, οι αδερφοί Μπροντέ, ο Κόναν Ντόιλ, ο Καμί, ο Σαρτρ και η Μποβουάρ, η Μαίρη Σέλλεϊ, ο Χένρι Τζέιμς, έρχονται και ξαναέρχονται στις σελίδες του βιβλίου, συναντώντας την Καντρίν Ντενέβ, τον Μισέλ Πικολί, τον Φρέντρικ Μαρτς, τον Τζέιμς Στιούαρτ, την Κιμ Νόβακ, τον Βίτσεντ Πράις, την Κάρολ Μπέικερ, τη Μπέτι Ντέιβις και την Τζόαν Κρόφορντ κα κα.
Το βιβλίο του Παναγιωτάτου, δεν είναι μια διαρκής απαρίθμηση τίτλων ταινιών και βιβλίων, ονομάτων σκηνοθετών και συγγραφέων, ηρώων και ηθοποιών. Είναι μια δική του ανάγκη να προσεγγίζει διαρκώς το σινεμά και τη λογοτεχνία που τον συναρπάζει και τον διαμόρφωσε. Είναι όμως και μια ευκαιρία του αναγνώστη, μέσω της προσέγγισης του συγγραφέα, να ξαναδεί πάλι ταινίες που έχουν μείνει στη μνήμη και να διαβάσει πάλι βιβλία που σημάδεψαν την αισθητική και την τέχνη της Δύσης.
(*) Ο Μένος Δελιοτζάκης είναι σκηνοθέτης
Δημήτρης Παναγιωτάτος, Μπορεί η τέχνη ν ΄αλλάξει τον κόσμο; Καστανιώτης
