του Σπύρου Κακουριώτη
Έχει αποκληθεί, και όχι άδικα, «σύγχρονος Αλέξανδρος Δουμάς» ο 83χρονος σήμερα Ζεράρ Ντελτέιγ, καθώς μέσα σε τριάντα χρόνια έχει δημοσιεύσει πάνω από εξήντα βιβλία, όχι μονάχα αστυνομικά αλλά και μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, δημοσιογραφικές έρευνες, παιδικά βιβλία κ.λπ.
Από αυτά, δύο μονάχα είχαν μεταφραστεί έως τώρα στα ελληνικά, Το τελευταίο ταγκό στο Μπουένος Άιρες (Μεταίχμιο, 2001) και το Ταριχευμένο μυστικό (Μεταίχμιο, 2004), εξαντλημένα από χρόνια, στα οποία ο γάλλος συγγραφέας καταπιάνεται με τη Λατινική Αμερική (την Αργεντινή και τη Χιλή, αντιστοίχως), θέμα με το οποίο ασχολήθηκε με πάθος από την αρχή της συγγραφικής του καριέρας.
Με το γραμμένο το 2014 «ιστορικό θρίλερ» Κόκκινα και μαύρα χρόνια, που μετέφρασε στα ελληνικά ο Γιάννης Καυκιάς, ο συγγραφέας βυθίζεται στην ιστορία της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της «ένδοξης τριακονταετίας», από το 1944 μέχρι το 1978, όταν η χώρα, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, γνώρισε μια άνευ προηγουμένου οικονομική ανάπτυξη, αλλά και βαθύτατους κοινωνικούς και πολιτισμικούς μετασχηματισμούς.
Όμως δεν είναι οι ρήξεις, οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί που ενδιαφέρουν τόσο τον Ντελτέιγ όσο οι πολιτικές συνέχειες: αυτό που επιδιώκει να αναδείξει μέσα από τους χαρακτήρες που φιλοτεχνεί είναι η «συνέχεια του κράτους»: η raison d’état που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κυριάρχησε μετά το τέλος του πολέμου σε ολόκληρη την Ευρώπη, Δυτική και Ανατολική, και επέτρεψε την ενσωμάτωση του μεγαλύτερου όγκου των συνεργατών των Ναζί, επιλέγοντας την τιμωρία των πλέον εκτεθειμένων.
Ο συγγραφέας δομεί την αφήγησή του γύρω από τρεις άξονες, τους τρεις βασικούς πρωταγωνιστές που του επιτρέπουν να φέρει στο προσκήνιο κομβικά γεγονότα της τριαντάχρονης αυτής ιστορίας.
Ο πρώτος είναι ο Εμέ Μπασελί, ένας πρώην αριστερός διανοούμενος που μετατράπηκε σε στέλεχος του μηχανισμού της δωσιλογικής κυβέρνησης του Βισύ, έμεινε λίγους μήνες στη φυλακή μετά την απελευθέρωση, για να ενταχθεί, στη συνέχεια, ως αφανής σύμβουλος, στον αντικομμουνιστικό αγώνα των αστικών δυνάμεων, όπως επέτασσε το νέο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.
Η δεύτερη είναι η Αν Λαμπόρντ, ενταγμένη στις αντιστασιακές δυνάμεις των Ελεύθερων Γάλλων και πιστή γκωλική, που θα αφήσει τη στρατιωτική στολή για μια θέση (όλο και πιο περιθωριακή μετά τον θάνατο του Ντεγκώλ) κυβερνητικού συμβούλου. Ο αδελφός της, Ζαν Πιερ, πολέμησε στο πλευρό των Ναζί κατά των Σοβιετικών, στις γραμμές της Γαλλικής Λεγεώνας Εθελοντών, αιχμαλωτίστηκε και επέστρεψε αργότερα για να εμπλακεί στη διαρκή κινητικότητα της γαλλικής ακροδεξιάς και των ένοπλων οργανώσεών της, που στο τέλος θα τον οδηγήσει σε ηγετική θέση στο Εθνικό Μέτωπο του Ζαν Μαρί Λεπέν – αλλά και στην προστασία εργοδοτικών σωματείων.
Τέλος, ο τρίτος πρωταγωνιστής, ο Αλέν Βερόν, είναι ένας νεαρός εργάτης, αριστερός και μέλος του κομμουνιστικού σωματείου CGT, ο αδελφός του οποίου σκοτώθηκε στην Απελευθέρωση. Ακολουθώντας την ανοδική κοινωνική κινητικότητα της «ένδοξης τριακονταετίας», θα αφήσει το εργοστάσιο για να ανοίξει δικό του συνεργείο, θα ζει μια δεύτερη ζωή το βράδυ, ως νεαρός ομοφυλόφιλος και λάτρης της αμερικάνικης μουσικής, και θα γνωρίσει ένα στέλεχος του υπουργείου Πολιτισμού του Μαλρώ, μαζί με τον οποίο θα περάσει, τον Μάη του ’68, από τις εργατικές κινητοποιήσεις σε εκείνες για την απελευθέρωση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας.
Βασισμένος σε αυτούς τους τρεις άξονες, ο Ντελτέιγ επικεντρώνει την αφήγησή του στην περίοδο 1944-1951, δηλαδή στην απελευθέρωση, την κυβέρνηση του Ντεγκώλ με τη συμμετοχή του Κ.Κ., την αντιμετώπιση των δωσιλόγων, τις μεγάλες απεργίες, την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου και την έξωση των κομμουνιστών από την κυβέρνηση· στα 1958-1962, με την ανακήρυξη της Ε’ Δημοκρατίας από τον Ντεγκώλ, τον πόλεμο στην Αλγερία, τις συγκρούσεις με τον OAS και το πραξικόπημα των γάλλων στρατηγών στο Αλγέρι· την έκρηξη του Μάη, τις εργατικές απεργίες και κατόπιν την ανάδυση όλων των υποκειμενικοτήτων την περίοδο 1968-1973· τέλος, την εκλογή Ζισκάρ στα 1977-1978 και την αλλαγή σελίδας στη γαλλική δεξιά, με την τεχνοκρατική στροφή…
Το στοιχείο που συνδέει τη μοίρα αυτών των τριών (ή, μάλλον, τεσσάρων) προσώπων είναι ένα πακέτο με καρτέλες –φακέλους, θα λέγαμε– των υπηρεσιών ασφαλείας του Βισύ για διάφορα πρόσωπα, οι οποίες μπορούν να χρησιμεύσουν στον κάτοχό τους για την άσκηση διαφόρων πιέσεων και εκβιασμών. Αυτές οι καρτέλες αλλάζουν χέρια, συχνά με τη βία, αποτελώντας το «ιερό δισκοπότηρο» της κυριαρχίας – στην πραγματικότητα, ο συγγραφέας κάνει ένα σχόλιο για την ισχύ που προσφέρει η πληροφορία, αλλά και για τις σκοτεινές απαρχές της πληροφορικής: Το μυθιστόρημα αρχίζει με την επίσκεψη του στρατάρχη Πεταίν σε ένα εργοστάσιο μηχανοργάνωσης στην «επικράτεια» του Βισύ και ολοκληρώνεται με την επίδειξη των προϊόντων της ίδιας εταιρείας στα κυβερνητικά στελέχη του Ζισκάρ. Ο φορντισμός της «ένδοξης τριακονταετίας» ετοιμάζεται να δώσει τη θέση του στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση με αιχμή του δόρατος τις εξελίξεις στην πληροφορική και τη ρομποτική…
Αναμιγνύοντας πραγματικά πρόσωπα με φανταστικούς ήρωες, που και αυτοί, όμως, διατηρούν μια αναφορά στην πραγματικότητα, τοποθετώντας τα σε ένα λίγο-πολύ πιστό στο ιστορικό συγκείμενο πλαίσιο, το οποίο στηρίζει με τη βιβλιογραφία που παραθέτει στο τέλος, ο Ντελτέιγ αναδεικνύει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το «πολάρ» (με το οποίο διατηρούν μακρινή συγγένεια τα Κόκκινα και μαύρα χρόνια), το γαλλικό νέο αστυνομικό μυθιστόρημα, ως δημόσια ιστορία – εδώ ως δημόσια ιστορία της μεταπελευθερωτικής συνέχειας του κράτους και της επιβίωσης της ακροδεξιάς μέσα από τους μηχανισμούς του…
info
