Roahl Dahl, οι νεότερες εξελίξεις (της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη)

της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη

Ο εκδοτικός οίκος παιδικού βιβλίου Puffin, μετά το άρθρο-κόλαφο της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη (οκ μετά τη λυσσαλέα αντίδραση συγγραφέων, ακαδημαϊκών, γονιών, παιδιών, της Βασιλικής Συντρόφου Καμίλα και ίσως και ορισμένων λογοτεχνικών χαρακτήρων) για την κυκλοφορία λογοκριμένων- πολιτικά ορθών εκδόσεων των παραμυθιών του Roald Dahl, ανακοίνωσε πως ο Pεnguin, δηλαδή η μαμά του, θα εκδόσει αργότερα μεσα στη χρονιά την Κλασσική Συλλογή Roald Dahl, με 17 «απείραχτους» τίτλους σε χαρτόδετη έκδοση, συνοδευόμενη από υλικό αρχείου ώστε να «επιλέξουν οι αναγνώστες μόνοι τους πιο εκδοχή προτιμάνε».

Η Francesca Dow, Διευθύνουσα Σύμβουλος του παιδικού τμήματος του εκδοτικού τιτάνα Penguin Random House και φανατική οπαδός της Ματίλντα, δήλωσε:

« Ο Puffin εκδίδει τα βιβλία του Roahl Dahl για περισσότερο από 40 χρόνια, πάντα σε συνεργασία με την Εταιρεία Παραμυθιών Roahl Dahl. Το άτακτο πνεύμα και η μοναδική αφηγηματική ιδιοφυΐα  του έχουν δώσει χαρά στη φαντασία των αναγνωστών εδώ και πολλές γενιές. Αφουγκραστήκαμε τη διαμάχη της προηγούμενης εβδομάδας που επιβεβαίωσε άλλη μια φορά την εξαιρετική ικανότητα των βιβλίων του R.D. και την πολύ αληθινή ερώτηση για το πώς οι ιστορίες από μια άλλη εποχή μπορούν να συνεχίσουν να αφορούν την κάθε νεα γενιά.

Ο Roahl Dahl είχε πει κάποτε «Αν τα βιβλία μου μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να γίνουν αναγνώστες, τοτε νιώθω πως έχω πέτυχει κάτι σημαντικό» και ο Puffin συνεχίζει την επιδίωξη αυτού του στόχου για όσο θα φτιάχνει βιβλία».

Δήλωσε και διάφορες άλλες εταιρικές παπάτζες- πάντως συγνώμη δεν ζήτησε και γιατί να το κάνει αφού είθισται να μην χρειάζεται να ζητάμε συγνώμη από τους μακαρίτες. Δεν είπε όμως ούτε ευχαριστώ για την ευκαιρία ακόμη μεγαλύτερου κέρδους και τη δωρεάν διαφήμιση- γι’αυτό είναι Δ.Σ στον μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο παιδικού βιβλίου του κόσμου, ενώ εγώ δεν έχω ούτε σκληρό αλεύρι για να κάνω λαγάνες.

Όταν ο Dahl είχε απειλήσει τον εκδότη του να μην αλλάξει λέξη στα βιβλία του (Guardian)

Ακολουθεί το άρθρο της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη

Είναι χοντρό να αλλάζει κανείς το κείμενο ενός βιβλίου για να το κάνει πιο ταιριαστό στο πνεύμα των καιρών;

Πήγατε να απαντήσετε ψάρακλες;

Σύμφωνα με το παιδικό παράρτημα του εκδοτικού οίκου Penguin, τον Puffin, που ξεκίνησε να κυκλοφορεί « αναθεωρημένες» εκδόσεις των βιβλίων του Roahl Dahl, θα πρέπει να μην χρησιμοποιείται πλέον η λέξη «χοντρός» για να μην πληγώνει τους εύσωμους αναγνώστες και να μην μαθαίνουν τα παιδιά να τη χρησιμοποιούν. Έτσι ο Augustus Gloop από το κλασσικό έργο του Dahl, «O Τσάρλι και το Εργοστάσιο της Σοκολάτας» δεν είναι πλέον «τεράστια χοντρός» αλλά μόνο «τεράστιος».  Μέσα από μια διαδικασία αναθεώρησης που ξεκίνησε το 2020 με μια ομάδα «αναγνωστών ευαισθησίας» , η Εταιρεία Παραμυθιών Roahl Dahl, που διαχειρίζεται το έργο του διάσημου συγγραφέα παιδικών βιβλίων, αποφάσισε να προχωρήσει σε «μικρές και προσεγμένες» αλλαγές σε σημεία των κειμένων που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως προσβλητικά.

Πάμε πάλι λοιπόν:

Είναι χοντρό απαράδεκτο να αλλάζει κανείς το κείμενο ενός βιβλίου για να το κάνει πιο ταιριατό στο πνεύμα των καιρών;

Πήγατε να απαντήσετε ψάρακλες αγαπητοί αναγνώστες; Μήπως πήγατε να αποκαλέσετε κάτι τέτοιο λογοκρισία; Πάρτε ένα ηρεμιστικό αν σας είναι εύκαιρο, γιατί έχει προηγηθεί, όπως πάντα, κάτι χειρότερο.

Όταν το 2020, κυκλοφόρησε η ταινία « Οι Μάγισσες» βασισμένη στο βιβλίο του Dahl, η Warner Bros αναγκάστηκε να ζητήσει συγνώμη από την ομάδα Διαφορετικότητας Άκρων επειδή κάθε (κακιά) μάγισσα απεικονιζόταν με κομμένο ένα δάχτυλο.

Η οικόγενεια του Roald Dahl, που άφησε τα εγκόσμια το 1990, επίσης αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη για τα οριακά ρατσιστικά του σχόλια χρόνια πριν.

Η εφημερίδα Telegraph ξεκίνησε να συγκρίνει τις προ δεκαετίας εκδόσεις των βιβλίων του Dahl με τις τρέχουσες και ενδεικτικά εντόπισε τις εξής αλλαγές:

• Ματίλντα: Μια απειλή «να την ισοπεδώσει» έγινε απειλή «να της τα ψάλει»
• Ματίλντα(ξανά): Η Miss Trunchbull πλέον είναι «ένας πολύ έξοχος θηλυκός άνθρωπος» αντί για μια «πολύ έξοχη γυναίκα» (ασχέτως που είναι το αντίθετο)
• Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο της Σοκολάτας: Οι Ούμπα- Λούμπα δεν είναι πλέον «μικροκαμωμένοι» αλλά σκέτο «μικροί».
• Οι Βλακεντιοι (όχι δεν εννοώ τον εκδοτικό οίκο Puffin, όντως είναι βιβλίο του Dahl) δε μιλάνε πλέον μια «περίεργη αφρικανική γλώσσα» αλλά μια «αφρικανική γλώσσα»
• Οι Βλακέντιοι (ξανά): Η κυρία Βλακέντια δεν είναι πλέον «τερατώδης και άσχημη» αλλά μόνο «τερατώδης», τουλάχιστον μέχρι να συγκροτηθεί ομάδα Διαφορετικότητας Τεράτων και να αρχίσουν και αυτοί τα παράπονα.

Φυσικά οι Άγγλοι που τρελαίνονται για κάθε είδους διαμάχη έδωσαν ρέστα εκτοξεύοντας χολή προς πάσα κατεύθυνση.  Ζητώ συγγνώμη αν πάσχετε από χολοκυστίτιδα και σας προσέβαλα χωρίς να το θέλω.

«Και γιατί πρέπει να ασχοληθούμε με τα βιβλία του Roahl Dahl; Αν κάτι δεν ταιριάζει στο πνεύμα της εποχής απλά το αφήνουμε εξαντλημένο, αλλά φυσικά δεν κονομάμε έτσι»,δήλωσε στο Twitter η Tabitha McInTosh. Οκ, ούτε εγώ την ξέρω αλλά έχει 64 χιλιάδες ακόλουθους.

«Είτε βρείτε το κουράγιο να ακυρώσετε ολοκληρωτικά τον Roahl Dahl (βεβαίως και όχι για το χρήμα), είτε τυπώστε τα ως έχει και κάντε μια συζήτηση με τα παιδιά», δήλωσε ο δημοσιογράφος Sam Parker. Ναι, οκ, και εγώ μόνο το στυλό ξέρω.

Η Guardian σχολίασε πως οι μιλένιαλς γονείς προτιμάνε πλέον άλλα βιβλία, καλύτερα από τις Μάγισσες.

Σε πιο βαρύγδουπα ονόματα, o Philip Pullman είπε κάτι αντίστοιχο: «Αν μας προσβάλουν τα βιβλία του Dahl, ας τα αφήσουμε να εξαντληθούν και ας διαβάσουμε όλους αυτούς τους εξαιρετικούς σύγχρονους συγγραφείς (με πρώτο και καλύτερο εμένα) που δεν έχουν αρκετούς αναγνώστες εξαιτίας της εμπορικής βαρύτητας του Dahl. (η παρένθεση δική μου- σοβαρά τώρα ρε Philip; Γιατί; )

Στον αντίποδα, ο χοντρός, άσχημος, Ινδός, πρόσφατα μαχαιρωμένος Sir Shalman Rushdie,  γνωστή Βασίλω (όπου γάμος και χαρά) , σχολίασε: « Εντάξει, δεν ήταν και κανένα αγγελούδι ο Roahl Dahl, αλλά πλέον μιλάμε για παράλογη λογοκρισία Θα έπρεπε να ντρέπεστε εκεί στον Penguin και στo κληροδότημα Dahl».

Ο εκπρόσωπος του λεπτού, όμορφου, Ινδικής καταγωγής Βρετανού πρωθυπουργού δήλωσε πως τα έργα λογοτεχνίας τα «συντηρούμε δεν τα ευπρεπίζουμε».

Πιο μετριοπαθής, ο συγγραφέας Ian Dunt, πρότεινε μιλώντας στο BBC, πως ίσως μερικές υποσημειώσεις στα αυθεντικά έργα και μια κουβέντα με τα παιδιά θα ήταν αρκετή. Αλλιώς αναρωτήθηκε: «πού τελειώνει όλο αυτό;»

Σε παρόμοιο πνεύμα, ο εκδοτικός οίκος Gallimard που έχει τα γαλλικά δικαιώματα των βιβλίων του Roald Dahl, έσπευσε να δηλώσει πως δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε κόμμα από τις αρχικές εκδόσεις.

Ο κόσμος του Roahl Dahl είναι μαγικός και μαγευτικός. Μέσα του έχω χουχουλιάσει, φοβηθεί, χαλαρώσει, γελάσει, δικαιωθεί, φρικάρει, κλάψει, συγκινηθεί άπειρες φορές με τα παιδιά μου- και ναι, το παραδέχομαι- και μόνη μου. Τώρα σιγά σιγά μετατρέπεται σε μια συμβολική Ματίλντα- χωρίς αγάπη και κατανόηση από τους δικούς της, θύμα εκφοβισμού από τους ισχυρούς. Θα βρεθεί κάποιος να την αγαπήσει αρκετά για να βρει τις μαγικές της δυνάμεις; Μα τα παιδιά φυσικά. Η μαγεία συμβαίνει στο σημείο επαφής ενός παιδιού και ενός βιβλίου όμως όχι κάθε βιβλίου, και αυτό είναι κάτι που o Roald Dahl ήξερε καλά, ενώ πολλοί πλέον το αγνοούν.

Εσείς τι λέτε; Και κυρίως, έχει σημασία το πώς το λέτε;